Fontanel Nedir, Ne Zaman Kaybolur?
Merhabalar! Ben Tuğba Çetin, Sakarya Üniversitesi 3.sınıf ebelik öğrencisiyim. Kadın sağlığı, doğum ve bebek bakımı konularına büyük bir ilgi duyuyorum. Burada bilimsel bilgileri paylaşarak ebeveynlere ve sağlık alanına ilgi duyanlara rehberlik etmeyi amaçlıyorum.
Şimdiden keyifli okumalar dilerim.
Hiç yenidoğan bebeklerin başında yumuşak noktalar olduğunu fark ettiniz mi?
Fark ettiysen işte bunlara halk dilinde “Bıngıldak” ya da tıbbi adıyla “Fontanel” denir.
Pek çok ebeveyn bu bölgenin hassasiyeti konusunda endişelenir, endişelenmekte de çok haklılar fontaneller bebeklerin sağlıklı gelişimi için önemli bir rol oynar.
Peki! Fontanel nedir, neden vardır ve ne zaman kapanır?
Gelin bu soruların cevaplarını hep beraber öğrenelim…
- Fontanel Nedir?
Yeni doğmuş bir bebeğin kafatası, “Dikiş” adı verilen lifli eklemlerle birbirine bağlanan, plakalar olarak bilinen kemik bölümlerinden oluşur. Dikişler bir miktar esneklik sağlar ve bebeklerde başının doğum kanalından geçerken hafifçe daralmasına olanak tanır. Dikişler ayrıca bebeklerin başının hayatının ilk yıllarında hızla büyümesini sağlar.(1)
Bebeklerde doğumda, kafatası kemiklerinin açıları henüz oluşmadığından fontanel adı verilen membranöz boşluklar bulunur. Bebeklerin kafatasında 2 fontanel vardır. Bunlar kafatası plakalarının birleştiği deriyle kaplı boşluklardır. Ön fontanel bebeklerin başının tepesindedir. En büyük ve sistematik olarak palpe edilen ön fontanel (ÖF) elmas şeklindedir. Arka fontanel bebeklerin başının arkasında bulunur. Boyutları ve kapanması fizik muayene ile değerlendirilmektedir. Ortalama ön-arka çapı 1.5-2.5 cm’dir. Kapanması, doğum sonrası 3. ayda başlar. Boyutu genellikle kranial gelişimin ve kemik olgunlaşmasının bir göstergesi olarak kabul edilir. (1,2)
- Fontaneller Ne Zaman Kapanır?
Normal fontaneller şekil ve kapanma süresi açısından normal çocuklarda çok çeşitlilik gösterir.
1.Arka Fontanel
Doğumda arka fontanelin normal boyutu 24-32 gestasyon haftasında doğanlarda 5-15mm, gestasyon haftası 32 haftadan büyük olanlarda ise 8mm’nin altındadır (13). Arka fontanel genellikle tamamen 2-3 Ayda kapanır. (3)
2.Ön Fontanel
Ön fontanelin normal boyutu 20 ± 10 mm olduğu bilinmektedir (9). Klinikte fontanel değerlendirmesinde en sık ön fontanel kullanılmaktadır. İlk birkaç ay boyunca genişlerken ortalama 16-18 ay civarında kapanır. (3)
- Fontanellerin Erken veya Geç Kapanması
Fontanellerin erken ya da geç kapanması birtakım hastalıkların ve sendromların bir parçası olarak karşımıza çıkar. Anatomik olarak yenidoğan kafasında 6 tane fontanel olduğu görülür. Bunlar ön, arka, iki tane mastoid ve iki tane sfenoid fontanellerdir. Klinikte ön ve arka fontanellerin değerlendirilmesi daha fazla önem arz eder.
Yenidoğanın fontanel muayenesi nörogelişimsel değerlendirmenin esasını oluşturur. Böylelikle klinisyene intrakranial basınç artışına ve kemik gelişim defektlerine ilişkin ipucu verir. Yenidoğan kafa muayenesi kafa şekli, baş çevresi, suturların üst üste binmesi, ön fontanel ve arka fontanelin boyutlarının değerlendirilmesi ile yapılır. (3)
Fontanellerin şekli ve büyüklüğü kafa şekillerinden veya kafa şekil bozukluklarından etkilenir. Doğumda çocuklarda kafa şekilleri pek çok farklılıklar göstermektedir. Kafa şekil bozuklukları kafa uzunluk ve genişliğinin anormal oranına bağlı olarak simetrik ve asimetrik deformiteler olarak ayrılır. Bunlardan plagisefali (düz kafa sendromu) ve brakisefali (şekilsiz,düzensiz kafa) yaygın bir şekilde term yenidoğanlarda tanımlanmıştır. Kranial daralma ya da dolikosefali daha çok pretermlere spesifik kafa deformitesi adlandırılmıştır.
Fontanellerin küçük kalması başlıca mikrosefali, kraniosinostoz ve konjenital hipertiroidiye işaret eder. Aynı zamanda 3. Fontanelin varlığı trizomi 21 düşündürür fakat bu durum prematürelerde de görülebilir. Arka fontanel genellikle tamamen 2-3 ayda kapanır. Doğumda arka fontanelin 1 cm’den büyük olması hipotiroidiyi düşündürmelidir. (3,4)
Sonuç olarak, fontaneller bebeklerin gelişimi için önemli bir yapıdır ve zamanla doğal olarak kapanır. Ebeveynlerin bu süreci takip etmesi ve şüpheli durumlarda bir uzmana danışması önemlidir.
Kaynakça
1)https://www.pregnancybirthbaby.org.au/about-the-fontanelle
2)Sakarya Tıp Dergisi 2022;12(3):378-383 CİRACİ ve Ark., Çocuklarda Ön Fontanel Boyutları ve Kapanma Zamanı
3)Pediatric Practice and Research 2013;1(1): 4-9 ÖZER ve ARK.,Fontanel Değerlendirmesi
4)Türkiye Klinikleri J pediatr 2006, 15:30-33 DAVUTOĞLU ve ARK.,Fontanel kapanmasında gecikme her zaman her zaman patolojik midir? Olgu sunumu
Tuğba Çetin
Sakarya Üniversitesi Ebelik Bölümü
3. Sınıf Temsilcisi
👶 Yenidoğan Akademisi ile Geleceğe Dokunun!
Yenidoğan Akademisi, alanında uzman isimlerle, en güncel bilgileri ve pratik deneyimleri bir araya getiriyor! 📚✨ Sağlık profesyonelleri ve tüm meraklılar için kaçırılmayacak bu etkinlikte siz de yerinizi alın.
