Herkese selamlar ! Bu yazımızda sizlerle 20 Aralık 2022 Salı günü, Google Developer Students Club Amasya University bünyesinde düzenlenen “BlockChain 101” eğitiminde anlatılanları derleyeceğiz. Keyifli Okumalar.
BlockChain Nedir?
Evet tahmin ettiğiniz gibi öncelikle bu başlıkla başladık. İçinde kripto, web3.0 ve NFT gibi kavramları barındıran bir veri tabanıdır. Peki nasıl bir veri tabanıdır? Blockchain’in diğer veri tabanlarından farkı salt okunur oluşudur. Yani sadece ekleme özelliği bulunur. Klasik veri tabanlarında eklenen veri silinebilir veya değiştirilebilir. Blok zincirde bu yoktur. Sadece veriyi ekleyebilirsiniz. Değiştiremez veya silemezsiniz.
BlockChain’in Ve Bitcoin’in İçeriği
Her kod bloğunun içinde olduğu gibi blockchain kodları içinde de bir header (başlık) kısmı bulunur. Altında transaction countlar (sayaç) ve block content dediğimiz içerik kısmı bulunur. Detaylı içeriğine buradan ulaşabilirsiniz : https://i0.wp.com/bitsonblocks.net/wp-content/uploads/2015/09/bitcoin_blockchain_infographic1.jpg?ssl=1
BlockChain’in Çalışma Mekanizması
- Öncelikle yapılacak işlem için kullanılacak bloktan işlem izni istenir.
- İşlem bir düğüm ağına yayınlanır.
- Ağ bilinen algoritmaları kullanarak işlemi doğrular.
- İşlem, diğer işlemlerle bir veri bloğu olarak birleştirilir. (Blok zinciri oluşturulmaya başlanır)
- Yeni blok, blok zincirine şeffaf ve değiştirilemez bir şekilde eklenir.
- Blok zinciri kopyalanır ve bir bilgisayar ağına yayılır. Blok zincirine yeni bir blok eklendiği zaman ağdaki her bilgisayar, değişikliği yansıtmak için blok zincirini onaylar ve günceller.
Blokların Güvenliği
Blokların güvenliği nasıl mı sağlanıyor?
Hashing dediğimiz yöntemle. Peki nedir bu hashing? Hashing bir matematiksel fonksiyondur ve verileri şifrelemeye yarar. 8-16-32-64 veya daha fazla bitlik şifreler oluşturabilirsiniz. Bu şifrelerin birkaç çeşidi var, SHA-1, SHA-2, SHA-256, MD5 vb.
Mantığı ise şöyle işliyor: Mesela “abc” harfleri yan yanaysa “f” harfi göster gibi. Verileri hash fonksiyonlarıyla şifreliyorsunuz ve merkeziyetsiz yapıda olan bloklara atıyorsunuz. Bu şifrelerin tek bir merkezde toplanmıyor oluşu da şifreleri çözmenin zorluğunun yanı sıra onlara ulaşmayı da zorlaştırıyor. Gel gelelim bu da blokların güvenliğini sağlıyor.
Biraz İşin ABC’sine İnelim
Web’in ortaya çıkışı ve kısa tarihine göz atalım. Hemen “Biz BlockChain okumaya geldik web ne alaka” demeyin. Başlangıç noktamız ne olsun? Bitcoin? Hayır, o sonra. Blockchain? Belki. Ama başlangıçta o da çok anlam ifade etmeyebilir. Bu konuda yazanlar genelde paranın ortaya çıkışından başlamayı severler. Ama biz biraz daha farklı açıdan, teknoloji tarafından bakalım.
Konuyu “Web”in başlangıcına alalım, neler olduğuna çok kısa göz atalım, sonrasında devam edelim. Birkaç cümleyle Web’i anlatalım. Web’i, birbirine üst bilgi ile bağlı adem-i merkeziyetçi bir ağ içinde yer alan bilgi noktaları olarak tanımlayabiliriz. Web aslında iki katmandan oluşuyor. Birinci katman akademisyenler ve uluslararası standartları oluşturan kurumlar tarafından 1970’lerde oluşturulan açık protokoller örneğin dosya yollamak, epostalar, ya da GPS -uydu ile coğrafi konum belirleme sistemi. Bir nevi Web’in altyapısı diyebileceğimiz bu sistemlerin ortak özelliği herkesin erişimine açık ve ücretsiz olmaları ki bu nedenle buna Web 1.0 diyenler de var. Web 1.0 pek çok konuda bize kolaylık sağlayan ve bugün hala kullandığımız platformları ücretsiz olarak hizmetimize açtı ancak kimi konularda eksik kaldı. İşte eksik kaldığı bu noktaları 1990’lardan itibaren özel şirketlerin kurduğu platformlar doldurdu.
Kullanıcılar tüm Web’e Facebook, Amazon, Google ve Apple’ın oluşturduğu bu merkezi platformlar aracılığı ile ulaşmaya başladılar çünkü bu platformlar hem daha kullanışlı hem de fonksiyonu yüksek hizmetler veriyorlardı. Ticari kâr odaklı bu şirketlerin oluşturduğu ikinci katmana Web 2.0 deniyor. E tabi şuan gündemde olan bir de WEB 3.0’ımız var. Ona da isterseniz başka bir yazımızda değinelim.
Konumuza Dönecek Olursak, Neden BlockChain?
Verilerimiz için yeterince güvenli bir depolama sistemi. Güvenli oluşu da adem-i merkeziyetçi oluşundan kaynaklanıyor. Buna biraz yukarıda değinmiştik. Verilerin şifreleniyor oluşu da sebepleri arasında gösterilebilir.
Mutabakat anlaşması (işlemlerin bloğun içindeki bilgisayarlar tarafından onaylanması) olmadan blok ekleyemiyor oluşunuz. Bu işlemin yapıldığını doğrulamaya yarıyor.
Evet çoğumuz için önemli olan finansal kısmı. Yurtdışına para göndereceğimizi düşünelim. Bizlerden kesilecek ücreti, paranın gidiş süresini ve daha neler neler. İşte blockchain bizlere bu açıdan öyle bir destek sağlıyor ki kripto para yöntemi ile dakikalar içinde herhangi bir ek ücret ödemeden işlemimizi tamamlayabiliyoruz. Sizce de mükemmel değil mi?
Peki Bu Bloklar Hacklenebilir Mi?
Böyle bir sorumuz varsa cevabının evet olduğunu tahmin etmişsinizdir. Ne kadar imkansıza yakın olsa da hacklenebilmesi mümkün. Öncelikle merkeziyetsiz yapıda olan blokları bulmaları, bulduktan sonra onlarca hatta yüzlerce büyüklü küçüklü harf ve rakamla şifrelenen hash kodlarını çözmeleri gerekiyor. Bunları da brutal force denilen uygulamalar sağlıyor. Dediğim gibi neredeyse imkansız. Diyelim ki imkansızı başardılar fakat buunu yapmaları belki yıllar sürebilir.
BlockChain Bizleri Nasıl Etkileyecek?
Blockchain bazlı sistemlerin ana amacı iki taraf arasında yapılan işlemlerde merkezi bir aracının sağladığı “güven” hizmetini makinelere yaymak. Böylece bu güvene duyulan ihtiyacı tek bir aracının tekelinden kaldırmak. Bu makineler coğrafi olarak farklı noktalarda ve birbirinden bağımsız. Neden? Çünkü dağınık olmaları durumda tek bir güç tarafından kontrol edilmeleri neredeyse imkânsız hale geliyor. Tek bir güç tarafından kontrol edilemeyen makineler kendilerine verilen emirleri gerekli koşullar oluştuğu anda kimseye sormadan otomatik olarak gerçekleştiriyorlar. Hile yok, hurda yok, gecikme yok. Finans piyasasındaki mevcut aktörlerin ana rolü işte bu aracıyı oynamaları ve güveni teşkil etmeleri idi.
Dolayısıyla Blockchain bazlı sistemler bu aktörler için varoluşsal bir tehdit oluşturuyor; bugün olmasa bile yakın bir gelecekte. Bu piyasanın tehdit altında olduğu ilk alan para transferleri oldu. Özellikle de ülkelerarası SWIFT transferleri. Neden? Hem yüksek maliyetli, hem yavaş hem de kimi zaman kimi ülkelerde yaşayanlar için ulaşması imkânsız bir sistem.
Peki DeFi (dağıtık finans anlamına gelmekte) nedir? DeFi, Ethereum üzerine inşa edilmiş bir grup finansal araç için kullanılan bir terimdir. Temel amaç, internet erişimi olan herkesin aracılara ihtiyaç duymadan borç vermesine, ödünç almasına ve bankacılık sistemlerini kullanmasını sağlamaktır.
BlockChainin Geleceği Nasıl Görünüyor?
BlockChainin geleceğini size sadece birkaç cümle ile yazacağım. BlockChainin bizlere yeni bir dünya getireceğini tahmin etmek zor değil. Hatta tahmini de geçtim bunu WEB 3.0 teknolojisi ile zaten görmekteyiz. Kısaca benim düşüncem hepimizin hayatının merkezine oturacak bir sistem olacak.
BlockChain’in Türleri?
- Public BlockChain : Genel BlockChain adından da anlaşılacağı gibi genel olan, herkesin kullanabileceği, herhangi bir yetkilendirmesi olmayan erişmek isteyen herkesin erişebileceği bir blok zincirdir
- Private BlockChain : Özel BlockChain yine adından anlaşılabileceği gibi, özeldir. Sadece gerekli izne sahip olan kişiler zincire erişim sağlayabilir. Hangi kullanıcıların erişime sahip olacağı, yine bu şirket veya organizasyonlar tarafından belirlenir.
- Hybrid BlockChain : Hibrit blockchain, hem genel hem de özel blok zincir özelliklerini içinde barındırır. Hibrit blok zinciri, yalnızca tek bir kişi veya işletmenin kontrolündedir. Zincirde tutulan belirli bir veriye kimin gireceği ve hangi verinin herkese açık olacağı tamamen yetki sahibi bireye veya işletmeye bağlıdır.
- Consorsium BlockChain : Konsorsiyum blockchain veya bir diğer adıyla birleştirilmiş blockchain özel blok zincirinden daha merkeziyetsizdir. Tek bir kontrol mekanizmasına sahip hibrit blok zincirin aksine konsorsiyum, çeşitli oluşumların yer aldığı bir grupça tasarlanır. Amaç, bu oluşumların ortak çalışmak adına merkeziyetsiz bir ağı kullanmak istemeleridir. Konsorsiyumun dışındaki kullanıcılar, bu blok zincir ağına erişim sağlayamazlar.
Kim Bu BlockChain’in Mucidi?
Kendine Satoshi Nakamoto lakabını takan bir kişi veya bir grubun icadıdır. Kim olduğu hala bilinmeyen Satoshi Nakamoto 5 Nisan 1975 doğumlu Japonyalı bir adam olduğu iddia edilmektedir. Fakat ortaya atılan iddiaların çoğu Nakamoto’nun, Amerika veya Avrupa’da yaşayan, Japon asıllı olmayan, kriptografi (şifreleme) uzmanı ve bilgisayar bilimcilerden biri olduğu yönündedir.
Satoshi Nakamoto’nun yaklaşık 1 milyon adet Bitcoin’e sahip olduğu tahmin ediliyor. Bu rakam, Bitcoin’in tüm zamanların en yüksek seviyesini gördüğü 10 Kasım 2021 fiyatı baz alındığında yaklaşık 68,74 milyar dolara tekabül ediyor.
Gelelim BlockChain Yazılımcısına
BlockChain yazılımcısı ne yapar, neleri bilmeli, nerelerde çalışır ve kariyerinde onu neler bekliyor öğrenmek için aşağıdaki yazımızı inceleyebilirsiniz.
Yazı için: https://www.blockchaineventcentre.com/2022/11/12/blockchain-dunyasinda-bir-yazilimcinin-kariyeri/
Selman ZİLELİ
Amasya Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği 1. Sınıf
Linkedln: https://www.linkedin.com/in/selmanzileli/
