Biliyoruz ki, gelişen dünyayla beraber hepimiz sorunlarımızı paylaşabileceğimiz birilerine ihtiyaç duyuyoruz. Kimimiz işte yaşadığı sıkıntılarla boğuşurken kimimiz de arka plana atmaya çalıştığı gelecekle ilgili kaygılarını gün yüzüne çıkarıyor. Bazılarımız ailevi problemleri çözmeye çalışırken bazılarımız ise hayat mücadelesini devam ettirmeye çalışıyor. İşte, tam da o anlarda bir psikoloğa ihtiyacımızın olduğunu anlıyoruz. Okulda, evde, emniyette, hastanede, adliyede… Kısacası her yerde, her konuda oklar hep bir uzmanı gösteriyor.
Rehabilitasyon merkezlerinde, kreşte ya da bir cezaevinde bir psikoloğun ne iş yaptığını az çok hepimiz tahmin ederiz. Peki adli psikologlar? Bir adliyede psikolog ne demek? Psikologlar orada ne yapar? Amerikan Psikoloji Birliği’ne göre adli psikoloji, hukuk sistemini içeren durumlara psikoloji biliminin ilke ve tekniklerinin uygulanmasıdır (Psikoloji Arşiv, 2021). Bir adli psikolog, mağdur ve sanık ile iletişim kurabilir, zanlı ile mağdurun verdiği ifadeleri değerlendirebilir ve sanıkların cezai ehliyetinin tespiti konusunda söz sahibi olabilir.
Bir adli psikoloğun çalışma alanı sadece adliyeler değildir. Adli Tıp Kurumu, Ceza İnfaz Kurumu, Emniyet Genel Müdürlüğü Çocuk Şube Amirlikleri, Jandarma Çocuk Şubeleri… Adli psikolog ebeveynlerin boşanma süreçlerinde çocuğun velayeti için hem ebeveynle hem de çocukla birtakım görüşmeler yapar ve mahkemeye rapor sunar. Polis memuru adaylarının psikolojik değerlendirmeleri adli psikoloğun sorumluluğu altındadır. Ceza İnfaz Kurumu personelleri için eğitim ve psiko-sosyal destek programları yürütür. Ayrıca Çocuk Şube Amirliklerinde ifadesi alınacak çocukla bizzat görüşür ve rapor hazırlar, ifade sırasında da çocuğun yanında bulunur.
Her mesleğin zorlukları vardır. Elbette bu mesleğin de dikenli tarafları mevcuttur. Bir adli psikolog çekişmeli boşanan bireyler arasında yıpranabilir, cinsel saldırıya uğrayan bireyle yaptığı görüşmeden sonra etrafındaki insanlara karşı güven problemleri yaşayabilir, suçlu bir kişiyle örneğin bir katille olan görüşme sonucunda kendini gergin hissedebilir.
Peki, ülkemizde adli psikolog nasıl olunur? Normal koşullarda, öncelikle bir üniversitenin psikoloji bölümünden mezun olunması ön koşuldur. Daha sonra adli psikoloji yüksek lisans programında eğitim görmek gerekir. Ancak Türkiye’de durumlar biraz farklıdır. Lisans eğitiminizi tamamladıktan sonra KPSS’ye girip aldığınız puanlarla neticesinde sözlü mülakata girmeye hak kazanırsınız. Eğer sözlü mülakatta da başarı gösterirseniz artık bu kurumlarda çalışmaya başlayabilirsiniz. Yani Türkiye’de yüksek lisans zorunluluğu bulunmuyor.
Bir psikoloji öğrencisi olarak mağdurun yanında olmak, onlara destek vermek her zaman önceliğim olmuştur. Bu tarz durumlarda empati kurmak en önemli kuraldır. Bu yüzden empati kurma yeteneğimizi olabildiğince artırmalı, adli mercilerde olan gerginliği daha da artırmamalıyız.
REFERANS
Ceylan, C. (2021, Ekim 29). Adli Psikolog: Mesleki Tanıtım. Psikoloji Arşiv. https://www.psikolojiarsiv.com/adli-psikolog-mesleki-tanitim/
ASLI YÜKSEL SİPAHİOĞLU
Psikoloji Bölümü, 3. Sınıf Öğrencisi
