Siz de gün içinde ben çok susuyorum ve çok sık idrara çıkıyorum, yemek yeme hissim çok fazlalaştı gibi cümleleri mi kurmaya başladınız, o zaman diyabet çanları çalmaya başlamış demektir. Dikkat edin derim. Bu yazımda biraz diyabet ve diyabetin akut komplikasyonlarından bahsedeceğim sizlere.
Diyabetin tanımına bakarsak pankreastan salgılanan insülin hormonumuzun salgılanmasında, etkisinde veya her ikisinde de ortaya çıkan bozukluktur. Karbonhidrat, protein, yağ metabolizmasındaki bozukluklara bağlı olarak gelişen kronik hiperglisemi yani süreğen bir yüksek kan şekeri ile karakterizedir. Sık idrara çıkma, çok susama, halsizlik, çabuk yorulma, ağız kuruluğu, iştahsızlık, aşırı yemek yeme, noktüri dediğimiz gece yemek yeme en sık görülen semptomlardır. Bulanık görme, açıklanamayan ağırlık kaybı, inatçı enfeksiyonlar, tekrarlayan mantar enfeksiyonları, kaşıntı ise daha az görülen semptomlarıdır. Diyabet rutin kan ve idrar testlerindeki anormallikler ile kolaylıkla teşhis edilebilen bir hastalıktır. Bazı durumlarda diyabet geçici olarak da görülebilir. Örneğin gebelikte görülen gestasyonel diyabet doğumdan sonra iyileşebilir.
Diyabeti; diyabet ve prediyabet diye 2’ye ayıracak olursak:
Diyabet:
- Tip 1 Diyabet
- Tip 2 Diyabet.
- Diğer spesifik tipler
- Gestasyonel diyabet
Pre-diyabet:
- Bozulmuş açlık glikozu
- Bozulmuş glikoz toleransı
Diyabet tanısı alabilmeniz için dört ayrı kriter kullanılmaktadır. Bunlar açlık plazma glikozu (APG), oral glikoz tolerans testi (OGTT), hemoglobin A1C (HbA1c) ve rastgele plazma glikozudur.
APG: 8 saatlik açlık kanı ile bakılır. Tercihen sabah kan şekeri alınır. Tanı için kan şekerinin 126mg/dl’ den eşit veya büyük olması gerekir.
OGTT: 8 saat açlığın ardından 75 gram glukoz içeren solüsyonların 5 dakika içinde içirilmesiyle uygulanır. Test sırasında su dışında herhangi bir şey yenilip içilmemelidir. Solüsyonun içilmesinin ardından 2. Saatteki kan şekerinin 200mg/ dl’den eşit veya büyük olması sonucu tanı koyulur (TEMD 2017 pp. 16).
HbA1c: HbA1c testi geçmiş 3 aylık kan şekerinin ortalamasıdır (Diyabet Tanı Tedavi Rehberi 2018 pp. 21).
Rastgele plazma glikozu: Günün herhangi bir zaman diliminde açlık tokluk fark etmeksizin kan şekerinin 200mg/dl’ den eşit veya yüksek çıkması ve bunun yanında diyabet semptomları ile beraber tanı koyulur (TEMD 2017 pp. 20).
Diyabetle birlikte birçok komplikasyon gelişebilir.
Akut dönem komplikasyonları;
Diyabetik ketoasidoz, kan şekeri düşüklüğü hipoglisemisi ve kan şekeri yüksekliği hiperglisemidir. Tip 1 DM’nin en önemli akut komplikasyonu Diabetik Katoasidoz Koması (DKA) dır. Diyabetik ketoasidoz, insülinin yetersizliği ve karşıt düzenleyici hormonların (glukogon, büyüme hormonu, kortizol gibi) artışı ile görülen yaşamı tehdit eden akut metabolik bir bozukluktur. Glikoz enerjiye dönüşemeyince vücudun enerji ihtiyaçlarını yağ asitlerinden karşılamasıdır. Keton maddeleri(yağ asitlerinin kullanımından ortaya çıkan ) idrarla atılmaya başlar, buna bağlı olarak hastanın şuuru bulanır ve koma tablosu oluşabilir . Oldukça tehlikelidir.
İnsülin kullanan diabetiklerde çok sık karşılaşılan bir diğer komplikasyon da hipoglisemidir. Kan şekerinin 70mg/dl’nin altına düşmesidir.
Bir insanın hipoglisemiye girme nedenleri şunlar olabilir;
- Egzersiz
- Yetersiz karbonhidrat alımı ve/veya öğünün gecikmesi
- Fazla insülin veya insülin zamanının yanlış olması
- Kusma ve ishale bağlı besinin absorbe olamaması
- Alkol
Eğer hipoglisemi sık ve düzenli olarak gözleniyorsa, insülin programı ve beslenme tedavisi acilen gözden geçirilmelidir.
Hafif hipogliseminin belirtileri; sinirlilik, solukluk, baş ağrısı açlık ,yorgunluk ,değişken ruh hali,
Orta derece hipogliseminin belirtileri; şaşkınlık, iş yapmakta zorlanma
Kan şekeri yüksekliği hiperglisemisinin belirtileri ise çok su içme çok idrara çıkma ve çok yemek yemektir.
Bu yazığımda diyabet ve akut komplikasyonları hakkında biraz bilgilendirmeler yaptım. Umarım keyifle okumuşsunuzdur ve sayfadan çıkarken aklınızda kalan gerçek hayatta da unutulmayacak bilgiler ile ayrılırsınız. Diğer yazılarımda görüşmek üzere.
Buse Sayar
Bilim Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik 4.sınıf
