Herkesin bildiği üzere teknoloji hepimizin hayatını çepeçevre kuşatmış durumda.Gerek kendi hayatımızda gerekse çeşitli meslek dallarında teknoloji geliştikçe devir atlamaya devam ediyoruz,ben de bu yazımda sizlere yeni ve güncel teknolojinin diş hekimliğinde çığır açan gelişmelerinden bahsedeceğim. İyi okumalar dilerim..
Diş hekimliğini kazandıktan sonra ilk işlerimizi prekliniklerde yapmaya başlarız. Bu dönem henüz hasta bakmadığımız için her türlü hatayı yapıp işin doğrusunu öğrenme dönemidir; çene maketleri veya çeşitli plastik dişler üzerinden çalışmalar yapılır. Peki size bütün bu işlemleri bir robot üzerinde yapabileceğinizi söylesem ? Üstelik bu robotun görünüş olarak insandan bir farkı yok ve ilginç bir şekilde öğürme refleksi de mevcut.
İnsansı Fantom ‘Showa Hanako’
Tokyo’nun Showa Üniversitesi, bir dizi tipik hasta hareketlerini ve tepkilerini simüle eden ve böylelikle diş hekimliği öğrencilerinin gerçek bir hastayla çalışmayı deneyimlemelerine olanak tanıyan Ergün ve Ark 2018 gerçekçi robotu üretmek için robotik şirketi Tmsuk ile bir araya gelmiştir. ‘Showa Hanako’ adı verilen robot, gerçek insan gibi mimiklere ve reflekslere sahiptir. Gözlerini kırpıştırabilmekte, esneyebilmekte, hapşırabilmekte, başını sallayabilmekte, öksürebilmekte, dilini hareket ettirebilmekte hatta ağzını çok uzun süre açık tutmaya çalışırken yorgunluk tepkisi bile verebilmektedir ki bu son özelliğini okuduğumda oldukça şaşırmış ve ürpermiştim.
Nano diş hekimliği (Minik İşçiler)
Gelecekte 1-10 mikron büyüklüğünde ve 1-10 mikron/sn hızında ‘dentifrobot’ adı verilen nanorobotların kullanılması planlanarak robotik diş hekimliğine değinilmektedir. Diş macunları veya gargaraların içine konulan bu dentifrobotlar ile plağın kaldırılabileceği ve zararlı bakterilerin yok edilerek uzaklaştırılabileceği düşünülmektedir. Böylece diş çürüğünün, diş eti problemlerinin ve ağız kokusunun üstesinden gelinebilecektir.
Bunlara ilave olarak diş hekimliğinde nanorobotların: Lokal anestezi, kalıcı hipersensivite tedavisi, diş beyazlatma, kozmetik diş hekimliği, ortodontik tedavi, oral ve maksillofasial cerrahi, diş tamiri, zararlı bakterilerin elimine edilmesi ve sürekli ağız sağlığının sağlanması, çürük kavite preperasyonu ve dişin restorasyonu, oral kanser teşhisi ve tedavisi ve lokal ilaç iletimi gibi potansiyel kullanım alanları bulunmaktadır. Gelecekte, nanorobotların periodontal dokulara sızıp ağrısız bir şekilde dişlerin rotasyonunu, düzleştirilmesini ve vertikal pozisyonlandırılmasını sağlayarak aylar süren ortodontik tedavileri bir kaç saat içinde tamamlayabileceği düşünülmektedir.
‘YOMİ’ İle Yeni İmplant Devri
‘YOMİ’; Mart 2017’de FDA tarafından onaylanmış, robotik olarak kontrol edilen ve dental cerrahide implantların yerleştirilmesi için kullanılan sistemdir. Dinamik sistemle çalışan bu robot cerrahi alanın net görüşüne ve cerrahın cerrahi prosedür içinde planı değiştirmesine izin verir. 2017 yılında Güney Çin’de diş hekimi bir robotun bir hastaya iki implant yerleştirdiği bildirilmiştir. İşlemin yanılma payının 0,2-0,3 mm olması ve bir saatten az sürede tamamlanması dikkat çekicidir.Bu robot sayesinde implantların hangi açıyla ve doğrultu ile yerleştirileceği rahatlıkla belirlenebilir.
Türk Doktorlar Kök Hücreden Çene Kemiği Nakli Gerçekleştirdi
Tümör nedeniyle çene kemiğini kaybeden ve geçirdiği ameliyatlara rağmen sonuç alamayan 17 yaşındaki Neslihan Karakaşlılar, Türk doktorların 7 yıllık çalışması ile adeta yeniden doğdu. Kadavradan çene kemiği üreten uzmanlar, bunu Karakaşlılar’ın çenesine nakletti. Kadavradan alınan kemik, kök hücrelerle canlandırılarak Neslihan Karakaşlılar’ın çene kemiğine nakledildi. Çalışma çeşitli nedenlerle kemik kaybına uğramış milyonlarca hastaya da umut oldu.
Bursa’da yaşayan ve 2005 yılında geçirdiği kaba kulak hastalığı sonrasında çene kısmında teşhis edilen tümör sonrasında hayatı kabusa dönen Neslihan Karakaşlılar, defalarca bıçak altına yattı. Önce alt çene kemiğinin 17 cm’lik kısmını kaybetti, ardından leğen kemiğinden alınan parça ile kemik nakli yapıldı ancak enfeksiyon kaptı. Tam umudunu kaybettiği anda “biyokemik” projesi genç kızın yüzünü güldürdü.
Türk doktorların çalışmaları sonucu hayata yeniden tutunan genç kız, düzenlenen basın toplantısıyla yaşadığı süreci anlattı.
Sağlığına kavuştuktan sonra geleceğe umutla baktığını belirten Karakaşlılar, “Herkese canı gönülden teşekkür ediyorum” dedi.
Gelecek İçin İlham Kaynağı
Operasyonu gerçekleştiren ekipten Prof. Dr. Mehmet Veli Karaaltın, daha önce hayvanlar üzerinde denenen çalışmanın dünyada başka örneğinin olmadığını söyledi. Özellikle doku mühendisliğinin gelecekte birçok tedaviye alternatif sunacağını aktaran Karaaltın, “Hayatlarını kaybeden insanların organlarını bağışladığını ve bir de dokularını bağışladıklarını düşünün. Doku bankası gibi ihtiyaç halinde istediğinizde bunu tekrar canlandırmak için hastanın kendi kök hücrelerini kullanarak tekrar canlı hale gelen doku elde ediyorsunuz. Bu karaciğer, kalp, göz de olabilir. Bu gelecek için temeller atılmalı, Neslihan da o ilhamın başlangıcı” diye konuştu.
CranioCatch, “Diş Hekimliğinde Yapay Zeka Çözümü…” değer önerisiyle yola çıkan ve dijital dönüşüm çağında diş hekimlerine yardımcı olacak yapay zeka destekli ürünler geliştirmeye çalışan bir girişimdir. İki ve 3 boyutlu dental radyografilerin yapay zeka algoritmaları ile otomatik olarak değerlendirilmesini ve raporlanmasını sağlayan klinik karar destek sistemi yazılımı, girişimimizin çıkış noktası olmuştur. Radyoloji cihazı ile filmin çekilmesinden sonra, radyografinin web tabanlı CranioCatch sistemine yüklenmesiyle yapay zeka destekli tanı sistemimiz sayesinde hastanın sahip olduğu patolojiler belirlenip tanı ve tedavi planı otomatik olarak hazırlanmış olacaktır. Sistem böylece hekimlere karar destek mekanizması olarak fayda sağlamış olacaktır. Hekimlerin iş yükünü de azaltacak olan CranioCatch ile daha hızlı ve kolay tanı konulabilecek.
CranioCatch fikrini oluşturan değerli hocalarımız :Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dekanı ve Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kaan Orhan, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi AD Öğretim üyesi Doç. Dr. Elif Bilgir, Ortodonti Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Uğurlu ile ESOGÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Matematik ve Bilgisayar Bilimleri Bölümünden Doç. Dr. Alper Odabaş ve Doç. Dr. Ahmet Faruk Aslan ESOGÜ Ağız Diş ve Çene Radyolojisi AD. öğretim üyesi Doç. Dr. İbrahim Şevki Bayrakdar
Ervanur Konuk
Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi Diş Hekimliği 3.sınıf
