Gençlerin Güçlendirilmesi: Sosyal Hizmetin Ergenlik Dönemindeki Rolü

Gençlerin Güçlendirilmesi: Sosyal Hizmetin Ergenlik Dönemindeki Rolü

Ergenlik, bireyin fiziksel, bilişsel ve duygusal gelişiminin hızlandığı, kimlik oluşumunun temellerinin atıldığı kritik bir dönemdir. Bu süreçte, gençlerin karşılaştığı zorluklar sadece bireysel değil, toplumsal ve çevresel etkenlerle de şekillenir. Sosyal hizmet uzmanları, gençlerin psikososyal gelişimlerini destekleyerek, onların güçlü ve sağlıklı bireyler olarak yetişmelerini amaçlar.

Bu yazıda, sosyal hizmetin ergenlik dönemindeki rolü ele alınarak gençlerin güçlendirilmesi için kullanılan yaklaşımlar ve uygulamalar incelenecektir.

1.Ergenlik Döneminde Karşılaşılan Zorluklar

Gençler, bu süreçte biyolojik, psikolojik ve sosyal değişimlere bağlı olarak çeşitli zorluklarla karşı karşıya kalır. Bu zorluklar şunlardır:

a)Kimlik ve Benlik Gelişimi

Erik Erikson’un psikososyal gelişim kuramına göre, ergenlik dönemi “kimlik kazanımına karşı rol karmaşası” evresidir (Erikson, 1968). Bu dönemde gençler, “Ben kimim?” sorusuna yanıt ararken, değerler ve inanç sistemlerini oluşturur. Ancak, uygun rehberlik ve destek mekanizmaları olmadığında kimlik karmaşası yaşayabilirler.

b)Aile ve Sosyal İlişkilerde Zorluklar

• Aile içi çatışmalar ve iletişim sorunları
• Akran baskısı ve sosyal uyum güçlükleri
• Aile içindeki ekonomik veya psikolojik stresin gençler üzerindeki etkisi

Örneğin, boşanmış ailelerin çocukları, ebeveynler arası çatışmalardan dolayı duygusal olarak zorlanabilir. Bu durum, ergenin özgüvenini ve akademik başarısını olumsuz etkileyebilir.

c)Ruh Sağlığı ve Riskli Davranışlar

Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO, 2022) göre, gençler arasında kaygı bozuklukları ve depresyon oranları giderek artmaktadır. Aynı zamanda, madde kullanımı, erken yaşta cinsel deneyimler ve suça yönelim gibi riskli davranışlar da bu dönemde yaygındır.

Sosyal hizmet uzmanları, gençlerin bu riskli davranışlardan korunması için önleyici ve müdahale edici programlar geliştirir.

2.Sosyal Hizmetin Ergenlerle Çalışmadaki Rolü

Sosyal hizmet, bireylerin psikososyal ve ekonomik ihtiyaçlarını gözeterek sosyal refahı artırmayı hedefler. Ergenlik döneminde bu destek, gençlerin güçlendirilmesi için kritik bir öneme sahiptir.

a)Psikososyal Destek ve Danışmanlık

Sosyal hizmet uzmanları, gençlerin duygusal ve sosyal gelişimlerini desteklemek amacıyla bireysel ve grup danışmanlığı yapar. Özellikle şu alanlarda destek sunulur:

• Kaygı, depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
• Akran zorbalığı ile baş etme stratejileri
• Öz güven ve öz farkındalık çalışmaları

Örnek Uygulama:

Bir sosyal hizmet merkezinde yürütülen “Gençlerle Güçlen” programı kapsamında, 14-18 yaş arası gençlere öz güven, karar alma becerileri ve stres yönetimi konularında eğitimler verilmektedir. Bu tür programlar, gençlerin psikososyal dayanıklılıklarını artırmaktadır.

b)Aile Danışmanlığı ve Destekleyici Programlar

Aile içi ilişkiler, ergenlerin psikolojik sağlığını doğrudan etkileyen önemli bir faktördür. Sosyal hizmet uzmanları, aile danışmanlığı hizmetleri sunarak ebeveynlere şu konularda rehberlik eder:

• Ergenlerle etkili iletişim kurma
• Aile içi çatışma çözme becerileri
• Gençlerin eğitim hayatını destekleme yöntemleri

Vaka Örneği:

16 yaşındaki Ali, ailesiyle yaşadığı iletişim problemleri nedeniyle öfke kontrol sorunları yaşamaktadır. Sosyal hizmet uzmanı tarafından yürütülen aile danışmanlığı sürecinde, ebeveynlere etkili iletişim becerileri öğretilmiş ve Ali’nin duygusal regülasyonunu geliştirmesi için bireysel terapiler uygulanmıştır.

c)Eğitim ve Mesleki Rehberlik

Sosyal hizmet, gençlerin eğitim ve kariyer planlamalarında da önemli bir rol oynar. Sosyal hizmet uzmanları, gençlerin ilgi alanlarını keşfetmelerine ve mesleki hedeflerini belirlemelerine yardımcı olur.

• Meslek tanıtım programları
• Kariyer rehberliği ve yetenek testleri
• Eğitimde dezavantajlı gençlere burs ve destek programları

Örnek Uygulama:

Bir belediyeye bağlı gençlik merkezinde yürütülen “Geleceğini Keşfet” projesi kapsamında, lise öğrencilerine meslek seçiminde rehberlik edilmektedir. Bu program sayesinde, dezavantajlı bölgelerde yaşayan gençler kendi potansiyellerini keşfetme fırsatı bulmaktadır.

d)Riskli Davranışları Önleme ve Müdahale Programları

Madde bağımlılığı, erken yaşta suç işleme veya okul terkleri gibi konular, sosyal hizmet uzmanlarının müdahale ettiği temel alanlardandır.

• Bağımlılıkla mücadele programları (Alkol, sigara, madde bağımlılığı önleme çalışmaları)
• Sokakta çalışan çocuklar için destek merkezleri
• Şiddet mağduru gençler için koruma programları

Vaka Örneği:

17 yaşındaki Ece, madde kullanımına başlamış ve okuldan uzaklaşmıştır. Bir sosyal hizmet uzmanı tarafından yürütülen danışmanlık süreci sayesinde Ece, bir rehabilitasyon programına dahil edilmiş ve ailesi ile yeniden bağ kurmuştur.

3.Gençlerin Güçlendirilmesi İçin Politika ve Uygulama Önerileri

• Gençlik merkezleri ve sosyal hizmet kurumlarının güçlendirilmesi
• Okullarda sosyal hizmet uzmanlarının daha aktif rol alması
• Gençlerin karar alma süreçlerine katılımının teşvik edilmesi
• Sosyal medya ve dijital platformlar üzerinden gençlere destek sunulması

Sonuç

Sosyal hizmetin ergenlik dönemindeki rolü, gençlerin karşılaştıkları psikososyal, akademik ve sosyal zorluklarla baş etmelerini sağlamak açısından büyük bir öneme sahiptir. Gençlerin güçlendirilmesi, sadece bireysel gelişimlerini değil, topluma sağlıklı bireyler olarak katılmalarını da destekler. Bu süreçte, sosyal hizmet uzmanları aileler, eğitimciler ve kamu kurumları ile iş birliği içinde çalışarak gençlerin refahını artıracak programlar geliştirmelidir.

Kaynakça

1. Berk, L. E. (2020). Development Through the Lifespan. Pearson Education.
2. Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and Crisis. Norton & Company.
3. WHO (2022). World Mental Health Report. Dünya Sağlık Örgütü.
4. Türkiye Sosyal Hizmetler Derneği (2023). Gençlik Çalışmaları ve Sosyal Hizmet Müdahaleleri Raporu.

Münibe Nur Alkaş

Akdeniz Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü

4. Sınıf Temsilcisi