Pandeminin Toplumsal Yapılar Üzerindeki Etkisi

Pandeminin Toplumsal Yapılar Üzerindeki Etkisi

Sağlık, biyolojik bir durum olduğu kadar sosyal, kültürel, ekonomik ve politik yönleri de olan bir olgudur. Geçtiğimiz yıllarda yaşadığımız pandeminin sorumlusu olan Covid-19 salgını bunun en büyük örneklerindendir. Öncelikle Covid-19 olarak adlandırılan ‘‘korona virüsü’’nden bahsedelim:
SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu, soğuk algınlığı, grip veya zatürre gibi hissettirebilen solunum semptomları ve yüksek ateş gibi belirtiler ile ortaya çıkan oldukça bulaşıcı bir hastalıktır.
Dünya’da 1 Aralık 2019’da ortaya çıkan, ülkemizde ise 11 Mart 2020’de ilk vakası açıklanan bu virüsle nisan ayı itibariyle sokağa çıkma yasakları başlamış, sonrasında tam kapanmayla sonuçlanan bu pandemi sürecinde bazı toplulukları daha fazla etkilese de genel olarak tüm toplumları derinden etkilemiştir.
Her şeyden önce ülkelerin sağlık sistemleri üzerinde büyük bir yük ve adeta yıkım yaratmıştır. Bu etkiye bağlı olarak da başta ekonomi olmak üzere sosyal ve politik alanda da olumsuz etkiler yaratmış, dünya çapında ekonomik bir krize yol açmıştır. Bu nedenle Covid-19’a ve yol açtığı pandemiye sadece bir sağlık sorunu olarak değil, toplumsal yaşamın tüm alanlarını etkileyen sosyolojik bir olgu olarak bakmak gerekmektedir. Çünkü Covid-19’un başta insan sağlığı ve sağlık sistemi olmak üzere sosyal ilişkiler, toplumsal kurumlar, örgütler, politikalar ve dolayısıyla toplumsal yapı üzerinde etkileri olmaktadır.

Olumlu ve olumsuz olarak baktığımızda Pandemi’nin olumsuz etkileri kadar olumlu etkilediği konular da olmuştur.
Bazı sektörlerin daha fazla büyümesinde rol oynamıştır: Örneğin, sağlık sektörü, teknoloji ve dijital hizmetler pandemi sırasında hızla gelişmiş ve ekonomik kaynakların yeniden şekillenmesine neden olmuştur.
E-ticaret pandemiyle birlikte hızla gelişmiş ve bir arz-talep sistemine dönmüştür. E- ticaretle ilgili uygulamaların artmasıyla marketten teknolojik aletlere kadar akla gelebilecek her şeyi bu uygulamalar üzerinden almaya başladık. Dijital hizmetlerin bir diğer kolu olan Dijital platformlarda yükselişe geçerek televizyon ve sinemayı neredeyse tarihe kattı. Bu süreç personeller için ne kadar zor ve yorucu olsa da, sağlık malzemelerinin gelişimi ve tedarik eden firmaların kazancı da büyük ölçüde artmıştır. Çok dikkat edilmese de pandeminin insan psikolojisinde yarattığı olumsuz durumlar sonucunda terapi alımı artmıştır ve böylelikle uzaktan terapi sektörü de genişlemiş ve rağbet görmeye başlamıştır. Okulların uzaktan eğitime geçmesiyle yaşanan olumsuz etkiler (örneğin katılacak teknolojik aletlerin bulunmaması durumu) sosyal medyada yardımlaşmayı arttırmış, böylelikle günümüzde hala devam eden bazı kuruluşlar ortaya çıkmıştır. Bir takım dernekler ve kuruluşlar hala durumu olmayan genç ve çocuklara yardımcı olmaya çalışmaktadır. Ayrıca kapanmayla birlite evde kalan evin çalışan bireyleri eve de destek olmuş ve iş gücü paylaşımı artmış, evdeki roller hatta toplumsal roller oldukça yeniliğe maruz kalmıştır.

Bunun yanı sıra pandeminin olumsuz yönleri de oldukça fazladır. Pandemiyle birlikte ekonomik kriz çıkmış, işsizlik sınırı hiç olmadığı kadar artmıştır. İşsizlik oranlarının artması, tüketimin genişlemesinin ve üretim parçalarının aksaması gibi değişkenler, ekonomik yapıyı sarsar. Pandemiler ayrıca eğitimdeki sosyalleşmeleri sınırlayarak psikolojik gelişimlerini olumsuz yönde de etkiler. Öğrenciler arasındaki sosyal bağların zayıflaması, uzun süreli sosyal ilişkilerin kurulamamasına neden olan eve kapanma, örneğin sosyal anksiyete ve kaygı bozukluğu gibi birçok soruna da yol açmıştır. Pandemide başlayan uzaktan eğitimle birlikte hemen hemen herkes evine teknolojik haberleşme aletleri almaya başlamış böylelikle internet kafe sektörünün de gerilmesine neden olmuştur, ayrıca sosyal medya bağımlılığı kapanma etkisiyle iyice artmış ve ciddi bir sorun haline gelmiştir.

Özetle Covid-19 pandemisi sadece insan sağlığını ve sağlık sistemini etkilememiş, toplumsal yaşamın tüm yönlerinde etkili olmuş ve bir dönüşüm süreci başlatmıştır. Bu bakımdan pandemi sürecini tıbbi boyutuyla olduğu kadar sosyolojik boyutları ile de ele almak ve incelemek gerekmektedir. Özellikle insanoğlunun gelecekte bu tarz pandemiler ile sık sık karşılaşılacağının öngörüldüğü dikkate alınırsa, salgının sosyolojik boyutu ile incelenmesi ayrı bir önem arz etmektedir. Bu nedenle sadece tıbbi çalışmalarla ve önlemlerle hastalıklarla ve onların neden olduğu pandemilerle baş edilemeyeceği açıkça görülmüştür.

Kaynakça:

Melisa Turan

Anadolu Üniversitesi Sosyoloji Bölümü

2. Sınıf Temsilcisi