Dil gelişimi karmaşık bir süreçtir ve birçok faktörün etkileşimiyle gerçekleşir. Dil gelişiminde doğuştancı ve bilişsel gelişimsel yaklaşımlar “kalıtımın katkıları “ üzerinde dururken davranışsal ve sosyokültürel yaklaşımlar “çevrenin etkisi “ üzerine yoğunlaşır. Bunlar her ne kadar iki farklı görüş gibi görünse de aslında çocukların dil gelişimi hem genetik hem çevresel faktörlere dayanır.
Çocuklar daha ilk doğduklarında bile dil seslerin ayırt edebilir, işitsel ve görsel algılarıyla etkileşimde bulunarak dil gelişiminin temelini oluştururlar. 0-4 yaş arası çocukların dil gelişimi için kritik bir yaştır ve ebeveynlerin tam da bu dönemde çocuklarının hem bilişsel hem de sosyal olarak dil gelişimine katkıda bulunmaları gerekir. Peki bu bağlamda çocuğun dil gelişim süreci nasıl desteklenebilir ve ebeveyn tutumları nasıl olmalıdır ?
Konuşma ve İletişim : Çocuğunuzla sürekli olarak konuşmak ve etkileşimde bulunmak dil gelişimini teşvik eder. Ona ne yaptığınızı, gördüklerinizi yada hissettiklerinizi basit cümlelere indirgeyerek çocuğun anlayacağı şekilde anlatabilirsiniz. Örneğin yemek yaparken “ Şimdi domatesleri doğruyoruz. Domatesler kırmızı ve sulu değil mi?” gibi açıklamalar yapabilirsiniz.
Dinleme ve Cevaplama : Çocuğunuzun ilgilendiği nesne veya durumlara karşı duyarlı olmalı, onunla konuşmak için zaman ayırıp kendisini ifade etmesine olanak tanımalısınız. Çocuğunuzla konuşurken sıranızı bekleyip size yanıt vermesine fırsat tanımanız gerekir. Sorduğu soruları sabırla dinlemek, ona açıklayıcı cevaplar vermek yada onun merakını teşvik ederek daha fazla soru sormasını sağlayabilirsiniz. Dilin , iletişim için gerekli olduğunu çocuğunuza hissettirmeniz gerekir. Örneğin işaretle veya nesnenin ismini söylemeye çalışarak bir şey istediği zaman “ Sen susadın mı, su mu istiyorsun?” gibi yönergelerle ona hem doğru bir konuşma modeli olup hem de istediğini ona vererek ödüllendirebilirsiniz.
Dil Oyunları : Dil gelişimini desteklemek için eğlenceli ve çocuğun ilgisini çekebilecek oyunlar oynayabilirsiniz. Örneğin bir torbanın içine oyuncakları koyup karıştırdıktan sonra bir tanesini çekerek “ çantada ne var” oyununu oynayabilirsiniz. Ayrıca “Bulmaca” , “Kimin sesi bu?”, “ Eşleştirme”, “Benimle renkleri bul” gibi oyunlarla doğru artikülasyon , uygun ses tonu ve eğlenceli bir entonasyonla konuşarak dikkatini size vermesini sağlayabilirsiniz. Böylece fonolojik hata yapma oranını da düşük bir seviyeye indirgemiş olursunuz.
Kitap okuma : Çocuğunuzun yaşına uygun resimli/renkli hikaye kitapları seçmelisiniz. Okurken karakterlerin seslerini yada hareketlerini taklit ederek hikayeyi çocuğunuzla beraber devam ettirmek interaktif bir deneyim sağlar. Bu çocuğunuzun hayal dünyasına da katkıda bulunur ve kelime dağarcığını genişletir.
Doğru Modelleme : Ebeveynlerin en çok hata yaptığı durumlardan biri de model olmadır. Yanlış artikülasyonla çocuğunuzun dil gelişimini olumsuz yönde etkileyebilirsiniz. Bu yüzden çocuğunuzun yanında doğru dil kullanımına dikkat etmek önemlidir. Yanlışları düzeltmek yerine doğru bir şekilde ifade etmek ve tekrarlamak daha etkilidir. Örneğin çocuğunuz yanlış bir sözcük kullandığında “ Hayır o bir kedi.” demek yerine “Evet doğru o bir kedi. Kedi miyavlar.” diyebilirsiniz. Çocuğunuzun yanlışlarına karşı aşırı düzeltmeci bir tavır takınmak çocuğunuzun motivasyonunu düşürerek daha çok hata yapmasına sebep olabilir.
Yukarıda anlattığımız maddeler dil gelişiminin yalnızca bir kısmı, bunlar dışında hayal gücünüzü kullanarak pek çok uygulama geliştirilebilir. Unutmayalım ki her çocuğun iletişim beceri kapasitesi farklıdır ve aynı ailedeki çocukların bile konuşmayı öğrenme süreleri farklı olabilir. Bu noktada önemli olan çocuğun dil gelişiminde tutarlı bir süreç gözlenmesidir. Bahsettiğimiz yöntemleri uygularken çocuğunuzun yaşına ve ilgi alanına uygun olduğuna emin olun. Özellikle etkileşimli ve eğlenceli aktivitelerle dil gelişimini desteklemek, çocuğunuzun öğrenme ve gelişim sürecini daha keyifli hale getirir.
EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Tüm etkinliklere ulaşmak için tıklayın.
YAZAR:
Seda Gökalp
Fenerbahçe Üniversitesi Dil ve Konuşma Terapisi 2. Sınıf
Linkedln
