Onkoloji, Oral Beslenme, Enteral ve Parenteral Nütrisyon
Merhaba, ben Ceyda, Selçuk Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik öğrencisiyim.
Beslenme, sadece günlük yaşamımızı sürdürebilmemiz için değil, aynı zamanda hastalık süreçleriyle mücadelede de kritik bir rol oynayan temel bir unsurdur. Özellikle onkoloji hastalarında beslenme, tedavi sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır. Kanser hastalarının enerji ve besin ögeleri ihtiyacı değişkenlik gösterdiğinden, beslenme planı hastanın genel durumu, tedavi süreci ve besin alımına bağlı olarak şekillendirilmelidir.
Bu yazıda, onkoloji hastalarında beslenme sürecini, oral, enteral ve parenteral beslenme yöntemlerini detaylıca ele alarak, beslenmenin kanserle mücadeledeki önemini açıklayacağım.
- Onkolojide Beslenmenin Önemi
Kanser, bireyin metabolizmasını derinden etkileyerek kas kaybına, bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve besin ögeleri eksikliğine yol açabilir. Özellikle kanser tedavileri sırasında hastalar iştahsızlık, mide bulantısı, kusma, tat alma değişiklikleri, yutma güçlüğü ve sindirim problemleri yaşayabilir. Bu tür sorunlar besin alımını azaltarak malnütrisyon (yetersiz beslenme) ve kaşeksi (ciddi kas kaybı) gibi ciddi durumlara neden olabilir.
Malnütrisyonun önlenmesi ve hastanın yeterli enerji alabilmesi için beslenme süreci bireyselleştirilmiş bir yaklaşımla ele alınmalıdır. Beslenme planlaması şu temel yöntemlere dayanır:
- Oral Beslenme (ağız yoluyla normal beslenme)
- Enteral Beslenme (beslenme tüpleriyle mide veya bağırsaktan besin alımı)
- Parenteral Beslenme (damar yoluyla beslenme)
Her hasta için ilk tercih oral beslenmedir, ancak bu yeterli olmazsa enteral veya parenteral beslenme gibi destekleyici yöntemlere başvurulur. Şimdi bu yöntemleri daha ayrıntılı inceleyelim.
- Oral Beslenme: Kanser Hastaları İçin Günlük Beslenme Önerileri
Oral beslenme, hastaların günlük yaşamlarında doğal yollarla besin alımını sürdürmesini sağlayan temel yöntemdir. Ancak kemoterapi, radyoterapi veya cerrahi gibi tedavi süreçlerinde hastaların iştahı azalabilir ve besin alımı zorlaşabilir.
Bu süreçte hastaların yeterli kalori ve protein alabilmesi için beslenme planının dikkatle oluşturulması gerekir. İşte bazı öneriler:
- Enerji ve Protein İçeriği Yüksek Besinleri Tercih Edin
Kanser hastalarının enerji ve protein ihtiyacı artabileceğinden, yüksek kalorili ve protein içeriği yüksek besinler tüketilmelidir.
- Yüksek proteinli besinler: Yoğurt, yumurta, peynir, kırmızı et, tavuk, balık, kurubaklagiller
- Kalorisi yüksek besinler: Ceviz, fındık, badem, zeytinyağı, tahin, pekmez
- Küçük ve Sık Öğünler Tercih Edin
Büyük porsiyonlar yerine, gün içinde daha sık ve küçük öğünler tüketmek mideyi yormaz ve iştahı korumaya yardımcı olur.
- Sıvı Tüketimini Artırın
Kanser hastalarında sıvı tüketimi de kritik öneme sahiptir. Yetersiz sıvı alımı halsizliğe, böbrek fonksiyonlarında bozulmaya ve kabızlığa yol açabilir. Günlük en az 2 litre su içmek önemlidir.
Eğer hasta oral yolla yeterli besin alamıyorsa, enteral beslenme gündeme gelir.
- Enteral Beslenme: Sindirim Sisteminin Kullanıldığı Alternatif Yöntem
Enteral beslenme, oral yolla yeterli besin alınamadığında, ancak sindirim sistemi fonksiyonel olduğu sürece kullanılan bir yöntemdir. Nazogastrik, nazojejunal, gastrostomi veya jejunostomi tüpleri aracılığıyla beslenme desteği sağlanır.
- Hangi Durumlarda Enteral Beslenme Uygulanır?
- Yutma güçlüğü yaşayan hastalarda,
- Ağızdan beslenme yetersiz olduğunda,
- Uzun süreli iştahsızlık nedeniyle besin alımı azaldığında,
- Radyoterapi veya cerrahi sonrası ağız ve yemek borusunda sorunlar oluştuğunda.
- Enteral Beslenmenin Avantajları:
- Sindirim sistemi doğal olarak kullanıldığı için daha fizyolojiktir,
- Bağışıklık sistemini destekler,
- Enfeksiyon riskini azaltır.
Ancak sindirim sistemi işlevini yerine getiremiyorsa, bu durumda parenteral beslenme devreye girer.
- Parenteral Beslenme: Damar Yoluyla Beslenme
Parenteral beslenme, sindirim sisteminin kullanılamadığı durumlarda intravenöz (damar içi) yolla besin ögelerinin doğrudan kan dolaşımına verilmesini içerir.
- Hangi Durumlarda Tercih Edilir?
- Bağırsak tıkanıklığı veya ciddi sindirim problemleri varsa,
- Ciddi malnütrisyon söz konusuysa ve enteral beslenme yeterli olmuyorsa,
- Uzun süreli bağırsak hastalıklarında.
- Parenteral Beslenmenin Riskleri ve Takibi
Bu yöntem steril koşullarda uygulanmalı ve hasta sürekli takip edilmelidir. Enfeksiyon, elektrolit dengesizliği ve karaciğer hasarı gibi komplikasyonlara karşı dikkat edilmelidir.
- Beslenme, Onkoloji Hastalarının En Güçlü Destekçisidir!
Kanserle mücadelede doğru beslenme, tedaviyi destekleyen en önemli faktörlerden biridir.
- Oral beslenme ilk tercih olup, hastalar ağızdan yeterli besin alamazsa enteral beslenme uygulanır.
- Sindirim sistemi çalışmıyorsa parenteral beslenme devreye girer.
Bu süreçte, her hasta için bireyselleştirilmiş bir beslenme planı oluşturulmalı ve bir beslenme uzmanı veya diyetisyen eşliğinde takip edilmelidir. Unutmayalım, doğru beslenme sadece fiziksel sağlığı değil, hastanın psikolojik durumunu da olumlu yönde etkiler.
Kaynakça
- Arslan, N. (2020). Klinik Beslenme ve Onkoloji. Beslenme Bilimleri Dergisi, 10(2), 45-57.
- World Health Organization (WHO). (2022). Nutrition in Cancer Care.
- ASPEN (American Society for Parenteral and Enteral Nutrition). (2023). Clinical Guidelines for Enteral and Parenteral Nutrition.
Ceyda Gülal
Selçuk Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü
2. Sınıf Temsilcisi
Diyetisyenlerin mesleki gelişimine katkı sağlayacak, gerçek vaka analizleriyle bilgi ve deneyim kazandıracak Vakalarla Diyetisyen Zirvesi seni bekliyor! Alanında uzman isimlerden ilham al, vaka incelemeleriyle pratik bilgilerini güçlendir ve mesleğinde fark yarat. Bu eşsiz zirvede yerini almak için hemen kaydol! 🚀✨
