Diyabet ve Beslenme
Halk dilinde şeker hastalığı olarak da bilinen diyabet, vücudumuzda pankreasın yeterli miktarda insülin üretememesi ya da ürettiği insülinin etkili bir şekilde kullanılamaması sonucu gelişen bir hastalıktır ve ömür boyu sürer. Diyabet hastaları bir yandan bu hastalık ile yaşamaya alışırken aslında bir yandan da bu hastalığın getirdiği bir beslenme düzeni ile yaşamaya başlar. Çünkü bu süreçte kan şekeri kontrolünü sağlamak çok önemlidir. Bu yazımızda diyabet hastalarının bu hastalık sürecinde nasıl beslenmesi gerektiği hakkında konuşacağız.
- Öğün Sıklığımız Ne Olmalı?
İlk olarak şu konunun üzerinde duralım: Her insanın farklı olması gibi; diyabet tipi, gördüğü tedavi, fiziksel aktivite düzeyi ve o anki kan şekeri düzeyi de farklı farklıdır. Bu nedenle bu farklılıkların devamında tabi ki öğün sıklığı da gelir.
Örneğin; insülin kullanan tip 1 ve tip 2 diyabet hastalarının 3 ana öğün + 3 ara öğün olmak üzere toplam 6 öğün beslenmesi gerekir. İnsülin kullanan diyabetli hastalar bu öğünleri atlar veya yediklerini azaltırsa bunun sonucunda kan şekerleri düşer.
- Hangi Yiyeceklerin Miktarını Kısıtlamamıza Gerek Yoktur?
Öncelikle şunun farkında olmak gerek: Diyabet ile savaşırken hiçbir yiyeceği gereğinden fazla yemeyi düşünmemelisiniz. Bu süreçte yapmanız gereken en önemli şey dengede kalabilmektir.
İhtiyacınız olan besinleri doğru zaman ve miktarda tüketerek kan şekerinizi dengede tutabilmelisiniz. Miktarın doğru belirlenebilmesi çok önemlidir. Çünkü diyet ürünlerinde şeker olmayabilir ancak içeriğindeki un, yağ, meyve şekeri gibi ürünler kan şekerinizi dengede tutabilmek için uygun olmayabilir.
Bu süreçte yiyecekleri doğru zamanda ve doğru miktarda tüketirseniz yiyecek çeşitliliğinizi azaltmak durumunda kalmazsınız.
- Şeker içeren yiyeceklere neden dikkat etmeliyiz?
Besin öğelerimizden karbonhidrat kan şekerimizin kaynağıdır. Karbonhidrat içeren besinlere süt, yoğurt, bulgur, pirinç, sebze, meyve gibi daha birçok örnek verilebilir. Bu çeşitlilik için tüm karbonhidratların kan şekerini etkileme hızlarının farklılığından da bahsedebiliriz. Bu durumda karbonhidratları ikiye ayırabiliriz.
- Kan şekerini hızla yükselten karbonhidratlı yiyecekler (basit karbonhidratlar)
- Kan şekerini daha geç ve daha yavaş yükselten karbonhidratlı yiyecekler (kompleks karbonhidratlar)
Vücuda enerji veren şekerli yiyecekler ne yazık ki kan şekeri kontrolünü bozmaktadır. Bu nedenle her ne kadar bize enerji verse de kan şekerimizin denge durumunu bozduğu için bu süreçte çok dikkat etmemiz gereken bir gruptur.
- Hangi yiyecekleri yememiz gerekir?
Diyabet ile birçok kişi yemek çeşitliliğini, yemek zamanını değiştirmeye çalışmaktadır. Ancak şunun farkında olunmalıdır ki günümüzde diyabetli olan ve diyabetli olmayan bireyler için önerilen sağlıklı beslenme içerikleri farklı değildir.
Diyabet bireyin temel besin öğelerine olan gereksinimini etkilemez. Bu süreçte oluşturulan beslenme planı ile bireyin ihtiyacına göre değişen enerji ve besin öğesinin yeterli ve dengeli beslenme ile karşılanması hedeflenmektedir.
Diyabetli olmayan bireyler için de rafine şeker tüketiminin kısıtlanması gerektiğini söyleyebiliriz.
Genel anlamda bakacak olursak sağlıklı bir beslenme planı için karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineral, posa gibi besin öğelerini içeren yiyeceklerin yeterli ve dengeli bir şekilde alınması gerekmektedir.
Unutmayın; denge, diyabetin en iyi ilacıdır.
KAYNAKÇA
- https://www.turkdiab.org/diyabet-hakkinda-hersey.asp?lang=TR&id=51
- https://rumeli.edu.tr/tr/saglikli-yasam-egzersiz-ve-spor-bilimleri-uygulama-ve-arastirma-merkezi/beslenme-ve-diyet/diyabet-ve-beslenme
- https://beslenmevediyetdergisi.org/index.php/bdd/article/view/310
Hivanur Özkartal
Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü
2. Sınıf Temsilcisi
