Köpeklerde Üreme Sistemi Hastalıkları

Köpeklerde Üreme Sistemi Hastalıkları

Köpeklerde üreme sistemi hastalıkları hem dişi hem de erkek köpeklerde çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.

Dişi Köpeklerde Üreme Sistemi Hastalıkları

PYOMETRA: Rahimin enfekte olmasıyla rahim duvarlarının kalınlaşması sonucu rahim içinde enfekte sıvı birikimi ile görülen hastalıktır. Kısırlaştırılmamış dişi köpeklerde sık görülen ve semptomlarının geç görülmesinden dolayı ciddi problemlere neden olur.
Hatalığın belirtileri; Sık su içme ve sık idrara çıkma, vajinal akıntı, ishal, letarji ve az görülen abdominal genişlemedir. Serviks açıklığına bağlı olarak vajinal akıntının derecesi değişkenlik gösterir. Bu akıntı kötü kokulu ve sarı-gri veya kırmızımtırak kahverengidir.
METRİTİS: Uterusun yangısıdır. Pyometradan farklı olarak etken colifom bakterilerdir (Esherichia vb.). Köpekte vulvar akıntı (koyu renkli, kötü kokulu), iştahsızlık, depresyon, halsizlik, ateş, kusma, dehidrasyon, ishal, yüksek nabız gibi belirtiler görülür. İlerlemiş vakalarda abdominal bölge gergin ve şişkin görülür. Hastalık akut ya da kronik seyirli olabilir. En fazla akut formda görülür. Teşhis için kan ve idrar tahlilleri, vajinal sitoloji, batın röntgeni, ultrason ve kültür gerekebilir.
YUMURTALIK KİSTERİ VE TÜMÖRLERİ: Hormon dengesizliklerine, düzensiz kızgınlık dönemlerine ve kısırlığa neden olabilir.
VAGİNİTİS: Vajinanın enfeksiyon, yaralanma gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak yangılanması ve iltihaplanmasıdır.
Vajina üreme kanalının kas tabakası bakımından az gelişmiş organı olması nedeniyle rahatsızlıklara oldukça yatkındır. Vajinal travmalar bakteriyel ve viral enfeksiyonlar, sistematik hastalıklar, güç doğumlar ve düşükler, hijyen problemleri ve anatomik anormaliteler vajinitise neden olan başlıca sebeplerdir.
Hastalığın belirtileri olarak; halsizlik, hafif ateş, vulva akıntısı, köpeğin vulvasını devamlı yalaması, vulva çevresinde yalamaya bağlı gelişen dermatit, mukozasının ödemli ve hiperemik hal alması (ilerlemiş vakalarda mukoza siyanotik renk görülür. Vajinitis hastası köpekler ağrı ve yangıdan dolayı çiftleşmek istemeyebilirler. Kronik seyirli vajinitisde köpeğin sikluslarında aksama görülebilir.
MASTİTİS: Emziren dişi köpeklerde meme bezlerinin enfekte olmasıdır.
Meme ucundaki çatlak veya hasarlı dokudan içeri giren aneorobik bakteriler (streptococ ve staphylococ) meme bezlerinde enfeksiyona sebep olur. Hastalık bazen birkaç lobda birden bazen de tek bir meme lobunda görülebilir.
Hızlı gelişen mastitiste memeler şişer, sertleşir, kırmızı-mor bir renk alır ve büyür. İçine irin ve kan karışan süt kırmızı-sarı veya koyu sarımsı bir renge bürünür. Mastitis olan bir köpekte emzirmenin acı vermesinden dolayı anne köpek yavrulardan uzaklaşmaya çalışabilir. Köpekte depresyon, halsizlik, ateş ve iştahsızlık görülür. İlerlemiş vakalarda köpekte ishal ve kusma görülebilir.
MEME TÜMÖRLERİ: Meme tümörleri köpeklerde deri tümörlerinden sonra en sık görülen tümörlerdir. İyi huylu veya kötü huylu olabilir. 2 yaş ve altı köpeklerde çok nadir görülür. En sık 5-10 yaş aralığındaki dişi köpeklerde görülür. Kısırlaştırılmamış dişi köpeklerde daha sık görülür. Meme tümörleri küçük, basit nodüller veya büyük, agresiv tümörler olabilirler. Meme tümörleri genellikle ilk teşhis edilebildiklerinde küçük bezelye tanesi kadardır. Kötü huylu tümörler iyi huylu olanlara göre çok daha hızlı büyürler. Bir ay içerisinde büyüklükleri 2 katına çıkabilir.
Hastalığın karakteristik belirtisi meme bezlerinde ele gelen kitlelerdir. Memeden gelen akıntılar, meme bezlerinin renk değiştirmesi ve şişmesi, meme başlarında ülseratif yaralar gibi semptomlar gösterir. Öksürme ve zor solunum hastalığın akciğerlere metastazını gösterir.
TRANSMİSSİBLE VENEREAL TÜMÖRLER (TVT): Sticker sarkomu olarak da bilinir, köpekleri etkileyen bulaşıcı bir kanserdir. TVT, genellikle çiftleşme sırasında köpekler arasında canlı kanser hücrelerinin transferi yoluyla yayılır. TVT, genellikle hem erkek hem de dişi köpeklerin dış genital organlarıyla ilişkili tümörlere neden olur.
Tümörler makroskopik olarak bakıldığında karnabaharımsı, gevrek, beyaz-sarı renkli ve kolay parçalanan nodüler yapıda kitlelerdir. Bazen tümörlerin üst kısımlarında ülserler görülür. TVT’ler genellikle iyi huylu metastaz oranı düşük tümörlerdir. Erkek köpeklerde penisten kan damlaması ve hayvanın penisinde kitlenin varlığı hastalığın belirtileridir. TVT tümörleri bazen hayvanın burun ve ağız bölgesinde de şekillenebilir. Teşhis için iğne biyopsisi yapılabilir.

Erkek Köpeklerde Üreme Sistemi Hastalıkları:

ORŞİTİS: Çift (bilateral) veya tek (unilateral) taraflı olarak şekillenebilen testislerin yangısına denir. Bakteriyel enfeksiyonlar, viral enfeksiyonlar, mantar enfeksiyonları, travma veya kene enfeksiyonları nedeniyle oluşabilir. Ateş, kısırlık, bir veya iki testisin birlikte şişmesi, köpeğin testislerini yalaması, ağrıda dolayı yürüme güçlüğünün görülmesi, testislerin gergin ve sıcak bir hal alması orchitisin belirtileridir.
PROSTAT HASTALIKLARI: İltihaplanma (prostatit), büyüme (benign prostat hiperplazisi) veya tümörler şeklinde ortaya çıkabilir. Prostatis, prostat bezlerinde bakterial enkenlerle meydana gelen enfeksiyondur. Yaşlı ve kısırlaştırılmamış köpeklerde çokça görülür.
TESTİS TÜMÖRLERİ: Özellikle yaşlı, kriptorşidizmli ve kısırlaştırılmamış erkek köpeklerde görülme olasılığı yüksektir. Hastalığın belirtileri olarak bölgesel ağrı-hassasiyet, testiste yumrusal şişme ve kasık lenf yumrularında şişme görülür. Tümörler genellikle yavaş büyüdüğünden hasta hayvanın genel durumunda ciddi bir bozulma görülmez.
URETHRİTİS: Urethritis hastalığı üretranın yangısıdır. Enfeksiyona bağlı olarak üretra şişer ve daralır. Bu daralma ve şişme köpeğin idrara çıkmasını zorlaştırır. Bakteriyel enfeksiyonlar, üretrada taş olması, üretraya sonda uygulanması gibi durumlar urethritise neden olur. İdrarı damla damla yapmak veya idrara çıkamamak, penisten akıntı veya kan gelmesi, üretrada ağrı ve yangı gibi semptomlar görülür.
BALANOPOSTİT: Penis ve prepüsyon (penis kılıfı) iltihabıdır, genellikle bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanır.
KRİPTORŞİDİZM: Fetal dönemde testislerin normal şekilde skrotuma inmemesi durumudur ve tümör riskini artırabilir.

Üreme sistemi hastalıklarının önlenmesi ve tedavisi için erken teşhis çok önemlidir. Kısırlaştırma, birçok hastalığın önüne geçebilir.

KAYNAKÇA:

* Animalia.com, “Dişi Köpeklerde Genital Organ Hatalıkları”, http://animallia.com/ , 10 Şubat 2025, http://animallia.com/makale/disi-kopeklerde-genital-organ-hastaliklari

* Animalia.com, “Erkek Köpeklerde Genital Organ Hatalıkları”, http://animallia.com/ , 10 Şubat 2025, http://animallia.com/makale/erkek-kopeklerde-genital-organ-hastaliklari

Mehmet Akbaş

Dicle Üniversitesi Veteriner Hekimlik Bölümü

4. Sınıf Temsilcisi

Veteriner Hekimlik Departmanı Blog Yazarları Yöneticisi

Veteriner hekimlik alanında bilgi ve becerilerinizi geliştirmek, vaka bazlı eğitimin avantajlarından faydalanmak için hemen kaydolun!

Alanında uzman konuşmacılar eşliğinde, yaratıcı ve uygulamaya yönelik 12 farklı vaka üzerinden kapsamlı bir eğitim sizleri bekliyor. Küçük hayvanlardan büyükbaş hayvanlara kadar geniş bir yelpazede pratik bilgi edinme şansı!