Ebelik dünyanın en eski mesleklerinden biridir. Ebeler günümüzde doğum öncesi, doğum esnası ve doğum sonrası anneler ile yenidoğanlara gerekli bakımı uygulamakla yükümlü meslek gruplarıdır. Bu sebeple sağlıklı toplum ve sağlıklı nesiller idealine ulaşmak için kilit rolleri vardır. Türkiye’de ebeler 1842’de eğitim almaya başladılar çünkü bu dönemde Osmanlı bürokrat ve hekimleri anne bebek ölümlerinden geleneksel ebeleri sorumlu tutmaktaydılar. Geleneksel ebeler kurslar ile eğitilirlerse sorun çözülebilirdi ancak eğitim konusunda başarı sağlanamayınca mevcut ebelere şahadetname(diploma) verilmesi ve denetlenmesi uygun görüldü. Ebelik mesleğinin dönüşümünde önemli rol oynayan Dr. Besim Ömer Paşa tarafından 1892’de ülkenin ilk doğumevi (viladethane)açıldı. 1909’da Kadırga’da ebelik mektebi tesis edildi. Dr. Besim Ömer Paşa’ya göre bu mektepte sadece 30 yaşından küçük ve ilkokul mezunun kadınlar başvurabilecekti bahsi geçen şartlara sağlayamayan geleneksel ebeler böylelikle tamamen sistem dışı bırakıldı.
Cumhuriyet Döneminde de diplomalı ebe sayısını arttırmaya yönelik girişimlerde bulunundu. 50 kişilik ebe talebe yurdu kuruldu, numune hastanelerinde ebelere yönelik kısa kurs programları düzenlendi. Ancak cumhuriyetin ilanından sonra 13 yıl geçmesine rağmen ebe sayısında hedeflenen artış gerçekleşmedi. Ülkenin yaklaşık yüzde 80’i köylerde yaşaması sebebiyle 1936’da köy ebeliği mektepleri açılmaya karar verildi ve böylelikle köy ebesi yetiştirilmeye başlandı. Cumhuriyetin 15. yılının sonuna gelindiğinde ebelik eğitimini iyileştirme ve ebe sayısını arttırma konusunda istenilen hedefe ulaşılamadı ayrıca Osmanlıda olduğu gibi cumhuriyetin ilk 15 yılına da erkek egemen tıp anlayışı damgası vurduğundan ebelik mesleği özerk bir meslek olarak gelişemedi.
Tarihi süreç içerisinde erkek ebelere rastlansa da halk arasında bir kadın mesleği olarak bilinmektedir. Toplumsal ihtiyaçlardan doğan ebelik mesleğinin çeşitli örgütler tarafından farklı tanımları yapıldığı görülmektedir. Uluslararası Ebelik Konfederasyonu (ICM) ebeyi; “gebelik, doğum ve doğum sonu dönemde kadının bakımını sağlayan, gerekli tavsiyelerde bulunan, kendi sorumluluğunda doğumu gerçekleştiren, yenidoğanın bakımını sağlayan ve kadın ile iş birliği içinde çalışan, güvenilir ve sorumluluk sahibi bir profesyonel” olarak tanımlamaktadır. Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) tanımına göre ebe, “Gebelikte, doğum anında, doğumdan sonra annelere gerekli bakım ve danışmanlığı sağlamak, normal doğumları kendi sorumluluğunda gerçekleştirmek ve yenidoğanın bakımını yapmak üzere eğitilmiş kişidir.’’
Ebelik mesleği tıp alanındaki gelişmelere paralel olarak ilerlemiş, günümüzde bilim ile sanatı birleştiren, bilimsel ve etik değerler üzerine temellenmiş profesyonel disiplin olarak tıp meslekleri içinde yerini almıştır.
Günümüzde kliniklerde, sağlık ünitelerinde, evlerde ve diğer çalışma alanlarında görev alan ebelerin aşağıda belirtilen rol ve sorumlulukları ebelik mesleğinin sadece doğumdan ibaret olmadığını bize göstermektedir.
Aile planlaması eğitim ve danışmanlığı
Gebeliğin tanımlanması
Gebeliklerin izlenmesi ve muayeneleri
Risklerin erken tanısı için muayene ve yönlendirme
Anne-babalığa hazırlık programlarının yürütülmesi
Hekim yokluğunda gerekli koruyu acil önlemler alma
Doğuma yardım
Yenidoğan bakım ve muayenesi
Doğum sonrası dönem anne bakımı ve izlemi
Emzirme danışmanlığı
Aileye psiko-sosyal destek
‘’Ebelik insanlığın var oluşu ile başlar’’
Ecenur Elif Çıkrıkçıoğlu
Marmara Üniversitesi Ebelik 2. Sınıf
Linkedln: https://www.linkedin.com/in/ecenur-elif-%C3%A7ikrik%C3%A7io%C4%9Flu-4302bb233
