Küçük Hayvanlarda Periodontal Hastalıklar
Periodontal Hastalık Ağızdaki çeşitli enflamatuar durumlar için kullanılan ortak bir terimdir.
Köpeklerde ve kedilerde oldukça yaygındır ve araştırmalar, kedilerin%70’inden fazlasının üç yaşın üzerindeki köpeklerde %80’inin bu tür bir hastalığa yakalandığını göstermektedir.
Pet hayvanları günümüzde ailemizin bir parçası olmuştur ancak doğal yaşamdan uzaklaşarak, hazır, yumuşak ve unlu gıdalarla beslenmeye başlanması, ağız hijyenine gerekli özenin gösterilmemesi bakım ve kontrollerin yapılmaması diş yapılarında problemler oluşmasına neden olmaktadır.
Ülkemizde hayvan sahipleri aşı ve beslenme konusunda bilinçli olsalar da ağız sağlığı ve hijyeni konusunda yeterli hassasiyeti göstermemektedirler. Öte yandan kötü nefes kokusu ve peridontal problemleri normal kabul edip veteriner hekime başvurmamaktadırlar.
Periodontal Hastalığa Neden Olan Durumlar
- Periodontal hastalığa dişlerde ve diş etlerinde plak ve tartar birikmesi neden olur. Tartar (kalkulus), plağın daha sertleşmiş halidir ve mineralize yapıdadır.
- Gingivitis ise, kalkulusun aşırı derecede birikimi ve irtitasyonundan dolayı diş etinde şişkinlik, kızarıklık ve dokunulduğunda kanama ile seyreden bir yangı olayıdır.
- Diş etlerinin geri çekilmesi kronik gingivitis ve kalkulusa bağlı yangısız bir olaydır.
- Kronik peridontal hastalıklar sonucu horizontal ve vertikal kemik erimeleri, destek dokuların da bozulmasıyla dişlerin kendiliğinden döküldüğü görülmektedir.
- Gingiva hiperplazisi genellikle fibröz, düzensiz bir şekilde değişen gingival bir kalınlaşmadır. Bu görünümü ile apselerden ayırt edilebilmektedir. Ağız boşluğunda ortaya çıkan tümoral dokular hiperplazi dışında nadiren görülmektedir. Irka özel bazı durumlar da bulunmaktadır, gingiva hiperplazisinin özel bir şekli olan Epulis özellikle Boxer ırkı köpeklerde gözlenir.
En Yaygın Gözlenen Durumlar:
Diş Eti İltihabı: dişler ve diş eti arasındaki boşluğu kolonize ederek iltihaplanmaya neden olan bakteri plakları neden olur. Genellikle tedavi edilebilir.
Plak ve bakteri birikimi tedavi edilmediğinide, diş eti iltihabına neden olan enflamasyona yol açar.Plağın bir kısmı kireçlenerek genellikle açık kahverengi bir renk olan kalkülüs veya tartar adı verilen bir maddeye dönüşür.
Periodontitis : Diş eti iltihabı tedavi edilmezse, bu daha ciddi duruma Periodontitis’e dönüşebilir ve bu da geri dönüşü olmayan hasara neden olabilir.
Kesin Teşhiste Rafyografinin Önemi
Veteriner diş hekimliği söz konusu olduğunda dental radyografi olmaksızın çalışmak kelimenin tam anlamıyla imkansızdır.
Dental radyografiler, kesin teşhis koyabilmek için gereklidir. Özellikle genç hastalarda dental radyografiler sayesinde malpozisyon durumu, anormal dişler, eksik, ölü ve canlı dişler gözlemlenebilir. Diagnoz, prognozu anlamanın temelini oluşturur ve hastalarımızı nasıl tedavi edeceğimizin kararını vermemizi sağlar.
Dental x-rayler ve periodontal prob ile ölçüm değerlendirmeye yardımcı olur. Röntgen çekilmeden hastayı anesteziye alıp dişlerini temizlediğimizde önemli bir problemi gözden kaçırmış olabiliriz ve yaptığımız uygulama hastanın diş sağlığı için yeterli olmayabilir.
Eğer sadece fiziksel muayene yaparsanız, röntgen çekmezseniz dikkat edilmesi gereken bir problemi gözden kaçırmanız çok muhtemeldir. X-ray görüntüsü, ağız içindeki birçok alanın değerlendirilmesine imkan sağlar. Dental radyografiler ile dişler arasında veya gingival sulkusta sıkışan yabancı cisimleri tespit edebiliriz, mandibula ve maksillada meydana gelen patolojileri de gözlemleyebiliriz.
Periodontal Hastalıkların Belirtileri Nelerdir?
- Kötü ağız kokusu
- Kızarık ve şiş diş etleri
- Diş eti kanaması
- İştahsızlık- Ağızda ağrı ve rahatsızlık nedeniyle yemek yemekte isteksiz olabilir
- Aşırı Tartar Birikimi– Dişlerde sarı veya kahverengi tartar birikintileri görülebilir.
Periodontal hastalıklar sadece diş sağlığına etki etmez, salya artışı, iştahsızlık, yemek yiyememe bozuklukları ile birlikte vücudun doğal bariyerleri de zarar görür, bağışıklık sistemi etkin aktivite gösteremez ve lenfadenopati, endokardit, nefrit,hepatit, pnöymoni gibi sistemik ve ciddi tablolara da neden olabilir.
Tedavi Yöntemleri
- Profesyonel Diş Temizliği: Diş temizliği, diş eti hastalıklarının önlenmesi ve tedavisinde önemli bir adımdır. Anestezi altında yapılan profesyonel diş temizliği, dişlerde biriken plak ve tartarları tamamen temizler ve diş etlerinin sağlığını korumasını sağlar.
- Diş Eti Tedavileri: Periodontal hastalıkların tedavisinde çeşitli yöntemler kullanılır. Diş eti iltihaplarını azaltmak ve diş eti dokularını iyileştirmek için uygun tedavi yöntemlerini belirlenir. Bu tedaviler arasında diş eti temizliği, küretaj ve kök yüzeyi düzleştirme gibi işlemler yer alır.
- İleri Periodontal Cerrahi: İleri periodontal hastalık vakalarında cerrahi müdahale gerekebilir. Diş eti cerrahisi, diş eti dokularının yeniden şekillendirilmesi ve enfekte olmuş dokuların, nekrotik dokuların çıkarılması işlemlerini içerir.
- Endodonti (Kanal Tedavisi): Ağrıdan Kurtuluş
Dişte, çürük diş pulpasına ulaştığında, diş pulpası iltihaplandığında ya da
Travma sebebiyle açığa çıktığında endodontik tedaviye ihtiyaç duyulmaktadır.Tedavide diş pulpasının çıkartılarak diş fonksiyonunun devam ettirilmesi amaçlanır.
Önleme ve Koruma
Evde diş fırçalama programı başlatın. Dişini fırçalamak amacı ile yumuşak diş fırçaları kullanmalısınız. Kedi köpekler içi veteriner kliniklerinde ve pet shoplarda onlara özgü diş fırçaları bulunmaktadır.
Her fırçalama sonrası ve sırasında onu ödüllendirmeyi unutmayınız, böylelikle evcil hayvanınız bu sürece kolayca uyum sağlayabilir.
Fırçalama diş yüzeyine dairesel hareketlerle fırçayı sürterek yaptırılır.
Eğer insanların kullandığı diş macunları ile fırçalarsa bu yutulduğu zaman çeşitli gastrik problemlere neden olabilir ve ayrıca tatları onlar tarafından beğenilmez ve köpürmeye neden olacağı için panik yapabilirler.
En önemli maddemiz ise düzenli kontrolleri aksatmamaktır.
Kaynakça:
- Altuğ ME, Deveci MZY, Yurtal Z. Kedi ve köpeklerde endodontik uygulamalar. Gençce- lep M, editör. Kedi ve Köpeklerde Ağız ve Diş Hastalıkları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinik- leri; 2020. p.22-32
- Kedi ve Köpeklerde Görülen Periodontal Hastalığın Klinik Değerlendirilmesi Tülay Köneçoğlu Sütlü
- Virbac
- MSD Vet Manual
Evrim Eroğlu
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Veteriner Hekimliği Bölümü
3. Sınıf Temsilcisi
