Bahar ayları dünyanın yeniden doğuşu gibi görülen, tohumların yeniden yeşerdiği, güneşin bizi sıcaklığıyla yeniden selamlamaya başladığı zamanlardır. Getirdiği bunca güzelliklerin yanında bu güzel aylar, her insan için olmasa da bağışıklık sistemi hassas bazı insanlar için çekilemez duruma gelebiliyor. Bugün size pek çok insanın bu aylarda yaşadığı “alerjik rinit” yani halk arasında bilinen adıyla “saman nezlesi”ni anlatacağım.
Alerjik rinit; her yaşta ortaya çıkabilen, bağışıklık sisteminin inhalasyon ile vücuda alınan maddelere aşırı tepki vermesiyle gelişen, burun tıkanıklığı, berrak burun akıntısı, hapşırma, geniz akıntısı ve burun kaşıntısı ile karakterize atopik bir hastalıktır. Ev tozları, polenler, hayvan tüyleri, besinler, küf mantaları ve ilaçlar alerjik rinite sebep olabilen etkenlerdir. Hastalık genetik geçiş gösterebilir. Her 6 kişiden birinde görülür. Hastaların bir kısmı bu alerjiyi hafif atlatırken diğer bir kısmında ise okul ve iş yaşamlarını etkileyen ve hayat kalitesini bozacak kadar şiddetli olabilmektedir.
Alerjik rinit tipleri:
- Mevsimsel alerjik rinit: Ağaç, çayır ve yabani ot polenlerine karşı alerji gelişmesi sonucunda ortaya çıkar, hastalar nefes almada güçlük çeker. Hastalığın yıl içindeki süresi iklimle yakından ilişkilidir.
- Yıl boyunca devam eden alerjik rinit: Hastaların alerjenlere teması yıl boyu devam eder ve dolayısıyla da şikayetler genellikle tüm yıla yayılır. Ev tozu akarları, hamamböcekleri, evcil hayvanlar ve hamamböcekleri alerjiye neden olan etkenler arasında yer alır.
- Mesleki alerjik rinit: Çalışma ortamında ya da okuldaki alerjenlere ya da tahriş edici maddelere bağlı olarak oluşur. Hastalar hafta sonlarında ve tatillerde herhangi bir rahatsızlık hissetmez.
BELİRTİLERİ
- Burun akıntısı ve burun tıkanıklığı
- Burunda kaşıntı
- Hapşırma
- Göz yaşarması
- Geniz akıntısı
- Boğazda gıcık
- Kuru öksürük
- Orta kulakta basınç problemleri
- Halsizlik ve yorgunluk
- Baş ağrısı
- Koku alma duyusunda kısmen kayıp
TANI
Tanıyı koymada alerjik deri testleri ve kan tahlilleri yardımcı olmaktadır. Deri testi, Prick testi olarak adlandırılır. Bu testte çeşitli bitkiler, ağaçlar, küf, mantar, toz gibi alerjenlerin ekstreleri cilt altına verilerek, alerjik reaksiyonun derecesi ölçülür. Kan testlerinde ise total ve özel immunglobulinlere bakılır. Nazal yaymada burun sekresyonlarında eosnofil görülmesi, periferik kan sayımında lenfosit yüksekliği, yüksek sorum IgE görülür. Immunglobulin E, alerjik kişilerin kanında artan bir moleküldür ve kan değeri normal sınırlardan yüksek olan kişilerin alerjik oldukları ya da alerjiye yatkın oldukları sonucu çıkar.
TEDAVİ
İlaç tedavisinde genelde antihistaminikler kullanılır. Bu ilaçlar alerji belirtilerini oluşturan histamin maddesini azaltarak etki eder. Kullanılan bir diğer ilaç türü ise kortizonlu sepreylerdir. Kortizon ilaçlarının etkileri güçlüdür ancak yan etkilerine de dikkat etmek gerekir. Alerjik hastalarda dekonjestan burun spreyleri veya dekonjestan haplar da kullanılır. Bu haplar, burun tıkanıklığı ve akıntıyı azaltır ancak bağımlılık yapabilirler ve yineleyen burun akıntısı/tıkanıklığa neden olabilirler. Bunların yanında;
- Vücutta alerjik rinite neden olan alerjen maddeden uzak durmak,
- Bağışıklık sistemini destekleyen tedavi yöntemlerinden yararlanmak,
- Burna tuzlu su uygulaması yapmak.
- Bahar mevsiminde polenlerden uzak durmak,
- Evde, arabada hava temizleyici kullanmak,
- Yatak örtülerini oluşabilecek tozlara karşı düzenli olarak yıkamak,
- Evden böcekleri uzak tutmak için gerekli önlemleri almak,
- Hayvanlarla temastan sonra elleri yıkamak, alerjik rinit belirtilerine karşı alınabilecek önlemler arasında yer alır.
Aynı zamanda portakal, çilek, soğan, maydanoz, mandalina, kivi, ananas, greyfurt, zencefil, limonlu çay, bal gibi besinler ve bazı bitki çaylarının tüketimi semtpomları azaltıcı etki gösterebilir.
İLGİLİ HEMŞİRELİK TANILARI
- Tıkanma veya kalınlaşmış sekresyon varlığına bağlı etkisiz hava yolu temizliği
- Burun tıkanıklığına bağlı uyku düzeninde bozulma
- Hastalıkla ilgili benlik kavramı bozukluğu
- Hastalık ve tıbbi müdahale prosedürü hakkında bilgi eksikliğine bağlı anksiyete
Ayşenur Tozan
Ege Üniversitesi – Hemşirelik – 2. sınıf
