Uzay ve Hava Eczacılığı: Geleceğin İlaç Bilimi
Herkese merhabalar. Bugünkü yazımızda eczacılığın çok bilinmeyen ve aslında önemli bir alanı olan uzay eczacılığından bahsedeceğiz. Şimdiden keyifli okumalar!
Bildiğimiz üzere eczacılar, ilacın üretilip hastaya ulaşmasına kadar her aşamada sorumlu olan kişilerdir. Hastalıkların tedavisinde ve önlenmesinde önemli yere sahip olan ilaçlar, insanlık var olmaya devam ettiği sürece kullanılacaktır. Yani dünya üzerinde yaşadığımız süre boyunca ilaçlara her zaman ihtiyaç duyacağımız kaçınılmaz bir gerçek. Fakat sadece dünya üzerinde mi? Tabii ki de hayır. Bunun nedeni ise;
farklı gezegenleri ve uzayı keşfetmek, yıllardan beri bilim insanlarının üzerinde çalıştığı konulardan biri olmuştur. Teknolojinin ve kaynakların gelişmesiyle insanlar artık uzayla daha yakın olmuş ve bilim insanları araştırmalarını çeşitlendirmiştir. Eczacılık ise sağlıkla ilgili her alanda olduğu gibi bu alanda da rol alabilir. Peki nasıl rol alır ve tam olarak neden gereklidir bakalım.
Uzay ve Hava Eczacılığı Nedir?
İnsanlar dünya üzerindeki yerçekimi ve atmosfer basıncına adapte olmuş canlılardır. Bu çevresel faktörler yüzünden uzaya giden astronotlarda çeşitli fiziksel değişiklikler ve bozukluklar meydana gelir. Uzay adaptasyonu sendromu, uzaya çıktıktan sonraki ilk 3 gün içinde mide bulantısı ve kusma, enfeksiyon riski, eklem ağrısı gibi durumlar bunlardan bazılarıdır. Bu fizyolojik değişiklikler sonucunda ilaçlardan beklediğimiz etkiyi tam olarak almayı bekleyemeyiz. Bununla birlikte mikro yerçekimi, aşırı kozmik radyasyona maruz kalma gibi durumlar ise ilacın stabilitesinin değişmesine yol açar. Tüm bu noktada eczacılar devreye girer. Uzay koşullarına bağlı meydana gelen sağlık sorunlarına çözüm üreterek ve uzay alanındaki gelişmelere eczacılığı katarak katkı sağlayabiliriz. Yani kısaca uzay eczacılığı; uzayda ilaçların geliştirilmesi, üretilmesi ve depolanması üzerinde çalışmalar yapan bir alandır.
Ne yapar, görevleri nedir?
İlaçlardan beklenen farmakolojik etkiler dünyadaki yaşama uygun olarak bilinir. Uzay ortamında ilaçların farmakodinamik ve farmakokinetik özelliklerinde değişimler olur. Aynı zamanda ilaç formülasyonları uzay koşullarına uygun olarak hazırlanmaz. Uzayda mikro yerçekimi ortamında veya yerçekimi olmayan bir ortamda herhangi bir ilacın etkinliğine dair yapılan çalışmalar sınırlıdır. Bu yüzden uzay farmakolojisi ile ilgili daha detaylı bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır.
İlacın raf ömrü yani stabilitesi çevresel faktörlere çok bağlıdır ve uzaydaki aşırı radyasyon vb. nedenlerle bozulmalar meydana gelebilir. İlacın uzay ortamına dayanıklılığının tespit edilmesi çok önemlidir. Çünkü stabilitesi bozulmuş bir ilaç etkisiz olabilir veya istenmeyen maddelere dönüşebilir.
İlaçların uzaya taşınması sürecindeki zorluklar nedeniyle, uzay koşullarında ilaç üretimine gidilerek uygun sistemler geliştirilmelidir. Bunun sonucunda uzay ortamında üretilen ilaçların kontrolü de sağlanmalıdır.
Araştırmalar astronotların kısa süreli uzay yolculuklarında bile yanlarında en az bir ilaç bulundurmaları gerektiğini gösterir. Bu yüzden uzay yolculuklarında ilaç ve tıbbi malzemelerin gerekli miktarda kontrolü de sağlanmalıdır.
Eczacılar yukarıda bahsettiğimiz sorunların çözümüne katkıda bulunarak çalışabilirler. Buna ek olarak ve çoğu durumda uzay eczacıları, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda çalışan astronotların ilaç kullanımlarını da inceler. Astronotlar için tıbbi kitler hazırlarlar. Onlara ilaç tavsiyesi vererek danışmanlık yaparlar.
Sonuç olarak günümüzde önemi gitgide artan uzay biliminde, yeni çalışmalara ve yeni ilaçların geliştirilmesine ihtiyaç vardır. Eczacılar olarak kendimizi sınırlamamalı ve gelecekte önemli yere sahip olan bu alanda bilgimizle yer almalıyız.
Kaynakça:
- https://marsonearthproject.org/uzay-eczaciligi/
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9377000/
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9815863/
- https://marsonearthproject.org/uzay-farmakolojisi-nedir/
Asude Poyraz
Trakya Üniversitesi Eczacılık Bölümü
3. Sınıf Temsilcisi
🔬 Bu zirvede neler mi var? Eczacılık sektöründeki yenilikler ve gelecek trendleri, Akademisyenler, klinik eczacılar ve sektör liderleri ile söyleşiler, Kariyerine yön verecek ipuçları ve network fırsatları, Çekilişler ve sertifikalı katılım fırsatı
🚀 Geleceğin başarılı eczacıları arasında yer almak için hemen kayıt ol! Kontenjan sınırlı!
📢 Sen de bu büyük buluşmada yerini al, mesleki geleceğini şekillendir! 💙
