Herkese merhaba yine sizlerle bir yazıda buluşmanın heyecanı içerisindeyim. Heyecanıma ortak olduğunuz için çok teşekkür ederim. Bugün sizlere bireysel sporcu diyetisyenliğinden bahsedeceğim. Diyetisyenlik mesleği birçok alanda çok aktif rol almaktadır. Bu alanlarda birisi de bireysel diyet alanıdır. Bireysel diyetler sadece sporculara verilmemektedir. Her bireye özel bir diyet planı oluşturulur. Emziren anneler, ergenlik dönemindeki bireyler e özel farklı içerikteki diyetler gibi birçok diyet planları bulunmaktadır. Beslenme, “İnsanın, büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olan ögeleri alıp vücudunda kullanabilmesi” olarak ifade edilmektedir. İnsanın sağlıklı yaşayabilmesi için her besin öğesine yeterli ve dengeli miktarlarda gereksinimi olduğu yapılan bilimsel çalışmalarla görülmüştür. Bu anlamda kişinin iyi beslenmiş olması için hem hayvansal ve hem de bitkisel yiyecekleri dengeli ve yeterli bir şekilde tüketiyor olması gerekmektedir. Her besin öğesinden gerekli miktarlarda tüketme “yeterli ve dengeli beslenme” olarak tanımlanır. Öyleyse yetersiz ve dengesiz beslenirsek ne olur? Yetersiz ve dengesiz beslenme birçok sağlık sorununa sebep olabilir. Hatta yetersiz beslenme durumları ölüm ile sonuçlanabilir. Bu çerçeveden bakıldığında sportif performansın dengeli bir beslenmeyle gelişebileceği gibi dengesiz bir beslenme ile olumsuz olarak etkilenebilmektedir. Sporcular, verimliliği arttırmak için zamanlarının büyük kısmını antrenman yaparak geçirirler. Bunu diyet ile desteklemek mümkündür. Doğru ve yeterli bir beslenme ile sportif başarı arttırılabilir.
SPORCU BESLENMESİNDEKİ AMAÇ NEDİR?
Sporcunun yaşına, cinsiyetine günlük olarak yaptığı fiziksel aktiviteye ve yaptığı spor dalına göre antrenman ve müsabaka dönemlerini içeren düzenlemeler yapılarak, besin öğelerinin yeterli ve dengeli bir şekilde alınmasıdır. Bu düzenlemeler yapılırken sporcunun boyu ve kilosu, vücuttaki yağ yüzdesi, beslenme ile ilgili alışkanlıkları, sağlık durumu, sosyal ve ekonomik koşulları da göz önüne alınmalıdır ki daha çok verim alınabilsin ve amaca ulaşım gerçekleşsin.
Yapılan spor türlerine göre de sporcular için beslenme türleri değişmektedir. Dayanıklılık sporları, kuvvet/güç sporları, takım sporlarının beslenmeleri kendi içlerinde farklılıklar göstermektedir. Çocuk ve Yetişkin sporcularında beslenmeleri birbirinden farklılık göstermektedir.
ÇOCUK VE ERGEN SPORCU BESLENMESİNDEKİ AMAÇ NEDİR VE NASIL OLMALIDIR?
Çocuk ve ergen sporcuların, büyüme ve gelişme dönemlerinde yeterli beslenmesi ve iyi performans göstermesi için doğru beslenme çok önemlidir. Yeterli miktarda makro besin (protein, karbonhidrat ve yağ) ve mikro besin (vitaminler ve mineraller) içeren dengeli bir diyet, büyüme ve fiziksel aktivite açısından yeterli enerji alımını sağlamak için gereklidir. Sıvı alımı da en az beslenme kadar, büyümeyi ve atletik performansı desteklemek için önemlidir. Genç sporcular için doğru beslenme, atletik performansı arttırmanın yanı sıra büyüme ve gelişme dönemi içinde önemlidir. Eğer yeterli enerji alımı ve hidrasyon sağlanmazsa, genç sporcular; performansı kaybı, sakatlık riski ve aşırı yorgunluk riskleriyle karşı karşıya kalmaktadır. Kısacası yetersiz beslenme hem performans kaybına hem de büyüme gelişme dönemindeki genç sporcunun fiziksel ihtiyaçlarının karşılanmamasına sebep olmaktadır. ; gençler genellikle birincil enerji kaynağı olarak yağ metabolizmasını kullanmaktadır. Ayrıca daha küçük glikojen depolarına ve sınırlı bir glikolitik kapasiteye sahiptirler. Bu durum egzersiz sırasında genç sporcularda daha yüksek metabolik hareket gereksinimi ve yağ oksidasyonuna sebep olmaktadır. Bu yüzden karbonhidrat gereksinimi azalmaktadır.
Sporcu beslenmeleri kadın ve erkek sporcularda da farklılık göstermektedir. Erkeklere kıyasla, kadınların egzersiz sırasında glikojene daha az ihtiyaç duyduğu ve dinlenme sırasında karbonhidrat aracılı glikojen sentezine daha az duyarlı olduğu görülmektedir. Kadın sporcuları, antrenmana adaptasyonları arttırmak ve genel sağlığı iyileştirmek için karbonhidrat alımını azaltmalı ve enerji dengesi sağlamak için kaliteli protein ve yağ tüketimine yönlendirilmelidir.
Yukarıda yazdığım bilgiler gibi sporcuların beslenmesiyle ilgili birçok araştırmalar da bulunmaktadır.
Diyetisyenler hayatın her alanın da vardır çünkü canlıların temel ihtiyaçlarından birisi de beslenmedir. Bireysel sporcu beslenmesi de bu alanlardan sadece birisiydi.
Birlikte bir yazının daha sonuna gelmiş bulunmaktayız. Yazımın sonuna kadar bana eşlik ettiğiniz için çok teşekkür ederim. Umarım okurken keyif almışsınızdır şahsen ben yazarken çok keyif aldım. Sağlıkla, sevgiyle ve bilimle kalın. Görüşmek üzere.
Etkin Kampüs’ün düzenlediği Türkiye Beslenme ve Diyetetik Zirvesi içerisinde 5 Nisan 21:00 Dyt. İrem Tufan ile Olimpik Dövüş Sporlarında Beslenme + Bireysel Sporcu Diyetisyenliği oturumu gerçekleşecektir. Detayları incelemek için buraya tıklayabilirsiniz.
KAYNAKLAR:
1)YEŞİLKAYA, Burcu, and Mustafa KAÇAR. “Profesyonel kadın futbolcuların beslenme alışkanlıklarının araştırılması.” Ulusal Spor Bilimleri Dergisi 4.2 (2020): 116-126.
- Baykara, Cengiz, et al. “Beslenme ve Sporcu Beslenmesi.” Her Yönüyle Spor 65 (2019).
- ÖZDEMİR, Günay. “SPOR DALLARINA GÖRE BESLENME.” Spormetre beden eğitimi ve spor bilimleri dergisi 8.1 (2010): 1-6.
- ALTUNDAĞ, Özlem ÖZER, and Damla PAYAS. “Özel sporcu grupları ve beslenme önerileri.” Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 1.2 (2021): 115-125.
Ravza Nur Aydın
Ömer Halisdemir Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik 1.Sınıf
Linkedln:https://www.linkedin.com/in/ravza-nur-a-632aba26b
