Ebelik, kadınların sağlık ve doğum süreçlerindeki ihtiyaçlarını karşılamak için özel eğitim almış sağlık profesyonellerinin mesleğidir. Ebelik, hamilelikten doğuma, lohusalıktan yeni doğan-bebek bakımına kadar tüm süreçleri kapsayan geniş bir yelpazede hizmet verir. Ebelik mesleği, gebenin sağlıklı bir biçimde doğum sürecinde yardımcı olmak, doğum sonrası bakım sağlamak ve emzirme konusunda rehberlik etmek gibi önemli görevleri yerine getirirler. Ayrıca, doğum sürecinde müdahale gerektiğinde tıbbi ekibin bir parçası olarak da görev yaparlar.
Leopold manevraları ve NST takibi, ebelik mesleğinin doğum öncesi takibi sırasında yaptığı önemli görevlerden birkaçıdır.
Leopold manevraları; gebelikte bebeğin pozisyonu, prezantasyonu, angajman ve seviyesini belirlemek için karın(abdomen) üzerinden yapılan muayenedir. Gebeliğin 5. ayından sonra (son trimester)uygulanan Leopold manevraları gebeliğin durumu ve sağlıklı devam edip etmediği konusunda çok önemli bilgi verir.5.aydan daha önceki dönemde bebeğin çok küçük olması ve organlarının tam olarak gelişmemiş olması gibi nedenlere bağlı olarak bu muayenelerin başarı oranı oldukça düşüktür. Muayene(palpasyon) öncesinde mesane boşaltılması gerektiğinden gebenin idrarını yapması önerilir. Palpasyon işleminde el ve parmak hareketleri yumuşak olmalı ve eşit kuvvette bastırılmalıdır. Aksi halde çok ciddi kontraksiyonlara neden olabilir.
Leopold manevralarını sıralayacak olursak:
I.Leopold manevrası: Bu manevra ile fundus yüksekliği ölçülür ve bu sayede ortalama gebelik haftası belirlenir. Uterusun karın içinde ne kadar yükseldiği 1. Leopold manevrası ile tespit edilir.
– Gebe düz bir zemine sırt üstü yatırılır ve bacakları hafif bükülür.
– Muayeneyi yapanın yüzü gebenin yüzüne dönük olarak iki elin parmak uçları birleştirilerek elin alt kenarları fundusun üzerine yerleştirilir.
– Parmak uçları ile fundus palpe edilerek fundus yüksekliği tespit edilir. Fundus yüksekliği ile gebeliğin ortalama kaç haftalık olduğu değerlendirilebilir.
–Kadının fundus yüksekliği ve ortalama kaç haftalık gebe olduğu şu kriterlere göre değerlendirilir:
-Gebeliğin 16. haftasında fundus, simfizis pubisin üç parmak üstünde bulunur.
-Gebeliğin 20. haftasında fundus, göbeğin üç parmak altında hissedilir.
-Gebeliğin 24. haftasında fundus, tam göbek hizasında hissedilir.
-Gebeliğin 28. haftasında fundus, göbeğin üç parmak üzerinde bulunur.
-Gebeliğin 32. haftasında fundus, göbek ve ksifoid çıkıntısı arasında bulunur.
-Gebeliğin 36. haftasında fundus, tam olarak sternuma dayanır. Bu dönemde anne adaylarının soluk alıp vermede ve yemeklerden sonra şikâyetleri artar.
-Gebeliğin 40. haftasında fundus, sternumun 1 – 2 parmak kadar altına inmiştir. Bebeğin gelen kısmı, yerleştiği için anne adayının, soluk alıp vermede ve yemeklerden sonraki şikâyetlerinde rahatlama, azalma olur.
- Leopold manevrası: Fetüsün sırtının hangi tarafta olduğunu belirlemek için uygulanır.
-İki elin avuç içleri, batın üzerinden uterusun sağ ve sol tarafına yerleştirilir.
– Bir taraftaki elle ittirilerek diğer taraftaki elin parmak uçları ile palpe edilerek sırtın hangi tarafta olduğu tanımlanmaya çalışılır.
-Palpasyonda bebeğin sırtının bulunduğu taraf düz, kol ve bacakların bulunduğu taraf ise girintili çıkıntılı olarak hissedilir.
III. Leopold manevrası: Pelvise doğru bebeğin hangi kısmının yerleştiğini belirlemek için yapılır.
-Bir elin başparmağı bir tarafta ve diğer parmakları bitişik olmak üzere simfizis pubisin üzerine yerleştirilir.
-Parmaklar ufak hareketlerle iki yana hafifçe oynatılarak gelen kısmın hangi bölüm olduğu hissedilir.
-Fetüsün prezante olan (önde gelen) kısmı belirlenmeye çalışılır. Önde gelen kısım küre şeklinde, sert, düzgün bir kitle olarak hissedilirse bu başla geliştir. Şekilsiz, yumuşak bir kitle hissediliyorsa makat geliş olarak düşünülmektedir.
- Leopold manevrası: Bebeğin gelen kısmının pelvise yerleşip yerleşmediğini belirlemek için uygulanır.
-Gebenin başucuna geçerek iki elini açık bir durumda parmaklar birbirine ve pelvis girişine yönelmiş olarak karnın alt sağ ve sol yanlarına yerleştirilir.
-Hiç zorlamadan pelvis girişine doğru bastırılır.
-Parmak uçları ile başın pelvis içindeki durumunu belirlemeye çalışılır.
-Bu manevra sırasında iki elin parmak uçları birbirine değiyor, baş sağa sola kolay hareket ettirilebiliyorsa bebek henüz pelvise yerleşmemiştir, yani bebeğin başı mobildir.
-Parmaklar birleşmiyor ve gelen bölüm hareketli ise bebeğin başı fiksedir ve pelvise tam oturmamıştır.
-Bebeğin başı hiç hareket ettirilemiyorsa pelvis içine girmiş ve tam olarak yerleşmiştir.
Bazı kaynaklarda 5. Leopold manevrası olarak adlandırılan “Zangemeister manevrası” da uygulanabilir. Bu manevra, doğum başladıktan sonra uygulanır ve amacı, baş – pelvis uygunluğunun olup olmadığını belirlemektir. Ancak günümüz tıbbi ve teknolojik imkanları sayesinde, bebeğin anne karnındaki durumu ve geliş şekli daha net bir şekilde ultrason muayenesi ile belirlenebilir.Leopold manevraları obez anne adayları ve polihidramnios gibi bazı durumlarda zorlu olabilir. Bu durumlarda, ultrason muayeneleri kullanılarak bebeğin durumu daha net bir şekilde belirlenebilir. Ancak yine de, Leopold manevraları gebeliğin takibi ve doğumun planlanması açısından önemlidir ve ebeler tarafından sıklıkla kullanılan bir muayene yöntemidir.
NST (non-stress test) gebeliğin son dönemlerinde (genellikle 28. haftadan itibaren) uygulanan bir testtir. Bu test ile bebeğin kalp atış hızı, uterus kasılmaları ve genel durumu takip edilir. NST, adını bebeğin kalp atış hızının normalde artması gereken bir stres durumunda olmadan (yani “non-stress” durumunda) takip edilmesinden alır. Test, genellikle 15-20 dakika sürer ve bir fetal monitörle (bebeğin kalp atış hızını ve uterin kasılmalarını kaydeden bir cihaz) gerçekleştirilir. Fetal kalp atımları ve kasılmaları kaydedilir bir grafik olarak görüntülenir.
Test sonucunda bebeğin kalp atışları normal seviyelerde ve kasılmalarda artış yoksa ise “reaktif” olarak değerlendirilir. Eğer kalp atışları düşük ise ya da testte belirli bir düzeyde kasılmalar meydana geliyorsa, “non-reaktif” olarak değerlendirilir.
NST testi, anne adayının düzenli fetal hareketlerinde bir azalma veya diğer risk faktörleri (örneğin, önceki gebeliklerde ölü doğum, hipertansiyon, diyabet, vb.) olduğunda uygulanır. Testin sonucuna göre, bebeğin iyi olduğu ve gebeliğin devam edebileceği veya bebeğin sağlık durumunda bir sorun olduğu ve doğumun başlatılması gerektiği gibi kararlar alınabilir. NST testi non-invaziv, ağrısız ve güvenilir bir yöntemdir. Ancak, herhangi bir tıbbi test gibi, yanlış pozitif veya yanlış negatif sonuçlar olabilir. Bu nedenle, doktor veya ebe herhangi bir şüpheli durumda daha ileri testler veya müdahaleler önerir.
Ecenur Elif Çıkrıkçıoğlu
-Marmara üniversitesi Ebelik 2. sınıf
Linkedin: https://www.linkedin.com/in/ecenurcoglu
