ERKEN GEBELİK KOMPLİKASYONLARI
- Abortus
- Ektopik Gebelik
- Gestasyonel Trofoblastik Hastalık
GEÇ GEBELİK KOMPLİKASYONLARI
- Plasenta Previa
- Ablasio plasenta
ERKEN GEBELİK KOMPLİKASYONLARI
(İLK TRİMESTR KANAMALARI)
ABORTUS
Abortus tipleri:
Erken abortus : Gebeliğin 12. Haftasından önce olan düşüklerdir.
Geç abortus: 12-20. Haftalarda olan düşüklerdir
Spontan abortus: Gebeliğin 20. Haftadan önce kendiliğinden sonlanmasıdır.
Missed abortus (Kaçırılmış düşük): Genellikle durdurulabilir düşüklerden sonra ortaya çıkar.Kanama durmuştur fakat fetüs ölmüş ve uterus kavitesinde kalmıştır. Gebelik belirtileri gerilemiştir.
Serviks yetmezliğine bağlı düşükler: Serviks yetmezliği, serviksin erken dilate olmasına işaret eder. Gebelik 4-5. aylarda spontan abortusla sonlanır. İkinci trimestrdeki kayıpların önemli bir kısmı bu nedenle ortaya çıkar. Eğer kadında servikal yetmezlik hikayesi varsa, Mc Donald tarafından geliştirilen bir yöntemle internal os etrafına gebeliğin 14-18.haftalarında sütur konarak serviks güçlendirilir.
Eğer amniotik membranlar açılmış ise, kanama varsa, serviks 4 cm üzerinde dilate ise sutur koyma işlemi yapılmaz.Çünkü bu olgularda gebeliğin durdurulma şansı yoktur.
Habitual abortus (Alışılmış düşükler): Üç ve daha fazla düşük olduğunda buna alışılmış düşük denir.Kadının genel sağlığı, kronik hastalığı ya da enfeksiyonlar, anksiyete, servikal yetmezlik ve hormonal dengesizlikler rol oynayan faktörlerdendir.
Abortus imminens (Durdurulabilir düşük): Uterustan kanama vardır. Birkaç gün içinde giderek azalır ve kaybolur. Gebelik devam eder.
BAKIM:
- Fetüs zarar gördüğünde genelde gebeliğin devam etmeyeceği konusunda anne ikna edilmelidir.
- Yatak istirahatine 48 saat devam edilmelidir.
- Vajinal akıntı kanama yönünden dikkatlice izlenmelidir.
- Bu durum geçene kadar cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır.
Abortus insipiens (Durdurulamayan düşük): Orta derecede kanama, alt abdomende kramp tarzında ağrı ve servikal dilatasyon ile karakterizedir
BAKIM:
- Yatak istirahati sağlanır
- Kanaması dikkatlice gözlenir, fetal doku ileiçerip içermediğine bakılır
- Yaşam bulguları sık sık kontrol edilir
- Beslenmesi ertelenir çünkü genel anestezi gerekebilir
- Uterus kontraksiyonları için istemlenen ilaçlar uygulanır
- Hb, kan grubu tayini için kan örneği alınır
- Eğer düşük 24 saat içinde kendiliğinden gerçekleşmezse kürtajla uterus boşaltılır. Antibiyotik başlanır
Kompleyt abortus (Tam düşük): Tüm gebelik ürünlerinin 20.haftadan önce atılmasıdır.
İnkompleyt abortus (Tam olmayan düşük): Gebelik ürününün tümünün dışarı atılmadığı durumlarda kullanılan bir terimdir. Genelde fetüs atılmış, plasenta içerdedir. Kanama giderek azalmaz ve serviks açık kalır.
BAKIM:
- Kanaması dikkatlice gözlenir, fetal doku içerip içermediğine bakılır
- Yaşam bulguları sık sık kontrol edilir
- Beslenmesi ertelenir çünkü genel anestezi gerekebilir
- Uterus kontraksiyonları için istemlenen ilaçlar uygulanır.
- Hb, kan grubu tayini için kan örneği alınır
- Uterus boşaltıldıktan sonra hasta 2 gün kanama yönünden gözlem altında tutulur
- Bu sırada kadının perine hijyeni sağlanmalıdır
Septik Düşük:
Aseptik olmayan koşullarda yapılan düşüklerden sonra ortaya çıkar.
Bir diğer nedeni plasenta parçalarının uterus içinde kalmasıdır.
Enfeksiyon, endometriumdan tüplere ve peritona atladıktan sonra septisemi gelişebilir.
Düşük sonrası bakım:
- Kan grubu Rh(-) olan kadınlara düşüklerden sonra RhoGAM yapılması gerekir
- Düşük sonrası enfeksiyonları önlemek için kadının eksik olan hijyen alışkanlıkları tamamlanır
- Enfeksiyon belirtileri (vajinal akıntıda artma, pis koku, vücut ısısında artma, kasık ağrısı) kadına anlatılır. Bu belirtiler görüldüğünde doktora başvurması konusunda bilgilendirilir
- Düşükten sonraki ilk 3-4 gün ağır hareketlerden, iki hafta cinsel ilişkiden kaçınması konusunda kadın uyarılır
- Düşükten sonra ilk iki hafta hafif bir kanama olabilir
Yeni siklus dilatasyon & küretajdan 4-6 hafta sonra ortaya çıkar
EKTOPİK GEBELİK
Zigotun uterus kavitesinin dışında bir bölgeye yerleşmesidir.
Dış gebelikte zigot peritona, tüplere, overlere veya servikse yerleşebilir
En yaygın olarak tüplerin ampulla kısmına yerleşir. Gebelik en fazla 6.-10. Haftaya kadar devam eder. Çünkü implantasyonun olduğu bölge plasentanın ve fetusun büyüyüp gelişmesine uygun değildir.
Gebeliğin erken döneminde de görülen amenore, göğüslerde değişiklik ve bulantı gibi belirtiler dış gebelikte de ağrı,vajinal akıntı da artma, iç kanama belirtileri , düz yatışlarda omuz ağrısı,bimanuel muayenede uterusun büyük olması, gebelik testinin pozitif olması belirtileridir.
GESTASYONEL TROFOBLASTİK HASTALIK
Hidatidiform Mol (molar gebelik) Kompleyt ve inkompleyt olmak üzere iki şekilde ortaya çıkar.
Kompleyt Mol: Anneye ait genetik materyal içermeyen ve “boş yumurta” olarak adlandırılan bir ovumdan gelişir.
- Olguların çoğunda sperm boş bir yumurta hücresini döllemiştir. Bu oluşumun taşıdığı kromozomların tümü babaya aittir. Molar gebeliğin bu tipinde embriyo erken devrede ölür.
- Hidropik veziküller, damarlaşması olmayan, ödem ve şişme sonucunda içlerinde sıvı toplanan koryonik villilerden şekillenmiştir.
- Hidropik villuslar 1-3 cm çapında ve üzüme benzer veziküllerin oluşturduğu bir kitle halindedir.
- Trofoblastlarda aşırı proliferasyon mevcuttur. Buna bağlı olarak hCG düzeyi sürekli yükselme gösterir.
Kompleyt mol olgularının yaklaşık yarısında uterus büyümesi gebelik tarihine göre fazladır. Fakat kalp sesleri bulunmaz. Hastalar genellikle vajinal kanama ve atipik veziküllerin spontan düşüğü ile başvururlar.
İnkompleyt mol: Triploid karyotipe sahiptir (69 kromozom). Bu olguda 23 kromozomlu normal bir ovum iki sperm ya da ilk mayoz bölünmesi başarısız olan ve bu nedenle 46 kromozom taşıyan bir sperm tarafından döllenmiştir. Bu gebelikler spontan ya da missed düşükle sonuçlanır.
- İnkompleyt molar gebelikte villilerde damarlaşma vardır.
- Kompleyt molde olduğu gibi hidropik veziküller yaygın değil, kısmidir. hCG düzeyi de kompleyt molde olduğu kadar yüksek değildir.
İnvazif mol (Koriyoadenoma Destruzens):
Kompleyt mole benzer. Ondan tek farkı uterusun myometriyum tabakasına kadar invazyon yapmasıdır.
İnvazif moller, genellikle molün boşaltılmasını izleyen altı ay içinde teşhis edilirler. Tedavi edilmeyen invazif moller uterus duvarını lokal olarak istila ederler ve bunun sonucu olarak uterus perforasyonu ve kanama ortaya çıkar. Vasküler yayılma ile metastaz da görülebilir.
Molar gebelik belirtileri:
- En erken 4 haftalık, en geç ikinci trimestrde görülen vajinal kanama molar gebeliklerin en genel belirtisidir.
- Anemi kan kaybına bağlı gelişebilir.
- Hidrofik veziküller düşebilir. Eğer kısmi mol ise veziküller her zaman belirgin olmayabilir.
- Molar gebeliklerin %50’sinde uterus gebelik ayına göre daha büyük palpe edilir. Diğer %50’sinde ise uterus normal boyutlarda ya da daha küçük bulunur.
SON TRİMESTR KANAMALARI
PLESENTA PREVİA
Plasenta previa, plasentanın alt uterin segmentte anormal implantasyonudur.
Plesenta previa görülen kadınlar plasentanın erken ayrılması, intrauterin gelişme geriliği ve kanama gibi diğer obstetrik komplikasyonlar yönünden yüksek risk altında olmalarına rağmen, pek çok vaka, üçüncü trimestre kadar plasenta previa’yı göstermez.
En önemli risk faktörleri şunlardır:
- Sezeryan doğum hikayesi
- Plasenta previa hikayesi
- İsteyerek ya da spontan düşükler
- Multiparite
- İleri anne yaşı (35 yaş ve üstü)
- İlaç kullanımı
- Çoğul gebelik
- Büyük plasenta
- Uterus anomalileri
- Fibroid tümörler
- Endometritis
İleri yaştaki kadınlarda daha sık oluşan ovumun geç gelişimi ve yerleşmesi de plasenta previada rol oynayabilir.
Klinik Belirtiler
- İkinci veya üçüncü trimestr süresince ağrısız uterin kanama görülmektedir.
- İlk önemli kanama, gebeliğin 30 haftasından önce oluşabilir.
Tanı
Plasenta previa tanısı ultrasonla konur. Transabdominal ya da transvajinal olabilir.
Transvajinal ultrason, plasentanın servikal os ile ilişkili yerleşimi konusunda kesin bilgiler verir.
Kanamanın diğer nedenlerini ekarte etmek için koagülasyon profili değerlendirilir.
ABLASYO PLESENTA
Plasentanın bir kısmının ya da tümünün gebeliğin 20.haftasından sonra implantasyon bölgesinden ayrılmasıdır.
Plasentanın erken ayrılması ciddi bir olaydır ve tüm neonatal ölümlerin yaklaşık %15’inden sorumludur.İntrauterin hipoksi ve asfiksi, diğer fetal ölüm nedenleridir.
Risk Faktörleri
- Şimdiki gebelikte kısmi ayrılma
- Plasentanın erken ayrılması hikayesi
- Hipertansiyon
- Amniyotik sıvının ani boşalması
- Erken membran rüptürü (34 haftadan once)
- Sezeryan doğum hikayesi
Klinik Belirtiler
- Vajinal kanamalı ya da kanamasız, ani başlayan, yoğun, lokalize uterin ağrı ya da gerginlik ablasyo plasentayı düşündürmektedir.
- Abdominal ağrı olmaksızın, vajinal kanamalı ya da kanamasız preterm kontraksiyonlar bir diğer yaygın olarak görülen belirtidir.
- Yaygın olmamasına rağmen kadında ağrısız vajinal kanama görülebilir.
HİPEREMEZİS GRAVİDARUM
Hiperemezis şiddetli bulantı, kusma ile birlikte kilo kaybı ve dehidratasyonla karakterize bir durumdur
- Mol hidatiform,
- İlerlemiş diyabet,
- Anoreksia nevroza/bulimia ya da
- Peptik ülser gibi gastrointestinal hastalıklarda daha sık ortaya çıkar.
BAKIM
- 2-3 saatte bir az miktarda yiyecek alınması
- Aşırı derecede şişirdiği ve kusmayı uyardığı için çorba ve diğer sıvıların öğün yerine, öğün arasında alınması
- Sindirimi zor olduğundan bulantıya neden olan yağlı ve kızarmış yiyeceklerden uzak durulması
- Mevsime uygun hafif yiyecekler alınması
- Gastrik reflüyü azaltmak için öğünlerden sonra düz oturulması
- Bulantıyı önlemek için yiyecekleri sıcak veya soğuk tüketmek, ılık yiyecekleri tüketmemek.
- Ağır kokulardan uzak durmak
- Baharatlı yiyeceklerden kaçınmak
ZÜLEYHA ÖZTÜRK
Süleyman Demirel Üniversitesi Hemşirelik 3.Sınıf
Instagram: zuleyhaozturk.3
