Bebeklerde K Vitamini Neden Önemli?
Yaşamın ilk 0-28 günü yenidoğan dönemi olarak adlandırılmaktadır. Yenidoğan, ortalama 40 hafta boyunca ana rahminde büyüyüp gelişerek dünyaya gelmektedir. Yenidoğanın extrauterin yani ana rahmi dışı hayata geçişinin kolaylaştırılması için kanıta dayalı uygulamalar yapılmaktadır. Bunlardan biri de yenidoğana doğumun akabinde yapılan K vitamini uygulamasıdır.
K vitamini 1920’lerin sonlarına doğru keşfedilen kanın pıhtılaşmasında rol oynayan önemli bir faktördür. Yetişkinler için K vitamini alınan besinlerden, bağırsaklarda bulunan yararlı bakterilerden ve depolandığı dokulardan gelir. Fakat bu durum bebeklerde aynı değildir. Yenidoğanın bağırsakları henüz katı besin almamış olduğu için yararlı bakteriler bulunmaz bu yüzden K vitamini ek gıdaya geçene kadar bağırsaklarından sentezlenemez. Bebekler ilk altı ay anne sütü ile beslenirler ve sonrasında ek gıdaya geçiş yaparlar. Anne sütü düşük miktarda K vitamini içerdiğinden bebekler tek başına K vitamini ihtiyacını anne sütünden alamaz. Bebekler ana rahminde plasenta aracılığıyla besin ihtiyaçlarını karşılar. Fakat K vitamininin plasental geçişi de oldukça düşüktür.
Sağlıklı yenidoğanlarda ölçülen kordon kanı K vitamini düzeyleri belirlenen alt limitinde altında olduğu için günümüzde yenidoğanlarda K vitamini eksikliği önemli bir sorun olarak görülmekte ve bunun sonucunda doğumda K vitamini uygulaması yapılmaktadır. Yapılan çalışmalar ile birlikte doğumda K vitamini uygulamalarının yenidoğanı hemorajik hastalıktan koruduğu kesinleşmiştir.
Yenidoğan hemorajik hastalığı, bebeklerde görülen kanama bozukluğudur. Kanamanın vücudun içinde veya dışında seyretme ihtimali vardır ve her yenidoğan K vitamini eksikliği ile doğduğu için risk altındadır. K vitamini eksikliğinin en önemli riski kafa içi kanamadır. İntrakraniyal kanama, beyin hasarı sonucunda zeka geriliği ve felce yol açabileceği gibi ölümle de sonuçlanabilmektedir. Yenidoğanın düşük K vitamini depoları nedeniyle ilk 6 aya kadar kanamaya eğilimi vardır. Bu durum doğumda yapılan intramusküler (kas içi) K vitamini uygulamasıyla önlenebilir.
Ülkemizde sağlıklı yenidoğanlara 1mg, doğum ağırlığı 1500g altında olan bebeklere ise 0,5mg intramusküler K vitamini uygulaması yapılmaktadır. Peki neden oral veya parenteral değil de intramusküler? Çünkü yapılan çalışmalarda oral alınan K vitamini geç dönem VKDB ( K vitamini eksikliği kanaması) gelişimini engellemede (özellikle intrakraniyal kanamalarda) intramusküler yapılan K vitamini kadar etkili olmadığı görülmüştür. Parenteral K vitamini alımında ise hızlı iv uygulamalarda hemoliz gelişebileceğinden pediatrik grupta önerilmemektedir.
Sonuç olarak yenidoğanın karaciğerinin henüz gelişmemiş oluşu, ek gıdaya geçene kadar yetersiz kolonik bakteri florasının olması ve doğum anında kanında düşük K vitamini düzeyi bulunmasından kaynaklı olarak K vitamini eksikliği yaşarlar ve kanamaya eğilimleri vardır. Bu yüzden K vitamini bebekler için oldukça önemlidir.
Buraya kadar vakit ayırıp okuduğunuz için teşekkür ederim.
- KAYNAKLAR :
1) Türk Neonatoloji Derneği. (2021). Doğum Salonu Yönetim Rehberi.
2) Salih, E. R. E. N., & GÜRSOY, Ö. Ü. E. YENİDOĞAN VE SÜT ÇOCUKLUĞU DÖNEMİNDE VİTAMİN VE MİNERAL DESTEĞİ.
3) Bekdemir Ak, Ö. ve Dolgun, G. (2021). DOĞUM SONU DÖNEMDE YENİDOĞANDA YAPILAN KANITA DAYALI UYGULAMALAR VE EBELİK. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(1), 18-27.
Rumeysa Sıbıç
Fenerbahçe Üniversitesi Ebelik Bölümü
4. Sınıf Temsilcisi
