Herkese merhaba, bugün sizlerle ilaç sektörü ve girişimciliğin bu sektörde ilerleme süreci üzerine bir yazıyla geldim. Hazırsanız başlayalım.
Öncelikle basit iki soruyla başlayalım: Girişim ve girişimci nedir? Girişimcilerin genel özellikleri nelerdir?
Günümüzde en yaygın tabiriyle girişim; bir işi yapmak için harekete geçme, başlama durumunu ifade etmekte ve girişimci; böyle bir durum içinde yer alan girişken kişi anlamında kullanılmaktadır. Girişimci; sürekli sorgulayan, merak eden, araştıran ve ortaya yaratıcı fikirler koyan kişidir. Kendine güvenen ve başarısızlığında hedefini terketmeyendir. Yılmadan gerekirse defalarca dener. Bu özellikler girişimcinin aynı zamanda yeniliğe her daim açık olmasını sağlar.
Girişimcilik ise girişimcilerin risk alma, fırsatları kovalama, hayata geçirme ve yenilik yapma süreçlerinin tümünü kapsayan bir kavram olarak tanımlanmaktadır. Girişimciliğin odaklandığı ilkeler ve konuların yenilikçilik için de bire bir geçerli olduğu belirtilebilir. Ancak yenilikçilik var olan kaynakları kullanarak mevcut sorunları çözer. Bu yüzden bu iki terimi günlük hayatta karıştırmamalıyız.
İnsanlar yaşamın kalitesini artırmaya yönelik projelere gün geçtikçe desteklerini artırmış ve artırmaktadır. Özellikle başta sağlık ve ilaç endüstirisi olmak üzere teknolojinin uyum sağlamasıyla toplumun talepleri belirlenmiş ve sektörler daha dinamik bir yapı halini almıştır.
İlaç sektörü temel olarak üretme, geliştirme ve pazarlama faaliyetlerinden oluşmaktadır. Tahmin edileceği üzere yeni bir ilacın keşfi ve pazarlanması; uzun zaman alan, bilgi birikimi ve ileri teknoloji gerektiren, oldukça masraflı bir süreçtir. Henüz tedavisi bulunmamış hastalıklar ve kronik eğilimler yenilikçi tedavilerin geliştirilmesini yoğunlaştırırken ilaç sektörünün önemini artırmış; AR-GE ve üretim ihtiyacı da yapılan yatırımları belirlemiştir. Hastalıklar ve nüfusun artışına paralel olarak da ilaç sektörü; araştırma faaliyet yöntemlerini değiştirerek yolunu dijitalleşmeye yöneltmiştir.
Örneğin ülkemizde e-Nabız “Kişisel Sağlık Veri Kayıt Sistemi” kullanılmaktadır. Bireyler her türlü koşulda sağlık verilerini rahatlıkla takip ediyor; tetkik, randevu takvimi, tedavi, sağlık kuruluşu ve sağlık çalışanları ile ilgili daha nitelikli bilgiler elde edebiliyorlar. Ayrıca e-Reçete sistemi; ilaçların mali hususlarının takibinin kolaylığına, el yazısının okunma zorluğuna bağlı olarak hastanın tekrar doktora gitmesinin veya yanlış ilaç almasının önlenmesine, tekrarı gereken raporlu reçetelerin belirlenen periyotlarda tekrar edilebilirliğine, en önemlisi de doktorlamızın ve eczacılarımızın vakit kazanmasına olanak sağlamıştır.
Dünya çapında güvenli ve hızlı işlemler sağlama yeteneği göz önüne alındığında Blockchain’in dağıtılmış veri tabanı teknolojisinin klinik deneyler, kayıt yönetimi, ürün doğrulaması, doküman ve kalite kontrolü gibi noktalarda şeffaflığıyla tedarik zincirinin iyileştirilmesinde sektöre bol fayda sağlayacağı öngörülmektedir. J&J, Pfizer ve Novartis gibi büyük şirketler; yapay zeka çözümlerinden, ilaç keşif uygulamalarından faydalanmak ve araştırma çabalarını hızlandırmak üzere IBM’in Watson Sağlık Birimi ile günümüzde işbirliği yapmaktadır.
Çok yakın bir zamanda kişilerin tüm teşhis ve tedavileri kapsayan kişisel sağlık raporları yani sağlık ağaçları (haritaları) oluşturularak hastalıkların arka planı ve sebeplerinin görülmesi ve tedaviler kişiselleştirilmesi beklenmektedir. Bireylerin tüm sağlık bilgileri Blockchain adlı tek bir çatı altında güvenli ve şifreli bir şekilde korunacağı da vurgulanmaktadır.
Benim ve sizlerin de en çok ilgisini çekeceğini düşündüğüm durum ise birkaç nesil boyunca düzenli olarak hazırlanacak bu raporlarla bilim insanları tedavilerin genetik etkilerini daha net saptayacaklarını belirtiyorlar. Robotik ve 3D yazdırma yoluyla akıllı ilaç üretim merkezlerinde hastalara özelleştirilmiş, bireylerin genetik dizilimine özgü dozlarla ilaçlar yapılarak tedavinin en kısa sürede etki etmesi ve olumlu sonuçlanması bekleniyor.
İskoçya’daki bir araştırma grubu üç boyutlu yazıcılarda Biyo-Baskı ile ilaç yapmaya başladı bile. Epilepsi tedavisinde kullanılan ve ilk reçeteli 3D baskı ilaç olan Spritam, 2016 yılında ABD’de piyasaya sürülmüştür. İlaç Aprecia Pharmaceuticals tarafından “Zip Dose” teknolojisi kullanılarak üretilmiştir.
Sonuç olarak ilaç sektöründe girişimcilik aslında yazdığım kadar kolay, düşünüldüğü kadar da imkansız olan bir süreç değil. Sağlık alanı bu gelişmekte olan teknolojilerle sıçramalar ve sınırlar içinde büyürken, bu durum gizlilik, veri koruma ve yönetişim konusundaki endişeleri de beraberinde getirmektedir.
Bu yazı umarım biraz olsun sizlere yol göstermiştir. Tekrar görüşmek üzere!
Dilara Ulukul
Hacettepe Üniversitesi Eczacılık 1. sınıf
Linkedln: https://www.linkedin.com/in/dilara-ulukul-24059a25a
