Merhabalar birazdan keyifli okumalar dileyeceğim bu yazımda sizlere “Makro Besin Ögelerinin Kan Glikozu Üzerine Etkisi”nden bahsedeceğim. İşte şimdi keyifli okumalar dilerim
Makro Besin Ögeleri Nedir?
Besinler organik (makro) ve inorganik (mikro) besin ögeleri olmak üzere iki başlık altında toplanmışlardır. Makro yani organik denilen başlık 3 alt başlıktan oluşmaktadır. Karbonhidrat, protein ve lipid.
“Öğün sonrası kan glukoz düzeyleri, temel olarak sindirilip emilerek dolaşıma geçen glukoz miktarı ile belirlenmektedir.”
Karbonhidratlar Ve Kan Glikozu
Karbonhidratlar kan glukozunu en hızlı arttıran besin ögesidir. Besinin veya öğünün içerdiği sindirilebilir karbonhidrat miktarı belirlenen glisemik indeksin (GI) öğün sonrası an glukoz düzeylerini ve glukoz yanıtını büyük ölçüde etkilediği bilinmektedir. Glisemik indeks ise çoğu zaman duyulan fakat anlamı tam olarak bilinmeyen bir kavramdır. Glisemik indeks besinlerin kan şekerini yükseltme eğrilerini standardize etmek için kullanılan bir terimdir. Glisemik indeks 0 ile 100 orasında bir skalaya sahiptir. Değer 100’e yaklaştıkça, o besinin kan şekerini o derece hızla yükseltebileceği anlamına gelir. Çoğunlukla glisemik indeksi yüksek besinler tercih edilmemekle birlikte diyabet hastası kişilerde de glisemik indeks kontrollü bir beslenme yaşam tarzı seçilmektedir. Bu yazımda aslında glisemik indeks üstünde daha fazla durmayı planlamaktayım.
Karbonhidratlar basit ve kompleks karbonhidratlar olmak üzere ikiye ayrıldığında kana çabucak emilen ve kan şekerini hemen yükselten kısımda basit karbonhidratlar bulunmaktadır.
“Beyaz şeker, beyaz pirinç ve beyaz ekmek gibi işlenmiş rafine besinler kan şekerini hızlı yükseltirken; baklagiller, yeşil sebzeler ve tam tahıllar gibi lif oranı yüksek işlenmemiş gıdalar, kan şekerinin dengeli kalmasını sağlarlar.” Proteinlerin Kan Glukozu Üzerine Etkisi:
Proteinlerin sindirimi karbonhidratlara oranla daha yavaştır. Bu nedenle proteinler emilimleri sırasında kan glukozunu karbonhidratlar kadar yükseltmezler. Yeterli insülin varlığında öğünle alınan proteinlerin postprandiyal kan glukozunda minimal düzeyde artışa yol açtığı bilinmektedir. Karaciğere gelen aminoasitlerin bir kısmı, diğer organların ve dokuların gereksinimini karşılamak için sistemik kan dolaşımına geçmektedir. Bu nedenle, yeterli insülin varlığında diyet proteinleri kan glukozu üzerine minimal düzeyde etki etmektedir. Yapılan bir araştırmada ise: 50 g protein içeren biftek tüketimimin ardından 1 saat sonra kan glukozunda 3 mg/dL artış olduğunu gösterilmiştir.
Yağların Kan Glukozu Üzerine Etkisi:
Yapılan bir çalışma yüksek yağlı öğün tüketiminden sonra kan glukoz düzeyindeki artışın öğünün ardından 5-14 saat içerisinde oluştuğunu göstermiştir. Başka bir çalışma ise yüksek yağlı diyette, düşük yağlı diyete göre daha yüksek ve yavaş düşen bir postprandiyal glisemik yanıt sağlandığını göstermiştir. Yağların glukoz yanıtı üzerine etkisini ele alan başka bir çalışmada, tip 1 diyabetli bireylerde, yağ eklenmiş öğünün standart veya protein eklenmiş öğüne göre 0-60 dk ve 0-90 dk’da postprandiyal glisemik yanıtının önemli olarak daha düşük olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle yağlı öğünler kan glukoz düzeylerinin hızlı arttırılması gereken durumlarda tercih edilmemelidir.
Sıla Yağmur Öktem
Alaaddin Keykubat Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik 1. sınıf
Linkedln: silayagmuroktem
KAYNAKÇA:
ÜNSAL, Ayla. Beslenmenin önemi ve temel besin öğeleri. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2019, 2.3: 1-10.
KAYA, Neşe; ÖZEL, Hülya Gökmen. Diyabette diyet proteinleri ve yağlarının kan glukozu üzerine etkileri. Beslenme ve Diyet Dergisi, 2014, 42.1: 80-85.
MIZRAK, Gürbüz. GLİSEMİK İNDEKS, GLİSEMİK YÜK, SAĞLIKLI BESLENME VE SPOR. Ziraat Mühendisliği, 2016, 363: 4-11. www.medicalpark.com.tr www.acibadem.com
