Hamilelik Takibinde Hemşirelerin Önemi
Hamilelik takibinde diğer sağlık çalışanlarının olduğu gibi hemşirelerin de rol ve sorumluluğu büyüktür. Hamilelik takibini diğer takiplerden ayıran en önemli unsurlardan biri sadece tek bir birey takibini değil hem annenin hem fetüsün takibini içermesidir. Gebelik takibi, gebelik öncesi ve gebelik sonrasını da içine alan bir zaman dilimini kapsamaktadır. Gebelik öncesi aile planlaması ile başlayan bu takip prenatal ve postnatal takipler ile devam etmektedir.
Gebelik öncesi hemşireler anneye bilgi eksiklikleri doğrultusunda eğitimler verir, gebelikten önce başlanılması gereken desteklerin kullanımını teşvik etmektedirler. Örneğin gebelikte teratojenik etkisi olan TORCH vb. patojenler açısından gebenin değerlendirilmesi ve bulaş yolları açısından bilgilendirilmesi gerekmektedir. Bu konuda aile sağlığı merkezlerindeki hemşireler ön bilgilendirmeler yapmaktadırlar.
Hemşireler, prenatal dönemde ise risklerin erken tespiti ve müdahalesinde, annenin bilgilendirilmesinde ve doğuma hazırlığında rol oynamaktadırlar. Yapılan çalışmalarda kadınların %7 – %35 doğum sürecini olumsuz bir deneyim olarak algılamaktadır. Hemşireler, doğum eyleminde gebenin fiziksel ve psikolojik gereksinimlerini karşılamak, gebenin doğum ağrısıyla baş etmesine yardımcı olmak, gebenin işbirliği ve katkılarını sağlayarak doğum eyleminin olabildiğince sorunsuz, olumlu duygularla sonuçlanmasını sağlamaktadırlar. Hemşireler hasta ile birebir gebeler ile iletişimdedir. Düzenli takipler sonucunda gebelikteki riskli durumların belirlenmesi ve önlenmesinde rolleri çok önemlidir.
Prenatal dönemde hastanede yatışı olan gebelerin birebir takibinde olduğu kadar prenatal dönemde evinde olan gebelerin de takibinde hemşirelere düşen sorumluluklar vardır. Evde olan gebelere; gebelikte riskli durumların ne olduğu ve hangi durumlarda sağlık kurumlarına başvurmaları gerektiği konusunda bilgilendirme yapmaktadırlar. Prenatal dönemde gebeye özel fiziksel aktivite programları, hijyenin önemini, uygun diyetleri ve cinsel hayatı nasıl olması gerektiği hakkında bilgilendirmeler de yapmaktadırlar. Gerekli konularda eğitimler verilmektedir. Emosyonel ve fiziksel değişimlerini değerlendirir ve gebeye olması gerekenleri anlatır. Olumlu prenatal süreç ve olumlu doğum eylemine hazırlık için tüm bu bilgilendirmeler ve girişimler, prenatal dönemde gebeye sunulmaktadır.
Gebelikteki riskli durumların takibinde, annenin emosyonel durumunda ve anne / fetüs sağlığının idame ettirilmesinde hemşirelik bakımının etkisi görülmektedir. Riskli durumlarda süreç yönetiminde, hemşirelik bakım planlarının doğrultusunda olumlu etkiler gözlemlenmektedir. Hemşirelik bakım planları; Gebelikte ortaya çıkabilecek diyabet, hipertansiyon, preeklampsi gibi komplikasyonların takibi ve bakımını, anemi, enfeksiyon veya diğer sağlık sorunlarının belirlenmiş tedavilerinin uygulanmasını kapsamaktadır. Hemşirelik tanısı koymadan önce gebe riskler ve bulgular yönünden incelenir. Uygun tanı koyulduktan sonra hemşirelik girişimleri uygulanır. Tüm bu süreç boyunca anne ve fetüs sağlığının önemi göz önünde bulundurulur. Sürecin devamında önemli olan risklerin belirlenerek mevcut sağlık durumunun korunması, ortaya çıkabilecek komplikasyonların önlenmesi ve ortaya çıkan komplikasyonlarda ise gebenin uygun sağlık durumuna getirilmesidir.
Postnatal süreçte ise hemşireler doğum sonrası destek sağlamaktadırlar. Anne ve bebek sağlığının değerlendirilmesi ve takibinde etkin rol oynamaktadırlar. Özellikle postpartum kanamalarda ve postpartum depresyonda hemşirelik takibinin önemi görülmektedir. Bunun yanı sıra yenidoğanın sağlık durumunun değerlendirilmesinde, emzirme danışmanlığında, ilerdeki dönemde aile planlamasında hemşirelerin rolü büyüktür.
Beyza Sultan Aymaz
Ege Üniversitesi Hemşirelik Bölümü
4. Sınıf Temsilcisi
