UYKU ve RÜYA ANALİZİ

Uyku sağlık ve yaşamımızın iyi bir şekilde devamı için önemli bir role sahiptir. Kaliteli uyku zihinsel sağlığımızı, fiziksel sağlığımızı, hayat kalitemizi korumamıza yardım eder ve güvenliğimiz için gereklidir. Uykunun başlatılması ve sürdürülmesi kortikal ve subkortikal birçok beyin bölgesinin işlevi ile gerçekleşir. Normal uykunun hızlı göz hareketleri (REM) ve hızlı göz hareketlerinin olmadığı (NREM) olarak iki dönemi vardır. REM uykusunda asetilkolin ve serotonin, NREM uykusunda ise serotonin ve GABA önemli rol oynayan nörotransmiterlerdir. NREM ve REM gece boyunca 90-110 dakikalık sikluslar şeklinde gecede 5-6 kez tekrarlar. NREM gecenin ilk bölümünde, REM ikinci döneminde belirgin olarak gözlenir. Uyku bozuklukları görüldüğü döneme göre 3 grupta incelenebilir: (1) REM döneminde görülenler, (2) NREM döneminde görülenler, (3) Uykunun herhangi bir döneminde görülenler. Uyku bozukluğu olan hastalar yol veya iş kazaları, sosyal uyumsuzluk, akademik veya mesleki performansta düşme gösterebilirler.      

Uykunun REM ve NREM dönemleri, gece boyunca dönüşümlü biçimde sürer. REM uykusu ile NREM uykusu arasında ‘resiprokal’ bir ilişki vardır. Yani birisinin etkisi zayıflarken diğeri güçlenerek uykuyu ele geçirir. Genellikle uyanık olunan başlangıç döneminden sonra NREM uykusunun sırasıyla1., 2., 3. dönemi oluşur. Uykunun başlamasından yaklaşık 90 dakika sonra ilk REM dönemi görülür. Uykunun başlangıcından ilk REM uykusunun sonuna kadar olan süre bir uyku siklusudur. Bu siklus 90-120 dakika arasında değişkenlik gösterir ve bir gecede 4-6 kez tekrarlanır. Uykunun yarısını oluşturan NREM uykusu 1. ve 2. döneminin işlevleri halen bilinmemektedir. NREM uykusu 3. dönemi olan derin uyku dönemi ise fiziksel dinlenmeyi sağlar. Bu dönemde kişiyi uyandırmak zordur. Çocuklarda büyüme hormonu özellikle NREM uykusu 3. döneminde salgılanır. NREM uykusu 3. döneminin erişkinlerde hücre yenilenmesini ve onarımını hızlandırdığı ileri sürülmektedir. Uyku sırasında vücut ısısındaki düşme de özellikle NREM döneminde oluşur. Bu dönemde kalp hızı, solunum sayısı azalır ve düzenlidir. Uykunun olası fonksiyonları: yenilenme, enerjiyi koruma, yaşlanma sürecine direnç sağlanması şeklindedir.

Rüya Analizi

Rüyalar, insanların merak ettiği, ilgi çekici ve gizemli bir konu olarak tarih öncesi dönemden günümüze kadar sürekli olarak incelenmiştir. Psikoloji biliminin rüya olgusuyla
ilgilenmeye başlaması 1900’lü yıllarda söz konusu olmuştur.

 Psikoterapide rüya analizini ilk kullanan kuramcı Sigmund Freud’dur. Freud, rüya görmemizin bir anlamı olduğunu ifade etmiştir. Kişinin gün içerisinde kendisine söylemek istemediği yaşantıları, geçmiş hayatındaki yaşantıları rüya yoluyla gün yüzüne çıkardığını belirtmektedir.

Jung ise rüyayı kişinin bilinçdışının gün yüzüne çıkması olarak ifade etmektedir. Kişinin rüyasında bir nesnenin ortaya çıkışını anlamlandırmak için kişinin bilinç düzeyinin de net olarak ifade edilmesi ve tanımlanması da gerekmektedir. Eğer ki kişinin normal yaşantısını tam anlamıyla bilmiyorsak rüyayı doğru yorumlamak da pek mümkün değildir.

Rüyadaki Sembollerin Anlamı Nedir?

Freud’a göre rüyalardaki semboller evrenseldir. Örneğin silah, sopa, bıçak vs. gibi delici, yırtıcı ve sivri aletler psikanalizde penisi temsil eder. Kutu, sepet, gibi semboller ise genel anlamda vajinayı temsil eder. Su ise doğumu temsil eder. Bazı yerlerde ise anne karnına geri dönmeyi ya da cinsel ilişkiyi temsil eder. Rüya analizi bu noktada devreye girer.

Jung ise ortaya çıkan sembolleri kollektif bilinçdışı tanımıyla ifade eder. Kollektif bilinçdışı var olan bilgilerin kuşaktan kuşağa göre aktarılması anlamına gelir. Örneğin yılandan ilk zamanlarda insanlar çok korktuğu için yılandan korkma duygusu kollektif bilinçdışından gelmektedir.

Jung, Freud’un aksine rüyalarda görülen nesnelerin belli bir anlamı olmadığını ifade eder. Kişiler rüyalardaki nesneleri kendi hayatlarından rüyalarına taşırlar. Bu yüzden her sembol her kişi için farklıdır. Örneğin; kişi rüyasında aslan görüyorsa bu bir kişi için korku, üzüntü, saldırı ifade eder. Başka biri için gücü ve hakimiyeti simgeler. Bir kişi korktuğunu yılan simgesiyle ortaya çıkartırken diğer bir kişi ise bu korkuyu timsahla ortaya koyar. Burada tamamen bilinç düzeyindeki anlamlar önemlidir. Burada rüya analizinde bireysel özellikler devreye girer.

Rüyadaki Simgeler Nedir?

Rüyada görülen simgelerin iki temel amacı vardır. Biri engellenmiş içgüdüye yönelik bir tepkidir. Böylece kişi doyuma ulaşır. Diğer yandan simgeler ilkel içgüdülerin dönüşmüş halidir.

Rüyaların Yorumları Nasıldır?

Rüyalar nesnel ve öznel olmak üzere iki bölümdür. Nesnel rüya analizi kişinin çevresiyle olan ilişkisi üzerine odaklanır. Öznel rüyada ise kişinin bireysel özellikleri daha fazla ortaya çıkar.

Son yıllarda psikoterapi ve psikanaliz tedavisi uygulamalarında rüyaların vazgeçilmez bir
değeri olduğu üzerinde sıkça durulmaktadır.
Bütüncül psikoterapi uygulamalarında sıkça rüyalar seansa getirilmekte ve doğru
bir danışmanlık süreci için rüyaların yorumlanması daha da önem kazanmaktadır.

KAYNAKÇA

• Babar, E. (2002). Tıbbi Fizyoloji. Nobel tıp Kitabevleri, Ankara.
• Chaudhary, B.A. Blanchard, A.R. (2002). Sleep mechanics. Sleep Medicine, 1-11.
• Demiralp, T. (2001). Tıbbi Fizyoloji. Merck Yayıncılık, İstanbul.
• Domhoff, G. William. “Düşlerin Psikolojik Anlamı ve Kültürel Kullanımları Var, Bilinen Uyarlanabilir Bir İşlevi Yok.” To DreamResearch.net Rüya Kütüphanesi. 
• Emre, M. (2013). Nöroloji Temel Kitabı. Güneş Tıp Kitabevleri, Ankara
• Hall, Calvin S. “Bilişsel Rüyalar Teorisi.” Genel Psikoloji Dergisi, cilt. 49, hayır. 2, 1953, s. 273-282. 
• Hurd, Ryan. “Calvin Hall ve Bilişsel Rüya Kuramı.” Rüya Araştırmaları Portalı. 
• Jones, B.E. Kryger, M.E. Roth, T. Dement, W.C. (2005). Principles and practice of sleep Medicine. Elsevier. Philadelphia
• Kendra. “Rüya Yorumu: Rüyalar Ne Anlama Geliyor.” Çok İyi Zihin, 26 Temmuz 2019.
• Öge, E. Baykan, B. (2011). Nöroloji. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul.
• Pagel, J.F. Barnes, B.L. (2001). Medications for the treatment of sleep disorders: An overview. J Clin Psych, 3, 118-125.
• Pal, D., & Mallick, B. N. (2007). Neural mechanism of rapid eye movement sleep generation with reference to REM-OFF neurons in locus coeruleus. Indian J Med Res, 125(6), 721-39.

EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu  fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Tüm etkinliklere ulaşmak için tıklayın.

YAZAR:Melike Çağla Mermer
Ankara Medipol Üniversitesi Psikoloji 2. Sınıf
Linkedin