Toplumsal Eşitsizliklerin Kökeni ve Sonuçları
Toplumsal açıdan eşitsizliği ele almadan önce eşitsizlik kavramını tanımlamakta yarar var. Eşitsizlik çok yönlü bir olgudur. Ekonomik eşitsizlik, siyasi eşitsizlik, sosyal eşitsizlik, yaşa ve cinsiyete dayalı eşitsizlikten söz edebiliriz. Birleşmiş Milletler dünyadaki ülkelerin huzur ve refah içinde yaşaması için, daha yaşanılabilir dünya olması için ülkelerin göz önünde bulundurması gereken 17 adet sürdürülebilir kalkınma hedefi ortaya koymuştur. Bu hedeflerden bir tanesi de eşitsizliklerin azaltılmasıdır. Birleşmiş Milletler eşitsizliklerin azaltılması planıyla “Tüm ülkelerde ve uluslararası alanda eşitsizliklerin azaltılmasını bu doğrultuda; yaş, cinsiyet, engel durumu, ırk, etnik köken, din veya herhangi bir statüye bağlı olarak yapılan eşitsizliklerin ortadan kaldırılması hedeflenmektedir.”
Eşitsizliklerin toplumsal zeminine baktığımızda geçmişten günümüze değişik eşitsizlik sistemleri olsa da bunları üç grupta toplamak mümkündür. Bunlardan ilki kast sistemidir. Kast sisteminde katı kurallar ve kastlar arası geçişin sınırlı olduğu yukarıdan aşağıya doğru bir hiyerarşik sistem hakimdi. Belirli bir kastta doğan kimse yaşamının geri kalanını o kastın içinde geçirirdi. Ferdin hakları ve sosyal pozisyonu ailesinden gelen yükümlülüklerle kazanılır, zaman içerisindeki çabasıyla değiştirilemez. Bir diğer sistem feodal toplumlarda görülen zümre tipi eşitsizlik sistemidir. Zümre kast sistemine göre daha esnek bir yapıdadır ve istikrarlı ziraat ekonomisine dayanır. Burada da sosyal pozisyon kalıtımsaldır. En üstte toprak sahipleri ve kraliyet ailesi yer alır. Onun altında tüccarlar ve zanaatkarlar, en altta ise hür köylüler ve hür olmayan serfler yer alır. Son eşitsizlik sistemi sınıf tipi eşitsizlik sistemidir. Sınıf tipi eşitsizlikte insanlar sahip oldukları servete göre sınıflara ayrılır. Sınıf tipi sistemde düşünceleriyle en çok katkısı bulunan isim Karl Marxtır. Karl Marx’a göre tarih sınıf mücadelelerinin tarihidir. Özgür ve köle, lord ve serf, usta-çırak, zalim ve mazlum sürekli biri diğerine karşı olmuştur. Bir sınıfın bir diğer sınıf karşısında belli tavrı yoksa sınıfın varlığından bahsedemeyiz. Sosyal mallar üzerindeki etkileşim, tabakalaşma ve farklılaşmaya yol açacaktır. Bu da sınıfı ortaya çıkarır.
Eşitsizliklerin sonuçlarına baktığımızda ise insanların fırsatlardan eşit oranda yararlanamamasından dolayı farklılaşmalar ortaya çıkar. Eğitim olanaklarından eşit oranda yararlanılmaz, kurumlardan faydalanma konusunda farklılıklar ortaya çıkar. Sağlık hizmetlerinden yararlanma konusunda da farklılıklar ortaya çıkar. Örneğin gelir eşitsizliğinden dolayı bir kişi hastalandığında en iyi hastanede tedavi görüyorken ya da ilaç alacak düzeydeyken, çocuğunun eğitimi için her türlü masrafı yapabiliyorken diğer kişinin ilaç alacak durumu yoktur. Çocuğunu okula gönderecek maddi imkana sahip değildir. Günümüzde sokakta sıkça görebileceğimiz okula gidecek yaşta kağıt toplayan çocuklar, gençler varken diğer tarafta eğitim olanaklarından en iyi şekilde yararlanan çocuklar vardır. Bu da eşitsizliğe en keskin örneklerden biridir.
KAYNAKÇA
Değişme ve Farklılaşma-Abdullah Korkmaz https://www.kureselamaclar.org
EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Tüm etkinliklere ulaşmak için tıklayın.
YAZAR:
Rozerin İpek
İnönü Üniversitesi Sosyoloji 4. Sınıf
Linkedln
