Serebral Palside Alt Ekstremite Ortezlerinde Anahtar Noktalar

Serebral Palside Alt Ekstremite Ortezlerinde Anahtar Noktalar

1)SEREBRAL PALSİ NEDİR?

Serebral palsi, beynin kas hareketlerini kontrol eden bölgelerin doğum öncesi veya doğum sonrası dönemde gelişememesi veya hasar görmesi sonucu ömür boyu süren fiziksel engellilik durumudur.

Bu durum, beyindeki hasarın derecesine ve etkilediği bölgeye bağlı olarak kişiden kişiye büyük farklılık gösterebilir.SP ilerleyici bir rahatsızlık olmamakla birlikte, belirtiler zamanla daha belirgin hale gelebilir ve bireyin büyüme sürecinde çeşitli fiziksel ve zihinsel gelişim sorunlarına yol açabilir.

2)SEREBRAL PALSİ NEDEN OLUR?

Erken doğum, doğum sırasında oksijen eksikliği, kızamık, zika gibi enfeksiyonlar, yenidoğan hipoglisemisi, genetik faktörler doğum öncesi ve doğum sırası diye ayrılırken; kaza yaralanması, beyin felci veya sarılık gibi durumlar da doğum sonrası nedenler olarak gösterilir.

Serebral palsinin doğum öncesi ve doğum sırası nedenleri şöyledir:

1)Erken doğum

2)Kızamık,zika gibi merkezi sinir sistemini etkilen enfeksiyonlar

3)Fetal gelişimi etkileyen genetik sorunlar

4)Kan akışı veya oksijen yetersizliği

5)Annede tiroid hastalığı veya iyot eksikliği

6)Bebeğin ters gelmesi

Doğum sonrası serebral palsi nedenleri ise şunlardır:

1)Kaza sonrası yaralanmalar

2)Beyin felci

3)Fiziksel istismar

4)Enfeksiyon veya kanama

5)Sarılık

6)Boğulma vakaları

3)SEREBRAL PALSİ’DE GÖRÜLEN PROBLEMLER NELERDİR?

1)Motor beceri bozuklukları

2)Kas sertliği(spastisite) veya kas zayıflığı

3)Denge ve koordinasyon problemleri

4)Duyusal algı sorunları

5)Kognitif problemler

6)Görme ve işitme problemleri

7)Epilepsi

8)İletişim problemleri

9)Solunum ve yutma güçlükleri

10)Davranış problemleri

4)SEREBRAL PALSİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Serebral palsi teşhisi; beklenen zamanda başını dik tutmayan, desteksiz oturmayan, ayakta durması, yürümesi olmayan bebeklerde, öncelikle izleyen tecrübeli hekimin şüphelenmesi ve yönlendireceği çocuk nöroloji uzmanının muayenesi ve gerekli göreceği tetkiklerin yapılması ile konulur.

Uzman bir hekimin ilk muayenesinde,yürüyüşünden bile serebral palsi tanısı konulabilirse de,beyin gelişiminin 2 yaşına kadar çok hızlı olduğu hatta 5 yaşına kadar motor gelişimde çok olumlu gelişmelerin olabileceği göz önüne alınarak,tanı koymakta acele edilmemelidir.

Serebral palsi tanısı için yararlanılan bazı görüntüleme testleride mevcuttur.Görüntüleme taramaları ve manyetik rezonans görüntüleme yöntemi serebral palsi tanısında kullanılan testlerdendir.

Tüm bunlarla brilikte serebral palsi şüphesi varsa yukarda belirtildiği gibi semptomlar değerlendirilir.Ayrıca çocuğun tıbbi geçmişi incelenir,fiziksel muayene yapılır ve randevular sırasında çocuğun büyümesi ve gelişmesi takip edilir.

Kullanılan bir diğer yöntemler:Beyin taramaları,kranial ultrason,EEG,laboratuvar testleri,Hammersmith bebek nörolojik muayenesi,genel hareketin değerlendirilmesi.

!!!

Eğer bebeğiniz şu hareket problemlerine sahipse durumun detaylı bir şekilde araştırılması gerekir:

-İki aylık olduğu sırada yüzüstü yatarken başını kaldıramıyorsa,

-Dört aylıkken başını dik bir şekilde tutamıyorsa,

-Altı aylıkken dönme hareketlerini yerine getiremiyorsa,

– Sekiz aylıkken desteksiz oturamıyorsa,

-On sekizinci aydan önce belirgin bir sağ-sol tercihi gösteriyorsa,

-On sekiz aylık olduğunda bağımsız yürüyemiyorsa.

5)SEREBRAL PALSİ HAREKET PROBLEMLERİNE GÖRE NASIL SINIFLANDIRILIR?

Serebral palsi hareket problemlerine göre şu şekilde sınıflandırılır:

1)Spastik tip:Birincil problem spastisitedir.Kaslarda sertlik ve hareket kısıtlılığı mevcuttur.Etkilenim bölgelerine göre:

Spastik diparezi:Bacakların daha fazla etkilenmesi.

Spastik hemiparezi:Vücudun bir yarısının etkilenmesi.

Spastik quadriparezi:Dört uzvun etkilenmesi.

2)Diskinetik tip:Çocuğun dönme,bükülme gibi istemsiz hareketler yapmasıyla karakterizedir.İstenilen hareketler düzgün bir şekilde gerçekleştirilemez.

Atetoid:Yavaş,kıvrımlı hareketler.

Distonik:Kas tonusu değişiklikleri.

3)Mikst tip:Hem spastik hemde diskinetik hareketlerin bir arada görüldüğü gruptur.

Bu durumda,çocuk hem kas sertliği hemde istemsiz hareketler sergiler.

6)SEREBRAL PALSİLİ ÇOCUĞA TEDAVİ YAKLAŞIMI NASIL OLMALIDIR?

1)Erken fizik tedavi:Nöroplastisiteden maksimum fayda sağlamak için erken dönemde fizyoterapiye başlanmalıdır.

2)Spastisite tedavisi:Spastisiteyi azaltmak için kas gevşetici ilaçlar,Botulinum toksin enjeksiyonu ve gerekirse cerrahi müdahale uygulanmalı.

3)Ortopedik değerlendime:Lokomotor sistem problemleri varsa ortopedik uzman tarafından değerlendirilir ve tedavi planlanır.

4)Multidisipliner yaklaşım:Çocuğun ihtiyaçlarına yönelik fizyatrist,fizyoterapist,özel eğitim uzmanı,konuşma terapisti,ergoterapist gibi uzmanların yer aldığı bir ekip ile bütüncül tedavi sağlanır.

7)FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYON İLE NELER SAĞLANABİLİR?

Spastisitenin regülasyonu

Motor gelişimin desteklenmesi

Aktif hareketin teşvik edilmesi

Hareket sırasındaki stabilizasyonun sağlanması

Denge ve koordinasyonun arttırılması

Eklem hareket açıklığının korunması

Duruş bozukluklarının önlenmesi

Çocuğa uygun yardımcı araç ve cihazların belirlenmesi(ortez,yürüteç vb)

8)HER SEREBRAL PALSİLİ ÇOCUĞA AYNI REHABİLİTASYON PROGRAMI MI UYGULANIR?

Hayır,tedavi serebral palsinin tipine göre belirlenir ve farklı ana hedefler içerir.

Diskinetik tip serebral palsi tedavi yaklaşımında ana hedef şunlardır:

1)İstemsiz hareketleri azaltmak.

2)Stabilizasyonu azaltmak.

3)Orta hat oryantasyonunu kazanmak.

Spastik tip serebral palsi tedavi yaklaşımında ana hedef şunlardır:

1)Aktif hareketi desteklemek.

2)Hareketi deneyimletmek.

3)Spastisiteyi regüle etmek.

Her çocuk için bireyselleştirilmiş tedavi programı uygulanır.

9)SEREBRAL PALSİDE ORTEZ KULLANIMI?

Serebral palside ortez kullanımı,hem cerrahi öncesinde hem de sonrasında meydana gelen kas iskelet sistemi deformitelerinin önlenmesinde,işlevi arttırmada önemli bir yere sahiptir.Serebral palside en sık reçete edilen ortezler alt ekstremite ortezleri olup,bu grup içinde de en sık kullanılanlar ayak-ayak bileği ortezleridir.

Nörolojik bozukluk, proksimalden çok distali etkiler. SP’de zayıflık ve motor kontrol eksikliği diz ve kalçadan ziyade ayaklarda daha fazladır.Bu ayak bozuklukları giderek diz ve kalçada ek dizilim bozuklukları meydana getirir.Bu nedenle AFO’ların kullanımı tercih edilir.Ortez reçetelemedeki temel hedef yürüyebilen ve yürüyemeyen çocuklarda farklılık gösterir.

Yürüyen çocukta AFO kullanımı ile temel hedef,ayak deformitelerini düzeltmek,kontraktürü önlemek iken hareketli yürüyebilen çocuklarda temel hedef deformiteyi düzeltmenin ve önlemenin yanı sıra yürümeye yardımcı olmak ve yürüme sırasında ayak mekaniğini düzeltmektir.

Bu amaçla bağımsız yürüme yeteneği olmayan çocuklarda en çok tercih edilen alt ekstremite ortezi solid (eklemsiz)AFO’dur.

Yürüme dönemi öncesinde çocuklarda solid (eklemsiz)AFO kullanımının yürümeyi hızla geliştirdiği ve bağımsız yürümeye yardımcı olduğu gösterilmiştir.

Yürüme yeteneği olan SP’li çocuklarda ise cihaz seçimi mevcut deformite ve spastisite,spastisite şiddetine göre farklılık gösterir.

10)SEREBRAL PALSİ’DE SIK KULLANILAN ORTEZLER?

1)Eklemsiz (Solid) AFO

2)Eklemli AFO

3)Yer Tepkimesi AFO

4)Refleks AFO

5)Dinamik AFO,Supra ve İnframalleoler Ortezler

6)Robotik Ortezler

SEREBRAL PALSİ HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR VE CEVAPLARI

1)SEREBRAL PALSİ TAMAMEN İYİLEŞİR Mİ?

SP tanısı konulan bir hastada, beyinde oluşmuş zedelenmeyi tedavi etme imkanı şimdilik bulunmamaktadır. Beyindeki nöron adı verdiğimiz sinir hücrelerinin kendilerini yenilemedikleri bugünkü bilgiler dahilindedir. Ancak komiu sinir hücrelerinin fonksiyonları üzerine alması olasılığı nedeniyle erken başlanacak olan tedavinin büyük önemi vardır.

2)SEREBRAL PALSİ ANNE KARNINDA ANLAŞILIR MI?

Anne karnında değil doğum sonrası teşhis edilen bir hastalıktır.

3)SEREBRAL PALSİ HASTALARI YÜRÜYEBİLİR Mİ?

Serebral palsi teşhisi konmuş kişilerin yüzde 70’i yaşıtlarına göre yardım alarak, geç de olsa yürüyebilir.

KAYNAKÇA

Azra Öztekin

Akdeniz Üniversitesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü

2. Sınıf Temsilcisi

🚀 Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Zirvesi’ne Sen de Katıl! 🌟

Fizyoterapi ve rehabilitasyon alanında en güncel bilgileri öğrenmek, uzmanlarla tanışmak ve kariyerine yön vermek ister misin? 🏥💡 Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Zirvesi seni bekliyor! Alanında uzman konuşmacılar, ilham verici oturumlar ve dopdolu içeriklerle kendini geliştirmenin tam zamanı! 📅 Kaçırma, hemen yerini ayırt!

👉 Detaylar ve kayıt için: Bağlantıya tıkla!