Serviks (Rahim Ağzı) Kanseri Erken Tanıyla Önlenebilir! Peki Nasıl?
Merhabalar, ben Nisa GÜL. Bugün sizler için “Serviks Kanseri” hakkında bir blog yazısı hazırladım. Keyifli okumalar dilerim.
Serviks kanseri, dünyada her 2 dakikada 1 kadın ölümüne neden olan ve kadınlarda meme kanserinden sonra en sık görülen ikinci kanserdir. Serviks kanserinin oluşumu için HPV (insan papilloma virüsü) varlığı gereklidir ancak yeterli değildir.
HPV nedir?
Human Papillomavirus (HPV) çift sarmallı, dairesel ve zarfsız bir DNA virüsü olup, 120’den fazla değişik tipi tanımlanmıştır. İnsan papilloma virüsleri, sadece insanları enfekte etmektedir. İnsanlarda mukozal ve genital enfeksiyonlara neden olan 70’den fazla HPV tipi bulunmaktadır. HPV, iki grupta incelenir:
Ø Birinci grupta “düşük riskli” olarak adlandırılan servikal lezyonlar ve genital siğillere neden olan HPV6 ile HPV11 yer alır.
Ø İkinci grupta ise “yüksek riskli” olarak adlandırılan vajina, vulva, anüs, penis ve serviksin skuamöz kaynaklı karsinomuna neden olan HPV16 ile HPV18 yer alır.
Bulaş Yolları Nedir ve Nasıl Korunmalıyız?
HPV, en sık cinsel temas yoluyla bulaşır ve serviks kanserlerinin çoğu HPV ile ilişkilidir. Seksüel temastan sonra %65 oranında enfeksiyon gelişir. HPV ile enfekte olmayan kadınlarda serviks kanseri gelişme riski düşük iken, enfekte olanlarda bu risk 250-400 kat artmaktadır. Bariyer önlemler riski azaltır, ancak tam olarak koruyucu değildir.
Klinik Aşamaları Nelerdir?
HPV enfeksiyonunun başlıca klinik aşamaları; latent, subklinik ve klinik dönemlerdir.
Ø Latent dönemde, hastalığın sitolojik ya da morfolojik hiçbir bulgusu yoktur; sadece ultrasensitif PCR teknikleri ile HPV DNA’sı gösterilebilir.
Ø Subklinik dönemde HPV’ye bağlı sitolojik-mikroskobik değişiklikler veya kolposkopi gibi büyütme yöntemleri uygulanarak görülebilen lezyonlar söz konusudur.
Ø Gözle görülebilen lezyonların ve belirtilerin bulunduğu dönem ise klinik dönemdir.
Serviks kanserinin en tipik bulgusu ağrısız kanama ve et suyu renginde vajinal akıntıdır. Bimanuel muayenede enfekte doku sert olarak ele gelir ve girintili çıkıntılı, pürtüklü hissedilir. Serviksin intraepitelyal lezyonlarının ve erken evrede kanserinin erken tanısı, sistolojik ve kolposkopik muayeneler ile mümkündür.
PAP-smear Testi Nedir?
Pap-smear; serviks ve vajen epitelinden dökülen normal hücreler ve hastalık nedeniyle değişmiş hücrelerin incelenmesine dayanan bir testtir. PAP smear testi ile preinvaziv ve kanseröz dönemdeki hücreler endoservikal kanalda saptanmakta ve bu aşamadaki kanser tedavisi ile, hücreler kansere dönüşmeden kanser gelişimi önlenebilmektedir. Erken tanıda kullanılan PAP test; kolay uygulanabilen, maliyeti düşük, zarar vermeyen, duyarlılığı yüksek, ayrıca tedavi yükünü, morbidite ve mortaliteyi azaltan bir testtir.
Ne Sıklıkla Tarama Yaptırılmalı?
Türkiye Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve 2009–2015 yıllarını kapsayan kanser tarama programında, serviks kanseri ulusal tarama programına alınmıştır. Serviks Kanseri Ulusal Tarama Standartlarına göre: 35–40 yaş aralığındaki tüm kadınlardan en az bir kez smear alınması; sonrasında beş yıllık aralıklarla tekrarlanması ve son üç testi negatif olan 65 yaşındaki kadınlarda taramaya son verilmesi; HIV enfeksiyonu olanlar / immünosupresif tedavi alan olgularda ilk yıl iki kez, sonuçları negatifse yılda bir kez alınması öngörülmüştür.
Serviks kanserinin erken tanı ve taramasında bir diğer önemli yöntem de HPV DNA testidir. Mevcut tüm servikal tarama testleri içerisinde, HPV testi en objektif ve tekrarlanabilir olanıdır. Servikal smear’ın sitolojik olarak değerlendirilmesi ve aynı örnekte eş zamanlı HPV DNA çalışılması “co-test” olarak adlandırılır. Co-test, günümüzde 30 yaş üzerindeki kadınlar için en çok kabul gören tarama yöntemidir. Otuz yaş altındakilerde ise HPV enfeksiyonları yüksek oranda geçici olduğundan, bu yaş grubuna co-test önerilmemektedir; persistansı düşüktür ve testin yanlış pozitiflik oranını arttırır. Bu nedenle, 21–30 yaş arasında üç yılda bir sadece sitoloji ile tarama önerilmektedir.
Aşısı nedir, ne zaman yaptırılmalı?
HPV enfeksiyonunu önlemek için, en yaygın onkojenik HPV alt tipleri olan 6, 11, 16 ve 18’i içeren farklı HPV aşıları bulunmaktadır ve bu aşılar serviks kanserlerinin %15’ine karşı koruma sağlar.
Gardasil veya Cervarix’in servikal kanserden koruyuculuğu için süre, şimdilik en az beş yıl olarak bildirilmektedir. Kişinin cinsel yönden aktif olmadığı 9–13 yaş döneminde, aşı uygulamasıyla yüksek düzeyde koruma sağlanır. HPV aşısı, henüz Türkiye ulusal aşı takviminde yer almamaktadır; uygulanması tamamen ailenin isteğine bağlıdır ve ücretlidir.
Sonuç olarak:
Serviks kanseri, tarama testi ile erken teşhis edilerek önlenebilen en önemli jinekolojik kanser türüdür. Korunmada, düşük riskli hastalar için ayrıntılı anamnez almak ve sonrasında tarama kurallarını izlemek yeterlidir. Orta risk altındaki hastalar için, daha önceki anormal test sonuçları, displazi, immünsupresyon veya kanser gibi yüksek risk durumlarının belirlenmesi ve sonrasında koruyucu önlemlerin alınması gerekir.
Sağlık personelleri, kadınlara bilgi verirken, aşının sadece HPV’nin belirli tiplerine karşı koruyucu olduğu, tüm tiplerden korumayı içermediği, cinsel yolla bulaşan diğer hastalıklara karşı bir koruma sağlamadığı, aşı olmanın PAP smear taraması yaptırma gerekliliğini ortadan kaldırmadığı ve düzenli jinekolojik muayeneye gelmenin her zaman gerekli olduğunu vurgulamalıdır. HPV enfeksiyonu ile karşılaşma riskini azaltmak için uygulanması gereken diğer birincil önleme stratejileri; bireylere cinsel başlangıçlarını geciktirmeyi, ömür boyu cinsel partner sayısını azaltmayı ve kondom kullanımını arttırmayı içerir. HPV aşısının ve servikal taramanın teşvikinde tüm sağlık profesyonelleri kilit rol oynar.
Umarım sizler okurken verimli zaman geçirmişsinizdir. Tekrar görüşmek üzere, sağlıklı günler dilerim.
KAYNAKÇA
- Avcı, GA ve Bozdayı, G. (2013). İnsan Papilloma virüsü. Kafkas Tıp Bilimleri Dergisi ( 3 ), 136-144.
- Karakuş Selçuk, A., & Yanıkkerem, E. (2018). SERVİKS KANSERİ VE HUMAN PAPİLLOMAVİRUS (HPV) PREVALANSI İLE HPV AŞI PROGRAMLARI. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 4(2), 40-55.
- Aydoğdu, S. G. M., & Özsoy, Ü. (2018). Serviks kanseri ve HPV. Androl Bul, 20, 25-29.
Nisa Gül
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ebelik Bölümü
4. Sınıf Temsilcisi
