Alt Ekstremite Ortez-Protez Kullanımı

Alt Ekstremite Ortez-Protez Kullanımı

Alt Ekstremite Amputasyon Nedenleri:

Periferik Vasküler Hastalıklar
Travma
Tümör
Akut ve Kronik Enfeksiyonlar
Konjenital Ekstremite Noksanlıkları
Metabolik Hastalıklar
Paraliziler
Yanık ve Donmalar
Trafik Kazaları
İş Kazaları
Silahla Yaralanmalar
Dolaşım Bozuklukları
Nörolojik Nedenler

Alt Ekstremite Amputasyon Seviyeleri:

Parsiyel Ayak Amputasyonu: Parmak amputasyonu, Metatarsophalangeal amputasyon, Transmetatarsal amputasyon, Lisfrank ( Tarsometatarsal ) amputasyon, Chopart ( Midtarsal ) amputasyon, Boyd amputasyonu, Pirogoff amputasyonu.

Syme Amputasyonu: Ayak bileği dezertikülasyonu, Transtibial ( Ertl ve Frank) amputasyon, Gritti Stokes, Diz artikülasyonu, Transfemoral amputasyon, Kalça dezartikülasyonu, Hemipelvektomi.

Ortezler, ekstremitenin ya da gövdenin azalan, bozulan veya kaybolan işlevlerini üstlenen veya bu işlevlere yardım eden metal, plastik, deri gibi malzemelerden yapılan yardımcı cihazlardır.

Alt Ekstremite Ortezleri:

1.Ayak Ortezleri (FO): Ayağı ilgilendiren sorunlarda kullanılır. Pes planus ve pes cavusda kullanılan medial longitudinal ve tranvers ark destekleri, pes varus ve pes valgusta kullanılan medial ve lateral topuk kamaları ve kalkaneal destekler, metatarsaljide kullanılan metatarsal pedler bu grupta sayılabilir.

2.Ayak Bileği Ayak Ortezleri (AFO): AFO’lar hem ayak hem de ayakbileği hareketlerini, dolaylı olarak da dizi kontrol etmek, deformiteleri düzeltmek ve kas zayıflığını kompanse etmek amacıyla kullanır.

AFO’lar klasik kısa yürüme ortezleri ve termoplastik ayak bileği ayak ortezleri olmak üzere iki gruba ayrılır:

a)Klasik Kısa Yürüme Ortezi: Bir çift lateral çubuk, bir çift eklem, baldır bandı, üzengi ve uygun ayakkabıdan oluşan yürüme ortezidir. Genellikle peroneal sinir hasarına bağlı olarak gelişen düşük ayak deformitesinde kullanılır. Bu deformitede hasta dorsifleksiyon hareketini yapamaz. Topuk vuruşu yapmadan direkt taban temasına geçer. Stopaj yürüyüşü görülür. Yapılan ortezde ayağın plantar fleksiyon hareketi stoplanır, dorsi fleksiyon hareketine izin verilir.

b)Termoplastik Ayak Bileği Ayak Ortezleri (PAFO): Yürümek veya ayağı konumlandırmak amacıyla ayak ve ayak bileğini saran termoplastik malzemeden yapılan ortezlerdir. Her hastaya özel olarak alınan alçı ölçülere göre veya düşük ısıda şekillenebilen termoplastiklerle hasta üzerine doğrudan uygulanarak yapılırlar. PAFO’ların ön kısmı kullanım amacına göre açılabilir veya kapalı tutulabilir. Medio-lateral instabilitesi olan hastalarda PAFO’nun kapalı olması tercih edilirken, dorsifleksör kaslarında kısmi zayıflığı olan hastalarda malleollerin arkasına kadar açık olması tercih edilir. İstenildiğinde ayak bileğine eklem yerleştirilebilir.Termoplastik ortezlerin en önemli avantajı hafif olmalarıdır. Ayakkabıya bağlı değildirler, bu sebeple takılıp çıkarılmaları kolaydır. En büyük dezavantajları ise metal cihazlara göre daha kırılgan olmalarıdır. Terleme yaparlar. Eğer tek taraflı olarak yapılmış ise ortez yapılan tarafın ayakkabısı daha büyük olur. AFO’lar diz eklemini de içine alacak şekilde uzatılırsa KAFO, kalça eklemini de kapsayacak şekilde yapılırsa HKAFO olarak adlandırılır.

3.Diz Ayak Bileği Ayak Ortezleri (KAFO): KAFO’lar diz, ayak bileği ve ayağı kontrol etmek amacıyla yapılan ortezlerdir. Yürüyemeyen hastalarda deformite ve kontraktür gelişimine engel olmak, yürüyen hastalarda ayakta duruşta stabilizasyonu sağlamak ve yürüyüş sırasında anormal hareket paternlerini azaltmak amacıyla kullanılır. Genellikle Kuadriseps Femoris kas zayıflığı olan ve bu yüzdende dizini kontrol etmekte güçlük çeken polio sekelli hastalarda veya paraplejiklerde yürüme amaçlı kullanılır. KAFO’lar metal-deri karışımı malzemelerden yapılabildiği gibi termoplastik malzemelerden de yapılabilir.

4.Kalça Diz Ayakbileği Ayak Ortezleri (HKAFO): HKAFO’lar kalça ekleminde stabilizasyonu sağlamak ve rotasyonu kontrol etmek amacıyla kullanılır. KAFO’ların kalça eklemi ve bel kemeri ilave edilmiş şeklidir. Ayak, diz ve kalça ekleminin aktif olarak kontrol edilemediği durumlarda uygulanır.

Betül Aytemiz

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü

3. Sınıf Temsilcisi

Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Departmanı Blog Yazarları Yöneticisi