Diyabetik Ayak ve Ortez
Diyabetik ayak, ayak dokularının enfeksiyonu, ülserasyonu veya tahribatıdır. Diyabetli bir kişinin alt ekstremitesinde nöropati ve/veya periferik arter hastalığı ile ilişkilidir. Diyabetli hastalarda diyabetik ayak ülserlerinin küresel yıllık insidansının yaklaşık %2-5 olduğu ve yaşam boyu riskin %15-20 arasında değiştiği bildirilmiştir. Diyabetik ayak ülserinin altında yatan temel nedenler, periferik nöropati ve periferik vasküler hastalığa bağlı iskemidir. Bir ayak ülseri geliştiğinde, ayak enfeksiyonuna ilerleyebilir ve tedavi edilemezse sonunda uzuv amputasyonu gerekebilir. Diyabetik ayak ülserlerinin çoğu, ağırlık taşıma veya uygun olmayan ayakkabılar nedeniyle tekrarlayan travmalar sonucu oluşur ve ağırlık taşıma bastırılmazsa ve ayağın biyomekanik anormalliği kontrol edilmezse ülserler sıklıkla tekrarlar. Diyabetik ayağın etkili bir şekilde yönetilmesi için önleme önemlidir ve diyabetli hastalar için sürekli eğitim ve uygun ayakkabı kullanımı gibi yöntemler kullanılır. Bu tür yöntemlerin diyabet nedeniyle meydana gelen tüm uzuv amputasyonlarının yaklaşık %80’ini önlediği bildirilmiştir. Ancak ne yazık ki birçok hasta diyabetik ayaktan habersizdir, örneğin uygun ayakkabı giyerek önlenmesi konusunda hiçbir zaman uygun eğitim almamıştır veya genellikle ayak ülseri ve nöropatik artropati gibi sorunlar ortaya çıktıktan sonra tedavi görmektedir.
Ortezler, ayak ülseri ve Charcot artropatisi gelişmiş diyabetik ayakların tedavisinde çok önemli bir rol oynar. Ortez cihazları yalnızca stabilite sağlamakla, eklem hareketini sınırlamakla ve ayak deformitesini kontrol etmekle kalmaz, aynı zamanda yükü hafifletir ve ayak üzerindeki baskıyı eşit şekilde dağıtır. Sonuç olarak, ortezler ayak ülserlerini etkili bir şekilde iyileştirebilir ve Charcot artropatisinin semptomlarını kontrol edebilir. Bu inceleme, diyabetik ayakların uygun şekilde oturan ayakkabılar ve ortezler kullanılarak yönetimini açıklamaktadır.
Ortezler
Diyabetik ülseri olan kişiler için, yeterli ayak-cihaz arayüzüne sahip çıkarılabilir diz üstü boşaltma cihazı ilk tercih tedavisi olarak seçilmelidir. Ayrıca, hastanın tercihine veya ayak deformitesinin seviyesine bağlı olarak tam temas alçısı (TCC) veya çıkarılamayan diz üstü yürüteç önerilir. Çıkarılamayan diz üstü boşaltma cihazları kontrendikeyse, çıkarılabilir diz üstü veya ayak bileği üstü boşaltma cihazı önerilir.
Önceki çalışmalar, diz hizasında bir boşaltma cihazının kullanılmasının, diğer boşaltma cihazlarını kullanmaktan daha hızlı bir ayak ülseri tedavi yaklaşımı olduğunu bildirmiştir . Ancak, gerçek klinik uygulamada, diz hizasında boşaltma cihazları yaygın olarak kullanılmamaktadır, çünkü iskemi veya enfeksiyonlu diyabetik ayak ülseri olan hastaların en az yarısında kontrendikedir. Dahası, birçok klinisyen diz hizasında boşaltma cihazlarının diğer cihaz türlerinden daha az etkili olduğunu düşünmektedir. Ancak, IWGDF kılavuzuna göre, diz hizasında boşaltma cihazları yalnızca şiddetli iskemi veya enfeksiyonda kontrendike olduğundan, hafif veya orta dereceli iskemi veya enfeksiyon için kullanılabilirler. Ek olarak, TCC geleneksel olarak altın standart bir boşaltma tedavi seçeneği olarak kabul edilmiştir ve diz hizasında boşaltma cihazları diyabetik ayaklı hastalar için ilk önerilen seçenektir. Bununla birlikte, TCC ve diz üstü boşaltma cihazları, yapımının zaman alıcı ve maliyet etkin olmadığı algısı nedeniyle yeterince kullanılmamaktadır. Bununla birlikte, günümüzde anında TCC ve çıkarılabilir alçı yürüteçler yaygın olarak kullanıldığından, diyabetik ayak tedavisinde kullanılabilecek ortezler konusunda klinisyenlerin uzmanlığını ve farkındalığını artırmak gereklidir. Son olarak, bazı engeller hastaların kendileriyle ilgili olabilir. Hastalar, boşaltma tedavisinin yalnızca ev dışında yapılması gerektiğini yanlış anladıkları için, genellikle ayaklarını zorlayabilecek ağırlık taşıyan aktiviteleri evde gerçekleştirirler. Dahası, diyabetik ayak ülserlerinin ciddiyetini algılayamayan hastalar, boşaltma cihazlarını kullanma konusunda daha az motive olurlar . Bu zorluklar, hastalara durumları ve boşaltma cihazlarının önemi hakkında eğitim verilerek ele alınabilir. Hastalar diz üstü boşaltma cihazlarını kullandıklarında ortaya çıkan zayıf hareketlilik ve stabilite de sorunlu olabilir. Cihazın kullanımı bacaklar arasında uzunluk farkına neden olarak yürümeyi zorlaştırabilir. Bu gibi durumlarda cihaz yerine ayakkabı yüksekliği değiştirilebilir veya çerçeve gibi hareketlilik yardımcıları aynı anda kullanılabilir. Aşağıdaki paragraflar diyabetik ayak ülserleri ve Charcot artropatisi için mevcut olan boşaltma cihazlarını açıklamaktadır.
KAYNAKÇA: Pubmed Central
Betül Aytemiz
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü
3. Sınıf Temsilcisi
Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Departmanı Blog Yazarları Yöneticisi
