Ekranın Çocuk Üzerinde Etkisi
Aşamadığımız bir sorun ‘’Ekran’’. Bu yazımda; Ekranın çocuk üzerine etkisi, çocuğun rızası, insana ihtiyaç, rol model, neler yapmalıyız ve ebeveyn yönlendirmelerini ele alacağım.
Artık sıkça karşılaşıyoruz. Çocuğuna/doğmamış çocuğuna instagram açanlar, çocuğun psikolojisini olumsuz yönde etkileyecek olan akımları çocuklar üzerinden çekenler… vs. İnternet ortamı maalesef ki her şeyi barındırıyor.
Siber Bilinçli Çocuklar adlı bir eğitime katılmıştım. Orda daha büyük yaş grubu için ‘’ Senin şu an paylaştığın bir görüntü 10-15 sene sonra senin hoşuna gitmeyebilir silersen de kaybolmaz biri ekran görüntüsü alıp paylaşabilir’’ diye bir cümle geçiyordu. Ben bu cümleyi ebeveynlere söylemek istiyorum. Yeni doğan çocuğunuzu ya da 3-6 yaş aralığında olan çocuğunuzun fotoğrafını sosyal medya platformlarının herhangi birinde paylaştınız. Evet çocuk şu an bunun bilincinde değil ama ileride bu fotoğrafı gördüğünde bu fotoğraf onun beğenmeyeceği, hoşuna gitmeyeceği, kendini beğenmediği, bir fotoğraf olabilir.
- Çocuğun Rızası
‘’Rıza’’ kelimesi çok önemli. Çocuğun rızası olmadan onun fotoğrafını paylaşamazsınız. Örneğin beğenmediğiniz bir fotoğrafı arkadaşınız size sormadan paylaştı, hissettiğiniz şeyin aynısını çocuğunuzda hisseder çünkü o da bir birey
Rol Model
Çocuklar bizim sözlerimizi değil izlerimi takip ederler.
Her yazımda buna değineceğim çünkü her alanla bağlantılı. Şu an bu yazıyı 3-6 yaş yani okul öncesi çağdaki çocuklar için yazıyorum. Özellikle bu çağda ağırlıklı model alınıyor. Akşam işten geldiğinizde bir kitap okuma saati, oyun saati vb. yaparsanız olumlu yönde model olursunuz.
Bebekler/çocuklar ekrana değil insana ihtiyaç duyarlar.
Ekrana fazla maruz kalan çocuklarda;
-Dikkat süresinde kısıtlama meydana gelir
-Dürtülerini kontrol etmede güçlük yaşarlar
-Empati yetenekleri zedelenir
Çocukların 2 yaşına kadar ekrana maruz kalmamaları gerekiyor. 2-4 yaş aralığında ise (bu farklı kaynaklarda farklı yaş grubu olarak gösterilebilir) en fazla bir saat şeklinde süreler verilmesi gerekiyor. Eğer çocuğumuz ekrana bağlıysa ve bir günde en fazla 4-5 saat zaman geçiriyorsa ki bu 3-6 yaş çağındaki bir çocuk için çok çok fazla bir süre. Bunu hemen bir saate indiremeyiz 15-20 dakika indire indire bu süreyi azaltmalıyız aksi olduğunda çocuklar hırçınlaşır, sinirlenir ve saldırgan tutumlar geliştirir.
- Ebeveynler ne yapmalı?
Annelerin ve babaların, çocuklarının ekran bağımlılığıyla mücadelede uyguladıkları ilk yöntem ekran süresini sınırlandırmaktır. Bu yöntem genellikle işe yarasa da baskı yoluyla değil, nedenleri açıklanarak ikna yoluyla uygulanmalıdır. Yaş gruplarına göre ideal ekran süreleri farklı olabileceğinden ekran süresi sınırlandırılırken çocuğun yaşı göz önüne alınmalıdır.
Belirlenen sürelerde ekran kullanımı söz konusu olduğunda ebeveynlerin çocuklarının ekran kullanım sürelerini gereken sınıra çekmeleri gerekir. Ekran süresi sınırlandırılırken annelerin ve babaların çocuklarıyla konuşmaları, ekran süresi konusunda anlaşmaları ve çocuklarını bu anlaşmaya uymaları konusunda ikna etmeleri gerekir. Anlaşılan ekran süresi dolmaya yaklaşırken çocuğa mutlaka önceden haber verilmeli, yani süre dolduğunda ekran bir anda kapatılmamalıdır. Ekran süresi sona erdiğinde ebeveynlerin çocuklarının izlediği içerikler hakkında onlarla sohbet etmeleri hem çocukların ekrandan uzaklaşmasına yardımcı olabilir hem aile içi sosyal ilişkileri olumlu etkileyebilir.
Çocukları ekran bağımlılığından kurtarmak için ekran süresi kısıtlaması tek başına yeterli olmayabilir. Çocukların ekran kullanmadığı zamanlarda bu alışkanlıklarının yerini alabilecek alternatif aktiviteler bulmaları ve çeşitli hobiler edinmeleri gerekir. Bunun için anneler ve babalar, çocuklarını onların ilgilerini çekebilecek, evde ya da dışarıda yapılabilecekleri aktivitelere teşvik etmelidir. Yönlendirilecek aktivitelerin ve hobilerin çocukların yeteneklerine uygun olması bu tür aktivitelere ilgilerinin artmasını sağlayabilir.
Aile içi iletişimin güçlendirilmesi ve aile içerisinde belirli kuralların konulması da ekran bağımlılığının giderilmesinde oldukça etkilidir. Günün belli saatlerini aile içi iletişime ayırmak, çocuklarla sohbet etmek, günün değerlendirmesini yapmak bu anlamda yardımcı olabilir. Aynı zamanda ekran kısıtlamasıyla ilgili tüm kurallara anne ve baba dâhil olmak üzere ailenin tüm fertlerinin uyması da gerekir. Çünkü çocuklar belirli yaşlarda ebeveynlerini ve çevresindeki yetişkinleri taklit ederler. Bu nedenle ekran bağımlılığıyla mücadelede çocuklara rol model olmak önemlidir. Örneğin çocuğa ekran kısıtlaması geldiğinde annenin ya da babanın eğlence amaçlı ekran kullanımına devam etmesi çocukta olumsuz bir tepkiye neden olabilir. Bu sebeple ekran kısıtlaması olan zaman dilimlerinde kitap okumak ya da aile içi aktiviteler yapmak daha etkili bir yaklaşımdır.
Tüm bu aşamaların ardından ekran bağımlılığı konusunda herhangi bir ilerleme kaydedilmediğinde ya da durum kötüleştiğinde mutlaka profesyonel destek alınmalıdır. Tıpkı madde bağımlılıkları gibi ekran bağımlılığı da birtakım tehlikeli sonuçlara neden olabilir. Bu sebeple ailelerin, çocuklarının ekran bağımlılığı konusunda çaresiz kaldıklarını hissettikleri anda profesyonel yardım almaktan çekinmemeleri gerekir.
- Kaynakça
- https://www.acibadem.com.tr/hayat/ekran-bagimliligi-ve-cocuklarin-gelisimi/
Şevval Şeker
Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi Çocuk Gelişimi Bölümü
2. Sınıf Temsilcisi
