Otonom Sinir Sistemi(OSS), bedenimizdeki beklenmedik veya istemsiz yapılan hareketleri ve organ fonksiyonlarının kontrolünü gerçekleştiren sinir sistemi bölümüdür. Vücudumuzun hayati öneme sahip temel fonksiyonlarının hepsini kontrol eder. Bu sistem gece ve gündüz aralıksız şekilde aktif olup istem dışı gerçekleşen kalp atışı, sindirim, solunum, tansiyon ve idrar kesesinin işlevi gibi fonksiyonların hepsini kontrol eder. Bedensel zorlanma durumunda ortaya çıkan terleme ve nabzın hızlanması gibi fonksiyonlar da OSS tarafından yönlendirilen süreçlerdir. OSS, beynimizin kontrol etmediği ama hareket eden bedenimizin karşılaştığı ani değişimlere cevap oluşturan sinir yollarından oluşur.
OSS iki farklı alt sistemden oluşur, bunlar;
Sempatik Sinir Sistemi ve Parasempatik Sinir Sistemidir.
Sempatik sinir sistemi, “savaş veya kaç” tepkisini tetikleyen aktif bir sistemdir.
Parasempatik sinir sistemi ise, bedenimizin dinlenmesi ve rahatlamasını sağlayan, genel olarak vücut enerjisinin korunmasını sağlamak için etki eden bir sistemdir.
OSS hasarında çeşitli hastalıklar ve psikolojik sorunlarda otaya çıkmaktadır. Tedavi yöntemlerine baktığımızda ise farmakolojik tedaviler, cerrahi müdahaleler, fiziksel aktivite ve stres yönetimi gibi alternatif tedavi yöntemleri bulunur.
Vagus Terapiye geçmeden önce vagus sinirinin özelliklerine bakacak olursak;
Beyinden çıkan 12 çift kranial sinirden 10’uncu ve otonom sinir sistemindeki en uzun sinirdir. Hem motor hem de duyu dalı bulunur. Kalp, akciğerler ve solunum sisteminin parasempatik kontrolünü oluşturur. Sol ve sağ vagus sinirleri olmak üzere iki sinir içerir, ancak bunlar genellikle toplu olarak tek bir alt sistem olarak adlandırılır. Ayrıca geçmişte Pnömogastrik sinir olarak da adlandırılmıştır.
İşte Vagus Terapi ise çeşitli nedenlerden dolayı aktivitesi azalmış vagus sinirinin yeniden aktive etmek için uygulanan bir tedavidir. Sinirin aktivasyonunu azaltan en büyük etken strestir. Çünkü stres bedenimizde fiziksel ve ruhsal bir yük demektir. Bu da OSS’nin fonksiyonunun bozulması demektir. Böylece bedenimizde sempatik sinir sistemi yani savaş ya da kaç sistemi aktif olmuş olur. Bu nedenle vücutta yeterli dinlenme sağlanamadığı için çeşitli rahatsızlıklar ortaya çıkmaktadır. Obezite, hipertansiyon, depresyon, kronik ağrı ve yorgunluk, uyku bozuklukları, mide-bağırsak rahatsızlıkları, bağışıklık sistemi ile ilgili rahatsızlıkları örnek verebiliriz. Bu hastalıklar vücut homeostazisinin(iç denge) bozulmasına neden olacaktır. Vagus sinirin stimülasyonu(uyarılması) yani vagus terapi ile kişinin artmış veya bozulmuş fizyolojik reaksiyonlarını ideal değerlere getirerek bedenin, sistemlerin ve organların yorulmasını engeller, uzun vadede ise erken doku/organ yaşlanmasını önler.
Otonom Sinir Sistemi ve Vagus Terapiyi kısaca bu şekilde açıklayabiliriz.
Hatice Nur Arslan
İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü 2. Sınıf
Linkedln: http://www.linkedin.com/in/hatice-nur-arslan
