KEDİ VE KÖPEKLERDE AKSİYETE PROBLEMLERİ

Veteriner hekimler günlük uygulamalarında kaygı, saldırganlık, uygunsuz eliminasyon, bilişsel işlev bozuklukları ve kompülsif davranışlar gibi birçok davranış sorunlarıyla karşılaşabilirler. Bu davranış sorunlarının tedavisinde nutrasötiklerin ve şifalı bitkilerin kullanımına ilişkin bilimsel araştırmaların artmasıyla beraber hayvan sahipleri ve veteriner hekimler bu tedavi yöntemleri hakkında bilgi edinmek için güvenilir kaynaklar aramaktadır. Yayınlanmış pek çok araştırmanın da ortaya koyduğu gibi noroepinefrin, serotonin, GABA ve dopamin gibi nörotransmiterler birçok psikiyatrik bozukluğun patolojisinde etki göstermektedir. Ve modern ilaçların birçoğu etki mekanizmasını bu nörokimyasalları düzenleyerek göstermektedir. Bitkisel nutrasötiklerin ve ekstraktların geleneksel terapötiklere benzer şekilde etki gösterdiğine dair kanıtlar giderek artıyor ancak birçok geleneksel ilacın, nutrasötik bitkisel tedavilerin aksine önem arz eden yan etkileri var. Artan sayıda çalışmaya rağmen bu terapötiklerin etki mekanizması tam olarak aydınlatılamamıştır.
Bu yazının amacı, kedi ve köpeklerin davranış sorunlarına tedavi yöntemi olan güncel ve bilimsel bilgilerin anlatılmasıdır.

ANKSİYETE NEDİR?

Canlının korku, kaygı ve endişe gibi duygulara karşı aşırı ve kontrol edilemeyen tepkiler vermesine neden olan yaygın görülen psikolojik bir hastalıktır. Özellikle tehlike karşısında organizmanın sakınma, savunma ya da tetikte olma hali olarak tanımlanabilir. Kısacası anksiyete, stres haline verilen psikolojik tepkilerden biridir.
Evcilleşme süreci köpeklerden daha kısa olan kediler doğal olarak daha ürkek ve anksiyeteye daha yatkındır. Aslında herhangi bir güvensiz ortamda sergilenen anksiyete doğal bir davranıştır. Ancak gerçek bir tehlike yokken tehlike varmış gibi algılanması, hayvanın gereksiz endişelere kapılması durumunda hayvanın sergilediği hem bedensel hem de davranışsal anksiyete belirtilerinin ortaya çıkması patolojik anksiyeteyi gösterir. Bu psikolojik bozukluğun süresi ve şiddeti hastadan hastaya değişiklik gösterir. Çünkü anksiyeteye neden olan uyaran bireylere göre farklı şekilde algılanıp yorumlanır ve böylece farklı nörolojik yollar devreye girer.

AKSİYETEYE SEBEP OLAN DURUMLAR:
Kedide anksiyetenin temeli çoğu zaman korkuya neden olan şeye oranla aşırı bir tepkide yatar. Burada korkudan (fobi) söz edilir. Örneğin, Kapının çalınması, evde yalnız bırakılması, kedinin terk edilmesi, kalabalık bir parkta bulunması, uzun yürüyüşlerin yaptırılması, yorucu oyun seansların olması, hava durumu, mama ve suya erişimde herhangi bir engelin oluşu, ebeveynlerin yeni çocuk sahibi olması, eve yeni evcil hayvanın getirilmesi veya evde evcil hayvanın var olması kedi için stres kaynağı olur.
Köpeklerde ise anksiyete oldukça yaygındır ve insanlara benzer şekilde yeni insanlarla tanışmak, kalabalık ortamlarda bulunmak, köpeği yalnız bırakma veya aile bireylerinden uzak kalma gibi durumlarda anksiyete kendisini yaygın etkileşimlere endişeli reaksiyonlar ile göstermektedir. Yeni insanlarla ya da başka köpeklerle tanışmak, şemsiye gibi görsel uyaranlara maruz kalma, veteriner muayenehanesinde bulunma gibi durumlar bazı köpekleri ciddi bir stres altına sokar. Bunun yanında köpeklerde anksiyeteye sebep olan veya anksiyetenin altında yatan neden çoğunlukla köpeğin yavruluk döneminde doğru bir şekilde sosyalleştirilmemesi ya da kötü deneyimler yaşamasıdır. Ayrıca yaşlı köpeklerde yaşa bağlı anksiyete de görülebilir. Yaşa bağlı anksiyete bilişsel işlev bozukluğu sendromu ile ilişkilendirilir. İnsanlarda Alzheimer görüldüğü gibi bu hastalığa sahip köpeklerde hastalığın erken evrelerine benzer şekilde hafıza, farkındalık, öğrenme ve algı azalmaya başlar. Bu, gözle görülür şekilde köpeklerde sorunlara yol açar. Özet olarak köpeklerde anksiyeteye sebep olan durumların temelinde üç şey yatar: Korku, yaşlılık ve ayrılıktır.

ANKSİYETE BELİRTİLERİ:
Anksiyetede hem bedensel hem de psikolojik tepkilere ve bunlara yönelik semptomlara rastlanır. İlk tepkiler otonom sinir sisteminden kaynaklanır. Bunu diğer nörolojik, kardiyo-respiratorik, gastro-intestinal ve dermatolojik tepkiler izler.

Anksiyetenin Bedensel Belirtileri:
Kedi ve köpeklerde kalpte çarpıntı, titreme, hızlı soluma, kusma ve ishal görülür. Köpeklerde salya akıtma, hızlı soluma ve hırlama görülür. Özellikle kedilerde pupillar midriazis, tüy dökme, idrar kaçırma vb. semptomlar görülür.

Anksiyetenin Psikolojik Belirtileri:
Kedilerde aşırı miyavlama ve köpeklerde aşırı havlama görülür. Özellikle kediler aşırı düzeyde yalanıp durur, karın altını ve kasık bölgesini kemirir ve bu nedenle bütün kılları dökülür. İki hayvanda da iştahsızlık, sinme, saklanma, hiperrefleksi, çabuk ürkme, hareketsizlik ya da bazen aşırı hareketlilik, iştahsızlık, uygunsuz eliminasyon (uygun olmayan yerlere işeme veya dışkılama) vb. semptomlar görülür.

ANKSİYETE TEŞHİSİ:
Kedi ve köpeklerde anksiyete teşhisini yalnız davranış uzmanı bir veteriner hekim yapmalıdır. Çünkü davranış uzmanı olan bir veteriner hekim öğrenilmiş davranışları, çatışma saldırganlığını ve potansiyel tıbbi sorunları belirlemek için eğitilmişlerdir. Bu sorunların üstesinden gelmek için yapılabilecek şeyler konusunda yardımcı olurlar.

ANKSİYETENİN TEDAVİSİ:
Evcil hayvanlarda anksiyeteyi tedavi etmenin ilk yolu hayvanı veteriner hekime götürmektir. Veteriner hekim, hayvanın yaşadığı kaygının kaynağını, türünü, olası sebeplerini ve tetikleyici unsurlarını belirlemenmesinde yardımcı olur. Veteriner hekim ayrıca, kaygının hayvan için ezici bir sorun olup olmadığını veya sadece durumsal olup olmadığını belirlenmesinde hayvan sahibine yardımcı olur. Buna ek olarak, veteriner hekim hayvanın semptomlarına sebep olabilecek diğer tıbbi durumları da ekarte eder.
Anksiyete tedavisi belirtilere ve nedene yönelik olarak ayarlanır. Nedene yönelik tedavi genellikle davranış tedavisiyle gerçekleştirilir. Bu tedavi, stres yaratan durumların kaldırılması ya da azaltılması, rahatlatma egzersizleri, çevresel düzenlemeleri ve stres yaratan durumların giderilemiyorsa bile bunlara yönelik duyarsızlaştırma tedavisini kapsar. Birçok davranış bozukluğunda ilaç önerilmez ancak anksiyete bozukluklarında ilaç kullanımı en az davranış tedavisi kadar önemlidir. Çünkü anksiyete sonucu oluşan tepkilerin kısa sürede kaldırılması hem hayvanın bir an önce rahatlamasını sağlar hem de bozukluğun iyice ilerlememesini ve böylece ikincil davranış bozukluklarının gelişmesini önler.

ANKSİYETE NASIL ÖNLENİR?
Anksiyetenin önlenmesinde yapılacak ilk adım minik patilileri erken yaşta sosyalleştirmek olur. Hayvanlara gerekli aşıları yaptırıp aşıların güncel olduklarına emin olunduktan sonra ne kadar erken sosyalleştirilirse minik patililer için o kadar iyidir. Erken yaşta sosyalleştirmek hayvanı yoğun durumlarda kendi kendini idare etmesi için eğitir. İyi sosyalleştirilen kedi ve köpekler kalabalıktan ötürü rahatsız olmanın aksine diğer canlılarla daha iyi zaman geçirir. Erken yaşta yaşatılan bu deneyimlerin olumlu sonuçlar doğurduğundan emin olunmalı. Zira oluşabilecek olumsuz bir iz ilerleyen yaşlarda önemli sorunlar doğurabilir. Fakat doğru bir şekilde yapılan erken sosyalleşme, sosyal kaygıyı başlamadan durdurur.

EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Tüm etkinliklere ulaşmak için tıklayın.

YAZAR: