Protez genel anlamda vücudun kayba uğrayan herhangi bir kısmının suni olarak tamamlanmasıdır. Diş hekimliğinde protez deyimi, basit olarak bir veya daha fazla dişin ve ilişkili yapıların yapay olarak yerine konmasını ifade eder. Bir başka deyişle kaybedilen dişlerin ve komşu yapıların çiğneme, konuşma ve estetik gibi ağız içi fonksiyonlarının iade ve idamesini sağlayan suni aygıtlara protez denir. Amacı arkı tekrar organize etmek ve stabilize etmektir, ve tüm ünitenin bütünlüğünü yeniden kurmaktır. Yapılan protezler, tedaviyi yapan kişinin bilgisi, yeteneği, zaman içindeki gelişim ve birçok nedene bağlı olarak farklılıklar göstermiştir. Günümüzde de protezlerde her gün birçok yeni planlama yapılmaktadır. Uygun yapılmamış bir planlama protezin bütünüyle başarısız olmasına neden olacaktır. Hekim laboratuvar işbirliği ile vakaya en uygun planlamayı yapmalıdır. Planlama yaparken hekim tek seçeneğe bağlı planlama yapmamalı, diğer seçenekleri de düşünmelidir. Hastanın protezden beklentileri göz önüne alınarak çalışmak daha doğru sonuç verecektir. Protez planlamasındaki hatalar olumsuz etkileri büsbütün arttırır ve kısa bir süre sonra diğer diş ve ağız yapıları ile beraber protezin de yıkımına yol açabilir.
PLANLAMA DÜZENİ
- Dişsiz boşlukların değerlendirilmesi
- Vakanın sınıflandırılması
- Tırnak ve desteklerin (diş ve doku) belirlenmesi
- Direkt tutucuların belirlenmesi
- İndirekt tutucuların belirlenmesi
- Rehber düzlemlerin değerlendirilmesi
- Ana bağlayıcının seçimi
- Minör bağlayıcının yerleştirilmesi
- Protez kaidesi ve suni dişlerin planlanması
- Oklüzyonun değerlendirilmesi
Protez yapımı öncesinde sabit ya da hareketli protezin uygulanmasına engel teşkil edecek dişler çekilir. DİŞLER NEDEN ÇEKİLİR? Bu sorunun cevabını aşağıda maddeler halinde anlatalım.
- Dişin kök ucunda, kökün 1/3’ünden büyük lezyon varlığında, kanal tedavisiyle tedavi edilemeyeceği düşünülen dişlerde çekim endikasyonu bulunmaktadır.
- Malpoze dişler yumuşak dokuları travmatize ediyorsa ve ortodontik tedavi ile düzeltilemiyorsa çekilmelidir.
- Gelecekte patoloji kaynağı olabilecek supernumere dişlerin çekimi endikedir.
- Travma sonrası oluşan kayıp nedeniyle başarılı şekilde restore edilemeyecek dişler çekilir.
- Komplike bir kırık hattında kalan dişler ileri derecede lükse ise, kırık hattındaki diş enfekteyse, Dişin varlığı kırık hatlarının uygun repozisyonunu engelliyorsa, dişler çekilir.
- Bazı dişlerin yer darlığı nedeniyle sürüp oklüzyona gelmesi imkansızdır. Bu durumda yandaki dişe zarar veme ya da patolojik bir lezyon gelişme ihtimali nedeniyle çekimleri düşünülür.
- Artmış mobilite ile mevcut dişlerin stabilizasyonunun kaybı olduğu durumlarda çekilmelidir.
Çekimi kararlaştırabilmek için hem Klinik Muayene hem de Radrografik Muayeneye bakılmalıdır.
- Klinik Muayenede;
- Ağızda mevcut dişlerin sayısı ve durumu (mobilite- restorasyon-çürük-diş eğimleri, pozisyonları)
- Sentrik okluzyon durumunda karşıt dişlerin ilişkileri
- Alt çenenin çeşitli fonksiyonel durumlarında dişlerin okluzal ilişkileri
- Dişlerin periodontal durumları
- Hastanın alışkanlıkarı
- Alveol kretlerindeki rezorbsiyon miktarı
- Toruslar ve kemik çıkıntıları
- Kas bağlantılarının durumu (frenulumlar)
- Dil yukarı kaldırıldığında ağız tabanının yükselme miktarı
- Sert damağın şekli
- Yumuşak dokuların rengi
- Radyografik muayenede;
- Alveol kemiğinin kalitesi
- Periapikal radyolojik durumlar
- Eski kanal tedavileri
- Kök artıkları
- Periodontal patolojik durumlar göz önüne alınarak çekim endikasyonu bulunmaktadır.
İYİ OKUMALAR…
Zeynal Narinç
Kafkas Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi 3.Sınıf
