Adli Ebelik Nedir?
Herkese merhabalar. Bu blog yazımda sizlere adli ebelikten bahsedeceğim. Keyifli okumalar dilerim.🩷
Şiddetin en çok görülen türlerinden biri olan kadına şiddet maalesef ki günümüzde hala tüm dünya için büyük bir sorun teşkil etmektedir. Araştırmalara göre dünyada kadınların yaklaşık üçte birinin fiziksel ve/veya cinsel şiddette maruz kaldığı belirtilmiş ve kadın cinayetlerinin %38’i yakın olan bir erkek arkadaş tarafından işlenmektedir.
Küresel anlamda ve ülkemizde kadına yönelik şiddetle mücadelede birçok sosyal topluluk ve devletin oluşturduğu kurumlar yer almaktadır. Bu kurumların yanı sıra şiddete uğrayan kadınlara en çok rastlayabilecek grup olan sağlık çalışanlarına da kadına şiddetle mücadelede büyük roller düşmektedir. Sağlık çalışanlarının içinde kadınlarla en çok temas halinde olan meslek gruplarından biri olarak ebelik mesleği ön plana çıkmaktadır. Ebelik mesleği sadece gebelik öncesi, gebelik ve doğum sürecinde kadınların yanında olan bir meslek grubu olarak sınırlandırılmamalı, aynı zamanda birer kadın hakları savunucusu olarak değerlendirilmelidir. Çünkü ebeler, çalışma alanları (doğum ve jinekoloji klinikleri, çocuk servisleri ve yoğun bakımları, çocuk aciller, AÇS-AP merkezleri, aile sağlığı merkezleri) ve hukuki sorumlulukları göz önüne alındığında birçok adli olayla karşılaşmaktadır. Bu nedenle son yıllarda Adli Ebelik kavramı ortaya çıkmıştır.
Hem profesyonel bir uzman olarak hem de hukuki olarak ilk defa 2006 yılında İtalya’da yapılan tanıma göre “Adli Ebe”; suç mahallini analiz eden, cinsel suçlarda izler arayan, suçluların araştırılmasında gerekli soruşturma desteği sağlayan, tıbbi ihmal hataları ile yürütülen olgularda gerekli uzmanlık becerilerini obstetrik prosedürlerle değerlendiren kişidir. Günümüzde ise ebeliğin bilimsel, teknik ya da uzmanlık bilgisi (medeni kanun ve ceza kanunu) ile belirlenen, hukuki sonuçları obstetri ve adli tıp uygulama alanları ile birleştiren; gebelik, doğum, lohusalık dönemini, babalık araştırmalarını, kürtaj, döllenme ve yapay döllenmeyi, cinsel özgürlüğe karşı suçları, parafil ve tanatolojiyi inceleyen, ebeliğin bir alt disiplini içinde çalışan bir ebenin profesyonel pratiğine “adli ebe” denir. Adli ebenin yer aldığı uzmanlık alanı ise ‘’Adli Ebelik’’ olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde yasal olarak adli ebelerin görev ve sorumlulukları belirtilmemiştir. Bu nedenle ülkemizde adli vakalarla karşılaştığında etik ilkelere uygun ve bütüncül yaklaşabilecek ebelere ihtiyaç vardır.
- Adli Ebeliğin Çalışma Alanları
Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organisation-WHO); kadına yönelik aile içi şiddetle mücadelede sağlık profesyonellerinin sorumluluklarını şu şekilde sıralamıştır.
∙ Öncelikle aile içerisinde yaşanan şiddettin sebepleri ve olabilecek risklerin değerlendirilmesi.
∙ Şiddettin saptandığında acil tıbbi tedavi hizmetinin verilmesi ve sosyal destek sağlanması.
∙ Şiddet vakalarında sağlık çalışanları ile polis, sosyal destek elemanları gibi diğer meslek mensuplarının işbirliği içinde çalışması önemlidir.
Adli ebeler dünya genelinde; fiziksel delillerin toplanmasında, mahkemede tanıklık etmede, obstetri ve jinekolojide, pediatride, nezarethane, cezaevi ve ıslahevlerinde, malpraktis ve ihmal vakalarında bilirkişilik rolleriyle karşımıza çıkmaktadır.
Ebeler tecavüz, taciz, fiziksel şiddet, çocuk istismarı gibi çeşitli adli vakalarla karşılaştıklarında bunları bildirmekle yükümlüdürler. Bu nedenle karşılaştıkları kadınların fiziksel muayeneleri ve tıbbi öyküleri büyük önem taşımaktadır. Herhangi bir adli vakadan şüphelendikleri durumlarda kadın veya çocukla etkili iletişim kurmalı, kendini güvende hissetmesine olanak tanımalı ve gerekli delilleri toplayarak kayıt altına almalıdır.
Sonuç olarak; ebeler birçok alanda karşımıza çıktığı gibi kadın ve çocuk sağlığında birer savunucu, eğitici ve uygulayıcı rolleriyle de çıkmaktadır. Ancak ülkemizde adli ebelikle ilgili yasa ve yönetmelik olmaması nedeniyle çalışma alanları yalnızca akademik çalışmalar olarak sınırlanmaktadır. Oysaki ebeler ülkemizdeki adli görüşme odaları, cinsel suçlar birimlerindeki pedagog, sosyal hizmet uzmanı, adli hekimlerinin yanında yerlerini almalıdır. Bu doğrultuda gelecekte adli ebelerin birçok gelişmiş ülkede olduğu gibi ülkemizde de, yasalarla kabul edilmiş profesyonel lisansa sahip ebelerden oluşmasını büyük bir umutla beklemekteyim.
Okuduğunuz için teşekkür ederim🌸
- KAYNAKLAR
- Aksu, S. (2017). Adli Ebelik. Sağlık Bilimleri Ve Meslekleri Dergisi, 4(3), 277-284. https://doi.org/10.17681/hsp.306089
- Kaya Odabaş, R., & Taşpınar, A. (2020). JİNEKOLOJİ VE OBSTETRİ ALANLARINDA ADLİ OLAYLAR ve EBELİK YAKLAŞIMI. Ebelik Ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 143-150.
- Uyar Hazar, H., & Bayar Yıldırım, R. (2023). Ebelikte Yeni Bir Alan: Adli Ebelik. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 6(3), 179-187. https://doi.org/10.54189/hbd.1318739
- Sadıç E, Alparslan Ö. Kadına Yönelik Şiddet ve Adli Ebelik. MEYAD Akademi. 2021;2(2):150-62.
- Öztürk, S., & Ağapınar Şahin, S. (2022). Ebelik Öğrencilerinin Adli Vaka ve Adli Ebelik Konusunda Bilgi ve Görüşlerinin Değerlendirilmesi: Tanımlayıcı Çalışma. Caucasian Journal of Science, 9(2), 105-114. https://doi.org/10.48138/cjo.1084609
Merve Köklü
Kocaeli Üniversitesi Ebelik Bölümü
3. Sınıf Temsilcisi
