Arteriyel Kan Gazı Yorumlama İpuçları
Herkese selam arkadaşlar bu yazımda sizlere genelde herkesin korktuğu kan alma sürecinden ve neden alındığından bahsedicem. Kan gazı nedir ve neden alınır? Kan gazı hastanın metabolik ve solunumsal fizyolojisi hakkında güvenilir bilgi almayı sağlayan aynı zamanda hastaya tanı konulmasını sağlayan, tedavilerini planlamaya yarayan, uygulanacak tetkileri belirlemeye yarayan önemli bir labaratuvar yöntemidir. Kanda bulunan oksijen ve karbondioksit gazlarının hem miktarı hem de parsiyel basınçlarının ölçülmesi sayesinde birçok parametre ortaya çıkar. Ortaya çıkan pH değeri, bikarbonat miktarı ve asit baz dengesi gibi parametreler hastada hipoksemi, asidoz ve alkolozun olup olmadığını gösterir. Hastanın yaşamının riske girmemesi için kan gazı parametrelerinin uygun değerler arasında olması gerekir.
Kan damarları dolaşım sisteminin en önemli organlarındandır. Temel kan damarları arterler( atardamar) ve venlerdir( toplardamar). Peki bu damarların görevi nedir; Atardamarlar temiz kanı kalpten alıp vücudun gerekli bölümlerine taşırken, venler ise vücuttan topladığı kirli kanı kalbe getirmekle görevli damarlarımızdır. Akciğerlerle kalp arasında ise bu sistem tam tersi olarak çalışır. Kirli kan kalpten akciğerlere atardamarlarla, temiz kan ise akciğerlerden kalbe toplardamarlar ile iletilir buna da pulmoner dolaşım denir.
Arteriyel kan gazı(AKG) incelemesi sık kullanılan ve çok yararlı bir klinik araçtır aynı zamanda hastaların metabolik ve solunumsal durumu hakkında güvenilir bilgi veren en önemli laboratuvar yöntemlerinden biridir. Asit baz dengesinin ve solunum dengesinin değerlendirilmesinde, arteriyel kanda oksijen (PaO2) ile karbondioksit(PaCO2), oksijen satürasyonunun (SaO2), pH ve bikarbonat değerlerinin ölçümü de arter kan gazı analiziyle yapılmaktadır. Kan gazı analizinde solunumun iki temel işlevine bakılmaktadır; ventilasyon ve oksijenizasyon son yıllarda geliştirilen cihazlarla arter kan gazı analizinde glukoz, elektrolit, böbrek fonksiyonları, bilirubin, hemoglobin düzeyine de bakılabilmekte ve metabolik durumla ilgili bilgi de edinilmektedir.
Arter Kan Gazının Endikasyonlarının Sıralaması
*Metabolik ve respirutuar asidoz ve alkalozun tanısı ve takibi
*Solunum yetmezliğinin tipinin saptanması
* Verilen tedavinin etkinliğinin belirlenmesi
*Oksijen tedavisinin endikasyonu ve takibi
*Ani gelişen ve nedeni açıklanamayan dispne
Arter Kan Gaz Alma Yöntemleri
Yaygın olarak kullanılan yöntem, invaziv olarak artere perkütanöz yolla ulaşılarak ya da arteriyel kateter yerleştirilerek, arter kan örneğinin alınmasıdır. Kan örneğinin hangi kateterden alınacağı uygulayıcının tecrübesi ve hastanın kliniği gibi birçok durumla ilişkilidir. Genellikle radyal, brakiyal ve femoral arterler; zorunlu durumlarda da dorsalis pedis ve aksiller arterler kullanılır. El bileğinde yüzeyel lokalizasyonda seyretmesi, kolay palpe edilebilmesi, işlem sonrasında kanamayı önlemek için üzerine kolay bası uygulanabilmesi nedenleriyle öncelikle radyal arter tercih edilir. Ancak radyal arterde yeterince kanlanma olup olmadığı görülmeli ve elde solukluk oluşuncaya dek uygulanan basınç kaldırıldığında; el doğal renginde olmalıdır aksi halde radyal arteri kullanmak sakıncalıdır.
Normal değerlere göre kan gazı yorumlama:
Bildiğiniz üzere kan gazı analizi hastalığın ciddiyeti konusunda değerli bilgiler veren önemli bir laboratuvar yöntemidir. Doğru yorumlanması ve incelenmesi hastalığın seyri ve süreci için çok önemlidir. Kan gazının değerlendirilmesinde birkaç parametre vardır ve bu parametrelerin normal değer aralıklarının bilinmesi doğru yorumlama için önemlidir. Bu değerlerin normal değer aralıkları şunladır;
*Ph :7.35-7.45
*PaCO2: 35-45
*PaO2: 80-100
*SaO2:%95-97
*HCO3:22-26mEq/L
*Baz aralığı: +_3mmol/L
Bu değerleri ayrıntılı olarak inceleyelim:
Ph: Kanın H+ durumunu belirlemek için kullanılır. Hastanın asidoz ya da alkalozda olduğunu gösterir, ancak tipini pH ile anlamak mümkün değildir. pH >7.45 = Alkaloz pH <7.35 = Asidoz
Parsiyel Arteriyel Oksijen Basıncı (PaO2):arteriyel kandaki oksijenin parsiyel basıncıdır oksijenizasyonun değerlendirilmesinde kullanılır. PaO2: 60-79 mmHg arasındaysa “hafif hipoksemi” PaO2: 40-59 mmHg arasındaysa “orta hipoksemi” PaO2: 40 mmHg altındaysa “ağır hipoksemi”dir.
Oksjen Satürasyonu (SaO2) : Hemoglobinin oksijenle satürasyon düzeyini yansıtır.
Parsiyel Arteriyel Karbondioksit Basıncı(PaCO2) : Arteriyel Kandaki karbondioksitin parsiyel basıncıdır. Alveolar ventilasyonun göstergesidir. pCO2 >45 = Asidoz pCO2 <35 = Alkaloz tablosu karşımıza çıkar.
Bikarbonat(HCO3):Bikarbonat iyonunun serum konsantrasyonudur. Kanda önemli bir tampondur, asit baz bileşeninin metabolik bileşenini değerlendirmede kullanılır.
Hepinize keyifli okumalar dilerimmm ☺
Hayat, aslında günah ve paranın karşı bir mücadele değil,
H+ iyonuna karşı bir mücadeledir
Henry Louise Mencken
KAYNAKÇA:
https://solunum.org.tr/
https://jag.journalagent.com/
https://sesanltd.com.tr/
EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Etkinliklere ulaşmak için tıklayın.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
YAZAR:
Yaren Küçüközer
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi 3. Sınıf
