Stoma Bakımı
Merhabalar :)) Ben Elif Nur,
Hemşire olarak mesleğimizin çeşitliliği içinde stoma bakımının ne kadar önemli olduğunu biliyoruz. Stoma kişinin yaşamını etkiler ve fiziksel-duygusal zorluklarla karşılaşmasına neden olur. Doğru bakım ve destekle stomalı bireylerin yaşam kalitesini arttırabiliriz. Özellikle sağlık profesyonellerinin sunduğu rehberlik ve destekle stomalı kişilerin uyum sağlaması kolaylaşır. Bu yazımda stomanın ne olduğunu, stoma türlerini ve stoma bakımının nasıl yapıldığını detaylı bir şekilde ele aldım. Şimdiden herkese iyi okumalar.
- Stoma Nedir?
Stoma, vücudun belirli bir organının veya bölümünün karın ön duvarına cerrahi işlemle oluşturulan yapay bir açıklıktır. Bu açıklık, sindirim veya idrar sistemlerinden atıkların vücut dışına atılmasını sağlar. Stoma genellikle çeşitli sağlık sorunları, hastalıklar veya ciddi yaralanmalar sonucunda normal atık atma süreçlerinin bozulması durumunda tercih edilir.
- Stoma Tipleri Nelerdir?
1.Açılış Yerlerine Göre:
Kolostomi: Kalın bağırsağın ameliyatla karın ön duvarına dikilerek dışarıya açılmasıdır.
İleostomi: İnce bağırsağın ameliyatla karın ön duvarına dikilerek dışarıya açılmasıdır.
Ürostomi: İdrar yollarının (genellikle üreterler) karın duvarına bağlanmasıyla dışarıya açılmasıdır.
2.Amacına Göre:
Kalıcı Stomalar: Açıldığı yerdeki organın normal atık atma işlevini yerine getirememesi durumunda oluşturulur. Geri dönüşü yoktur.
Geçici Stomalar: Akut bir durumun iyileşmesine zaman kazandırmak için oluşturulur. İyileşme gerçekleştikten sonra cerrahi müdahaleyle kapatılır.
- Stoması Olan Hastaların Bakımındaki Temel Amaçlar
- Stomanın fonksiyonel işlevinin devamlılığının sağlanması
- Stomanın durumunun değerlendirilmesi
- Hastanın ve ailesinin stoma bakımı konusunda bilgilendirilmesi
- Hastanın ve ailesinin stoma bakımını bağımsız bir şekilde yürütmesinin desteklenmesi
- Adım Adım Stoma Bakımı
Stomanın sağlıklı bir görünümde olması için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. İlk olarak, stomanın rengi genellikle kırmızı veya pembe tonlarında olmalıdır. Ameliyat sonrası ilk günlerde hafif kanama olabilir ancak bu genellikle normaldir. Zamanla, stoma daha düzgün bir görünüme kavuşur, bağırsak kabarık ve şiş görünümünden kurtulur karın cildi ile aynı seviyeye iner. Stomada ağrı hissi olmaz ve dokunma ile ağrı hissedilmez. Ancak, stomanın etrafındaki cilt hassas olabilir, bu nedenle sert davranışlardan ve tahrişten kaçınılmalıdır. Temizlik ve bakım rutinleri düzenli olarak uygulanmalıdır.
Kullanılacak Malzemeler:
- Stoma çapına uygun torba ve adaptör
- Stoma çapı ölçüm cetveli
- Su geçirmez örtü
- Kalem
- Makas
- Bakım ürünleri (pasta/macun, pudra, cilt bariyeri, kemer)
- Stoma çevresini temizlemek için Ilık su ya da serum fizyolojik
- Yumuşak havlu, kağıt havlu, gazlı bezden herhangi biri
- Çöpleri atmak için torba, atık kabı
İşlem Adımları:
- Eller sabun ve suyla yıkanır.
- Hastaya yapılacak işlem açıklanır.
- Torba ve adaptör hasta otururken, sırtüstü yatarken ya da ayaktayken değiştirilebilir.
- Genellikle sırt üstü yatar pozisyon tercih edilir.
- Hastaya rahat edebileceği bir pozisyon verilerek mahremiyeti sağlanır.
- Malzemeler kolay ulaşılabilir bir yere bırakılır.
- Tek kullanımlık eldiven giyilir.
- Varsa stoma kemeri çıkartılır.
- Stomanın olduğu yere su geçirmez örtü serilir.
- Bir el cildi desteklerken, diğer el ile torba ve adaptör yavaşça yukarıdan aşağıya doğru çekilerek deriden ayrılır. Eğer deriden ayrılmada zorlanıyorsa, ılık suyla ıslatılarak kolayca çıkarılması sağlanır.
- Ayrılan torba ve adaptör çöp torbasına ya da atık kabına atılır.
- Stoma renk, şekil, ödem, kanama, gelen içerik ve çevresindeki cildin durumu açısındandeğerlendirilir.
- Stoma çevresi ılık su veya serum fizyolojik kullanılarak havlu kağıt veya gazlı bezledairesel şekilde temizlenir. Cilt bariyeri ile silinir.
- Temizlenen stoma çevresi tampon hareketlerle kurulanır. Stomanın kuru olması adaptörün kolay yapışmasını sağlar.
- Stoma çapı, ölçüm cetveli ile ölçülür.
- Adaptör cetveldeki sonuçtan 1,6-3 mm boşluk olacak şekilde makas yardımıyla kesilir. Biraz daha geniş kesmemizin sebebi adaptörün stomaya zarar vermemesi içindir.
- Adaptörün kesilen kısımları çıkıntılı olmamalı, oval ve pürüzsüz kesilmelidir.
- Adaptörün yapışkan kısmının üstündeki koruyucu tabaka çıkartılır.
- Kesilen adaptörün veya stomanın çevresine dairesel olarak boşluk kalmayacak şekilde pasta(macun) sıkılır.
- Sıkılan pastanın biraz kuruması beklenir.
- Pasta üzerine veya pastayla birlikte adaptör stomaya yerleştirilip hafifçe baskı uygulanır.
- Adaptörün iyice yapıştığından emin olduktan sonra torba takılır.
- Takılan torba klemplenir ve ağız kısmı kapatılır.
- Torba hafifçe çekilerek adaptöre yerleşip yerleşmediği kontrol edilir.
- Stoma etrafında sızıntıya yol açacak açıklığın olup olmadığı kontrol edilir.
- Su geçirmez örtü toplanır.
- Hasta kullanıyorsa tekrar kemeri takılır.
- Eldivenler çıkartılıp atıklar ayrıştırılır.
- Eller su ve sabunla yıkanır.
- Yapılan işlemler kayıt edilir.
- Stoması Olan Hastaya Konulabilecek Hemşirelik Tanıları
- Beden imajında bozulma
- Sosyal izolasyon/riski
- Diyare
- Konstipasyon/riski
- Anksiyete
- Sıvı volüm eksikliği/riski
- Cilt bütünlüğünde bozulma riski
- Beslenmede Güçlenmeye Hazır Oluş
- Disfonksiyonel gastrointestinal motilite/riski
- Kaynakça
- Duluklu, A. G. D. B. (2019). Stoma Bakımı.
- Ay, A. (2003). Cerrahi Hemşireliği (ss. 431-437). Ankara Nobel Tıp Kitabevleri.
- Karadağ, A. Y. İ. Ş. E., BAYKARA, Z. G., & CİHAN, R. (2008). Kompleks bir stomanın bakımı: olgu sunumu. Kolon Rektum Hast Derg, 138-141.
- Bakım, K. V. İ. Özel Bakım Teknikleri 1 (Trakeostomi, Ürostomi, Kolostomi ve İleostomide Bakım)
Elif Nur Demirci
İstanbul Üniversitesi Hemşirelik Bölümü
3. Sınıf Temsilcisi
