Pospartum Depresyon ve Psikoz

Pospartum Depresyon ve Psikoz

Herkese selamlar. Bu yazımda postpartum depresyon ve psikozdan bahsedeceğim. Keyifli okumalar diliyorum.

Bebeğinizin dünyaya gelmesi, hayatınızda yepyeni bir dönemin başlangıcı, tarifsiz bir mutluluk ve heyecan kaynağı olabilir. Ancak bu kadar büyük bir değişimle birlikte, özellikle doğum sonrası dönemde, birçok kadın beklenmedik duygusal dalgalanmalarla karşı karşıya kalabiliyor. Her şeyin yolunda gittiğini düşündüğünüz o anlarda, ruhsal anlamda zorlayıcı bir süreçle baş başa kalmak oldukça doğal olsa da, bu tür duyguların üstesinden gelmek bazen güçleşebilir. Postpartum depresyon ve psikoz, çoğu zaman göz ardı edilen ancak tedavi edilmesi gereken önemli zihinsel sağlık sorunlarıdır. Bu yazıda, bu iki durumu daha yakından inceleyerek, nasıl yardımcı olabileceğimizi ve iyileşme sürecinde neler yapılması gerektiğini konuşacağız.

Postpartum (doğum sonrası) Depresyon Nedir:

Doğum sonrası depresyon, doğumdan sonra ortaya çıkan duygusal, zihinsel ve fiziksel belirtilerle kendini gösteren bir depresyon türüdür. Doğumdan sonraki ilk birkaç hafta içinde ortaya çıkabilir ve aylarca sürebilir. Bu durum, sadece hafif bir hüzün hali olan lohusa hüznünden farklıdır. Lohusa hüznü, doğumdan hemen sonra yaygın olarak görülen, ancak genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden geçen bir duygusal dalgalanma durumudur. Doğum sonrası depresyon ise daha uzun sürebilen, tedavi gerektirebilen ve günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyebilen bir durumdur.

Doğum Sonrası Depresyonun Nedenleri:

1. Hormonel Değişiklikler: Doğumdan sonra östrojen ve progesteron seviyelerinde ani düşüşler yaşanır. Bu hormonal değişiklikler, beynin ruh halini düzenleyen kimyasal dengesini etkileyebilir.
2. Fiziksel Zorluklar: Doğum sürecinin getirdiği yorgunluk, uykusuzluk ve fiziksel rahatsızlıklar da annenin zihinsel sağlığını olumsuz etkileyebilir.
3. Duygusal Baskılar: Yeni bir bebeğe bakmanın getirdiği sorumluluklar, annenin yeterince iyi bir anne olup olmadığına dair kaygıları artırabilir. Bu da depresyonu tetikleyebilir.
4. Sosyal Destek Eksikliği: Aile, arkadaş ve partner desteğinin yetersiz olması, annelerin kendilerini yalnız ve desteksiz hissetmelerine neden olabilir.
5. Geçmişteki Ruhsal Sorunlar: Daha önce depresyon veya anksiyete gibi ruhsal sağlık sorunları yaşamış olan kadınlar, doğum sonrası depresyon geliştirme riski altındadır.

Doğum Sonrası Depresyonun Belirtileri:

Doğum sonrası depresyon belirtileri, kişinin yaşadığı depresyonun şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genel belirtiler şunlardır:

1. Sürekli üzüntü, ağlama nöbetleri veya boşluk hissi
2. Yorgunluk ve enerji eksikliği
3. Uyku bozuklukları (çok fazla uyuma veya uyuyamama)
4. İştah değişiklikleri (aşırı yeme veya iştah kaybı)
5. Suçluluk, değersizlik ya da yetersizlik duyguları
6. Bebeğe karşı ilgi kaybı veya bağlanamama
7. Bebeğe zarar verme korkusu ya da buna yönelik düşünceler
8. Konsantrasyon ve karar vermede zorluk
9. Sosyal hayattan çekilme
10. Yoğun anksiyete veya panik ataklar

Eğer bu belirtiler iki haftadan uzun sürüyorsa ve annenin günlük yaşamını etkiliyorsa, profesyonel yardım almak önemlidir.

Doğum Sonrası Depresyonun Tedavisi:

Doğum sonrası depresyon tedavi edilebilir bir durumdur. Tedavi süreci kişiye özel olup, depresyonun şiddetine ve annenin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tedavi yöntemleri şunlardır:

1. Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve psikodinamik terapi gibi psikoterapi türleri, annelerin olumsuz düşüncelerini yeniden yapılandırmalarına yardımcı olabilir. Terapi, duyguların paylaşılmasını sağlayarak annenin kendini ifade etmesine ve çözüm yolları bulmasına katkıda bulunur.
2. İlaç Tedavisi: Antidepresanlar, doktor tarafından uygun görüldüğünde doğum sonrası depresyonun tedavisinde kullanılabilir. Bu ilaçlar, beyin kimyasını dengelemeye yardımcı olur. Emziren anneler için özel ilaç seçenekleri de mevcuttur, bu nedenle doktor kontrolünde kullanılması önemlidir.
3. Destek Grupları: Doğum sonrası depresyon yaşayan diğer annelerle deneyim paylaşımı, yalnız olmadıklarını hissetmelerine ve çözüm yolları bulmalarına yardımcı olabilir.
4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve yeterli uyku, ruh halini iyileştirmede etkili olabilir. Ayrıca, annenin kendine zaman ayırması ve dinlenme fırsatları yaratması da önemlidir.

Doğum Sonrası Depresyonla Başa Çıkma Yolları:

1. Destek Alın: Aile üyeleri, arkadaşlar veya bir terapistten duygusal ve pratik destek almak önemlidir. Yardım istemek, annenin üzerindeki yükü hafifletir.
2. Küçük Hedefler Belirleyin: Annenin kendini fazla zorlamadan küçük, ulaşılabilir hedefler koyması, özgüvenini artırabilir.
3. Kendinize Zaman Ayırın: Gün içinde kısa bir mola vermek, yalnızca kendine odaklanmak annenin rahatlamasına yardımcı olabilir.
4. Bebeğinizle Bağ Kurun: Bebeğinizle fiziksel temas, göz teması ve sakin anlar paylaşmak, bağlanmayı güçlendirebilir.
5. Sabırlı Olun: Depresyonla başa çıkma süreci zaman alabilir. Bu dönemde kendinize karşı nazik olmalı ve iyileşme sürecine sabırla yaklaşmalısınız.

Pospartum psikoz nEDİR?

Doğum sonrası psikoz, doğumdan sonra kadınları etkileyebilen nadir ancak ciddi bir ruh sağlığı durumudur. Daha yaygın doğum sonrası depresyonun aksine, doğum sonrası psikoz, şiddetli semptomları ve hem anne hem de bebek için potansiyel riski nedeniyle acil tıbbi müdahale gerektirir. 

Doğum Sonras Psikozun Belirtileri:

1. Halüsinasyonlar: Gerçek olmayan sesler duymak veya şeyler görmek.
2. Sanrılar (Delüzyonlar): Gerçek dışı düşünceler ve inançlar. Örneğin, bebeğin güvenliği konusunda aşırı paranoya, ya da kendini kötü bir anne olarak görme.
3. Bilinç Kaybı: Kişinin kendi davranışlarını ve düşüncelerini kontrol edememesi.
4. Ruh Hali Değişimleri: Hızla değişen ruh halleri, aşırı neşe ile ani depresif ruh halleri arasında gidip gelme.
5. Bebeğe Yönelik Aşırı Duygusal Tepkiler: Bebeğe zarar verme düşünceleri (bu genellikle bir korku olsa da, acil bir durumdur).
6. Kendine Zarar Verme Düşünceleri: Kendini ya da başkalarını tehlikeye atma düşünceleri.

Postpartum Psikozun Nedenleri:

1. Genetik Faktörler: Ailede psikoz öyküsü olan kadınlar, postpartum psikoz geliştirme riski altında olabilir.
2. Hormon Değişiklikleri: Doğum sonrası hızlı hormon değişiklikleri (özellikle östrojen ve progesteron) beyin kimyasını etkileyebilir.
3. Geçmişte Psikolojik Sorunlar: Daha önce psikoz, depresyon veya bipolar bozukluk geçiren kadınlar, postpartum psikoz riski taşır.
4. Biyolojik ve Psikolojik Stres: Doğum sonrası dönemdeki stres, yetersiz uyku, ve annelikle ilgili baskılar da psikozu tetikleyebilir.

Doğum Sonrası Psikoz Risk Faktörleri:

Doğum sonrası psikoz geliştirme olasılığını artırabilecek birkaç risk faktörü şunlardır:

1. Kişisel veya aile geçmişi: Bipolar bozukluk, şizofreni veya doğum sonrası psikoz öyküsü.
2. İlk kez anne olmak: İlk doğumunu yapan kadınlarda risk daha yüksektir.
3. Önceki doğum sonrası psikoz: Daha önce bu durumu yaşamış kadınlarda tekrarlama olasılığı daha yüksektir.
4. Şiddetli uyku yoksunluğu: Yeterli dinlenmenin olmaması semptomları tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.
5. Yüksek stres seviyeleri: Yoğun duygusal veya fiziksel stres katalizör görevi görebilir.

Doğum Sonrası Psikoz Tedavisi:

• Anında Müdahale

Doğum sonrası psikoz acil tıbbi müdahale gerektirir. Acil müdahale genellikle hem annenin hem de bebeğin güvenliğini sağlamak için hastaneye yatmayı içerir. Tedavi şunları içerebilir:

1. İlaçlar: Semptomları yönetmek için antipsikotikler, ruh hali dengeleyiciler ve antidepresanlar.
2. Elektrokonvülsif tedavi (ECT): Şiddetli vakalarda, hızlı rahatlama sağlamak için EKT kullanılabilir.

• Uzun Vadeli Yönetim

Doğum sonrası psikozun uzun vadeli yönetimi şunları içerir:

1. Psikoterapi: Altta yatan sorunları ele almak ve başa çıkma stratejileri geliştirmek için bilişsel-davranışçı terapi (BDT) ve diğer danışmanlık biçimleri.
2. İlaç uyumu: Nüksetmeyi önlemek için reçeteli ilaçların sürekli kullanımı.
3. Destek grupları:  Yeni annelere yönelik destek gruplarına katılmak duygusal destek ve pratik tavsiyeler sağlayabilir.

• Doğum Sonrası Psikozun Önlenmesi

Doğum sonrası psikozu önlemek, hamilelik öncesi ve sırasında risk faktörlerini belirlemeyi ve yönetmeyi içerir. Stratejiler şunları içerir:

1. Hamilelik öncesi danışmanlık: Ruhsal hastalık öyküsü olan kadınlar için.
2. Yakın izleme: Hamilelik döneminde ve sonrasında düzenli kontroller ve ruh sağlığı değerlendirmeleri.
3. Yeterli destek: Aile ve arkadaşlardan güçlü sosyal ve duygusal destek sağlamak.
4. Eğitim: Yeni anneleri ve ailelerini doğum sonrası psikozun belirtileri ve semptomları konusunda bilgilendirmek.

Postpartum depresyon, ne kadar zorlayıcı bir süreç olursa olsun, yalnız değilsiniz. Bu duygusal yolculukta kendinize nazik olmayı unutmayın ve yardım almakta herhangi bir yanlışlık olmadığını bilin. Unutmayın, annenin sağlığı, hem kendi hem de bebeği için çok önemli. Kendinize zaman ayırın, ihtiyaç duyduğunuz desteği alın ve bu süreci sabırla, sevgiyle atlatacağınıza inanın. İyi bir destekle, hem siz hem de bebeğiniz daha güçlü bir bağ kuracak, bu dönemi sağlıklı bir şekilde geride bırakacaksınız. Kendinize ve kalbinize iyi bakın; her şeyin yoluna gireceğini unutmayın!

• KAYNAKÇA:

1. https://www.doktortakvimi.com/blog/dogum-sonrasi-depresyon-postpartum-depresyon-nedenleri-belirtileri-ve-tedavi-yontemleri
2. https://www.medicoverhospitals.in/tr/diseases/postpartum-psychosis/ 

 

Hilal Kılıçarslan

İstinye Üniversitesi Ebelik Bölümü

3. Sınıf Temsilcisi

---

Ebelik mesleğine gönül verenler ve mesleğinde uzmanlaşmayı hedefleyenler için benzersiz bir fırsat! Etkin Kampüs tarafından düzenlenen Vaka Akademisi: Ebelik, alanında uzman eğitmenlerle vaka temelli öğrenme deneyimini bir araya getiriyor. Detaylı bilgi için hemen tıkla!