Sosyal Uyum Deneyi
Biz insanlar sosyal varlıklarız. Bu nedenle başka düşüncelere ve davranışlara her gün maruz kalıyoruz. Bu maruz kalma ise kişisel oluşumumuzu belirleme de önemli bir etken.
Her toplumun kendi içinde belirli normları, gelenekleri vardır. Bu nedenle hepimizin etkisi altında kaldığı düşünce ve bunun beraberinde gelen uyum farklıdır. Nitekim insan toplumla birlikte yaşayabilmek için toplumun belli kurallarına uymak durumunda. Bu uyma davranışını biraz inceleyelim.
Bir tiyatro salonuna girdiğinizde seyircilerin sahnenin dışında bir yere baktığını gördünüz. Muhtemelen kafanızı onlarla aynı yere çevirir ve neye baktıklarını anlamaya çalışırsınız. Ya da yolda bir kalabalık bir grupla karşılaştığınızda ne olduğunu merak edip yanlarına gidersiniz. Burada esas olan sosyal etkidir. Yani toplumun davranışının bireye olan etkisidir. Bunu bebeklerde de gözlemleriz. Çevresinden bir ses duyar. Bunu ona benzer biçimde tekrar eder. Ve bunu davranış haline getirir.
Asch’in Uyum Deneyi ile pekiştirelim.
Asch 7-8 kişilik gruplara sırasıyla kart çiftleri göstermiştir. Kartların birinde, uzunlukları birbirinden farklı 3 çizgi ve diğerinde karşılaştıracakları uzunluğu gösteren tek çizgi bulunmaktadır. Deneklere tek çizginin hangi çizgi ile boyutunun eş değer olduğu soruluyordu. Ve çizgiler arasındaki fark oldukça belirgindi Denek grubu ise 1 gerçek denek ve kalan kişiler Asch’in deneyi bilen yardımcıları olacak şekilde düzenlenmişti. Deneyci kartları gösteriyor ve tek çizgiye en yakı olan çizgiyi bulmalarını istiyordu. İlk sorularda yardımcılar soruları doğru bilerek deneğin güvenini kazandılar. Ancak sona doğru yanlış cevap vermeye başladılar. Denek, cevapların yanlış olduğunu fark etmesine rağmen onlarla aynı cevabı vermeye devam etti.
Bu araştırma her 3 denekten birinin (toplamın %35’i) diğerlerinin yanlış kararlarına uyduğunu gösteriyor. İnsanların 1/3’ünün gerçeği görmelerine rağmen tersini söylemeleri şaşırtıcı bir durum. Nitekim kişiler benimsemedikleri halde, kendi iradeleri ile yanlış kararı seçmişlerdir.
Peki siz günlük hayatta uyma davranışını nerelerde gözlemliyorsunuz?
Emine Göllü
Maltepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü
3. Sınıf Temsilcisi
