Fizyoterapi’de Dismenoreli Bireylere Yönelik Yaklaşımlar
Primer dismenore (PD), genç kadınlarda yaygın görülen ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen bir sağlık sorunudur. Çoğunlukla adolesan dönemde başlayan bu durum, prostaglandin salınımına bağlı olarak ortaya çıkan uterus kasılmalarının neden olduğu ağrı ile karakterizedir. Son üç yılda yapılan araştırmalar, primer dismenorenin bireylerin akademik performansını, sosyal yaşamını ve psikolojik durumunu olumsuz etkilediğini vurgulamıştır. Ayrıca, ağrının şiddeti ile yaşam kalitesindeki düşüş arasında anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Tedavi yaklaşımları arasında farmakolojik yöntemlerin yanı sıra, egzersiz ve masaj gibi farmakolojik olmayan müdahaleler giderek artan bir şekilde ilgi görmektedir. Bu yöntemlerin etkinliğini destekleyen kanıtlar sunulmakta ve PD tedavisinde multidisipliner yaklaşımların önemi işaret edilmektedir.
Primer dismenore, üreme çağındaki kadınlar arasında yaygın görülen bir durum olup, ağrılı adet döngüleri ile karakterizedir ve genellikle prostaglandin aracılı uterus kasılmalarından kaynaklanır. Konservatif tedavi yaklaşımları, primer dismenore yönetiminde farmakolojik olmayan seçeneklere duyulan ilgiyi artırmıştır.
OMT, vücudun kas-iskelet sistemi, dolaşım sistemi ve sinir sistemini dengeleyerek ağrıyı hafifletmeyi hedefler. Literatürde, dismenorede kullanılan başlıca OMT’leri arasında visseral manipulasyon, miyofasiyal gevşetme ve sakroiliak eklem mobilizasyonu yer alır. Bu teknikler pelvik bölgedeki organlara uygulanan hafif manuel baskılarla yapılır. Uterus ve çevresindeki bağ dokusu üzerindeki gerilimi azaltarak kan dolaşımını arttırır. Kan dolaşımının artması, bölgedeki doku oksijenasyonunu iyileştirir ve prostaglandinlerin yarattığı kramp benzeri kasılmaların azaltılmasına yardımcı olabilir. Literatürde, visseral manipülasyonun dismenorede ağrı eşiğini artırdığı ve semptomları hafifletmeye katkı sağladığına dair çalışmalar mevcuttur.
Miyofasiyal tedavi (MT), pelvik bölgedeki kasların ve bağ dokusunun rahatlamasına yönelik uygulanır. Bu teknik, pelvik kaslardaki gerginliği ve spazmları azaltarak adet dönemindeki ağrıyı hafifletir. Kas ve fasya sisteminde uygulanan hafif gerilme ve baskılarla kan dolaşımı ve lenfatik akış teşvik edilir, böylece inflamasyon ve ödem azaltılır. Araştırmalar, miyofasiyal gevşetmenin pelvik ağrıyı ve dismenoreye bağlı spazmları azaltmada etkili olduğunu göstermektedir.
Kinezyolojik bantlama (KB), cilt üzerine uygulana özel bantlar yapıştırıldığında, cildi hafifçe kaldırarak bölgedeki kan dolaşımını artırır ve lenf drenajını teşvik eder. Bu sayede, pelviste oluşan ödemin azalmasına yardımcı olabildiği ve inflamasyon yanıtını hafifletebildiğini gösteren çalışmalar mevcuttur. Primer dismenorede kinezyotape, özellikle bel ve alt karın bölgesine uygulandığında, kas gevşemesini destekleyerek ağrı eşiğini yükseltebilir ve prostaglandinlerin yarattığı spazm benzeri kasılmaları hafifletebildiği ileri sürülmektedir.
PD tedavisinde sıcak uygulamalar, basit ancak etkili bir yöntem olarak ön plana çıkmaktadır. Termal etkiler, uterusta artan kan akışını destekleyerek prostaglandin seviyelerinin azalmasına ve kas spazmlarının hafiflemesine yardımcı olur. Ayrıca, ısı reseptörleri üzerinden ağrı algısını baskılayarak merkezi sinir sistemi düzeyinde rahatlama sağlamaktadır. Örneğin, yapılan sistematik bir derlemede, sıcak uygulamanın ağrıyı azaltmada nonsteroidal antiinflamatuvar ilaçlarla (NSAID’ler) kıyaslanabilir düzeyde etkili olduğu rapor edilmiştir. Bu yöntem, genellikle düşük maliyetli, erişilebilir ve yan etkisiz bir alternatif tedavi seçeneği olarak tercih edilmektedir.
- KAYNAKÇA:
- (Ruffini, N 2017; Licciardone, J. C.2018; King, H. 2010)
- (Ruffini, N 2017)
- (Chen. C, 2021)
- (Cetin A, 2020)
- (Eslamian, F 2018)
Betül Aytemiz
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü
3. Sınıf Temsilcisi
Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Departmanı Blog Yazarları Yöneticisi
