Ampütasyon, el, kol, ayak, el veya ayak parmakları ve bacak gibi bir uzvun tamamının veya bir kısmının cerrahi işlemle kesilmesidir ve bu bireylere ampute bireyler denir. Yapılan amputasyonlarda esas amaç hayat kurtarmaktır. Amputasyondan sonra hastanın rehabilitasyona ihtiyacı olduğu unutulmamalıdır. Amputasyon doğuştan olabileceği gibi sonradan da kazanılmış olabilir. Kazanılmış amputasyonların sebepleri çoğunlukla travmalardır. Trafik kazası, ateşli silah yaralanmaları, iş makinaları en sık rastlanan sebeplerdir.
Protez; kazalar, travma, hastalık veya doğuştan olan bir durum nedeniyle kaybedilen bir vücut parçasının yerini alan ve güdüğe fonksiyon kazandıran cihazlardır. Protezlerin özellikleri; fonksiyonel olmaları, estetik olmaları, hafif ve rahat olmaları ve dayanıklı olmalarıdır. Yapılan protezler ile hastanın günlük yaşam aktivitelerine aktif katılımı sağlanır. Hastanın aktif duruma getirilebilmesi amputasyonun yeri, seviyesi ve güdüğün hazırlanışıyla yakından ilişkilidir. Hastaya protez verilmeden önce hasta değerlendirilmelidir ve hastanın ihtiyacı göz önünde bulundurulmalıdır.
Erken protez bacak uygulaması kişiden kişiye ve güdük iyileşme durumuna göre kullanımı değişiklik gösterebilir. Hastanın asıl proteze geçmeden önce; proteze uyum sağlama, dengeyi sağlama ve koruma, ayakta durabilme adına yardımcı olan protezlerdir. Erken protez uygulamaları ile inaktivite komplikasyonlarının önlenmesi, güdüğün erken şekillenmesi ve kalıcı proteze geçiş süresinin azaltılması ile birlikte amputenin normal yaşantısına mümkün olabilen en kısa sürede geri dönüşü amaçlanmaktadır.
Ameliyat sonrasında oluşan ödem en büyük sorunlardan biridir. Uygulanan erken geçici protezlerde ödemi kontrol etmeye yönelik olan uygulamalardan biridir. Aynı zamanda kan dolaşımını düzenlemek ve kontraktürleri önlemek için de kullanılır. Yara iyileşir iyileşmez, amputasyon yapıldıktan sonra 7 gün sonra ya da dikişler alındıktan sonra kullanılmaya başlanır ve kalıcı protez kullanılmaya başlanınca sonlanır. Bu dönem hastanın vasküler bozukluğa bağlı alt ekstremite amputasyonlarında 6-10 hafta (travmatik alt ekstremite amputasyonlarında bu evre için gerekli zaman önemli derecede daha kısadır), üst ekstremiteler için bu süre 3-6 haftadır.
Erken geçici protez uygulamaları;
- Kozmetik değillerdir.
- Kalıcı proteze göre basit tasarlanmışlardır ve güdük hacminde oluşabilecek değişikliklere kolay adaptasyon sağlayabilirler.
- Cerrahi sonrasında ikinci haftadan itibaren, güdük şekillenmesi sağlanana kadar 3-6 aylık dönemde kullanılır.
- Protezle yürüme yeteneği geliştirilir.
- Güdüğün iyileşmesi tamamlanıncaya kadar uygulanır.
- Sosyalleşmeyi sağlar.
- Uygulama sırasında ağırlık aktarma egzersizleri yapılabilir. Ve bu sayede ambulasyon süreci hızlanır.
- Deri grefti, enfeksiyon, açık yara, ağrılı güdük durumlarında kullanımı uygun değildir.
- Protez günde 2-3 saat kullanılmalıdır.
- Protez çıkarıldıkça bandaj kullanımı aksatılmamalıdır.
- Protez soketi zamanla gevşeyebilir. Bu durumlarda çorapla desteklenebilir.
EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Tüm etkinliklere ulaşmak için tıklayın.
YAZAR:
Çağla Çakanoğlu
Pamukkale Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü 4.Sınıf
