Dental protezler; kaybedilmiş bir veya birden fazla dişin yerine takılan, hastaya çiğneme ve konuşma fonksiyonlarını yeniden kazandıran, çiğneme esnasında meydana gelen basıncın tüm dişlere yayılmasına nezaret ederek sağlıklı dişlerin de korunmasına destek veren, seramik, porselen veya zirkonyum vb. malzemelerden yapılmış yapay dişlerdir. Sabit protezler (kron-köprü benzeri yapıştırmalı protezler), hareketli protezler (total ya da bölümlü protezler) ve implant üstü protezler (çeneye yerleştirilen vida ve protezler) olmak üzere protez çeşitleri vardır.
Sabit Protezler
Sabit protezler, mevcut dişlerden destek alınarak yapılan bir veya birden fazla diş eksikliğinde uygulanabilen, dişlere yapıştırılarak sabitlenen protez çeşididir. Tek diş üzerine yapılan kuronlar ve diş eksikliğinde uygulanan köprü restorasyonları da birer sabit protezlerdir. Hasta tarafından çıkarılamadığı için bu isme sahiptir.
İmplantüstü Protezler
Doğal dişler yerine implantlardan destek alınarak yapılan sabit ve hareketli protezlere implant üstü protezler denilmektedir.
Hareketli Protezler
Hareketli protezler, çok sayıda diş kayıplarında hem dişlerden hem de kaybedilen dişler bölgesinde kalan dişeti ve kemiklerden destek alınarak yapılan, kayıp diş sayısının sabit protetik restorasyon yapmaya uygun olmadığı protezlerdir. Kısmi diş eksikliklerinin olduğu durumlarda kroşe ve hassas tutuculara sahip protezler yararlanılabilmektedir. Tam dişsiz hastalarda ise total protezlerden yararlanılmaktadır.
Protez Temizliği Nasıl Yapılır?
Doğal dişlere verilen önem kadar protez dişlere de önem vermek gerekmektedir. Düzenli olarak protez dişlerin bakımlarının yapılmaması, dişlerde sorunlara yol açabilirken protezin ömrünü de kısaltmasına neden olmaktadır. Protezlerde oluşan biyofilm konumu itibariyle zararsız gibi görünse de dental plakta olduğu gibi birçok probleme neden olabilmektedir. Bu nedenle, oral dokuların sağlığının sürdürülebilmesi için protetik materyallerde biyofilm oluşma potansiyeli dikkate alınmalı, bakteriyel adezyonun en aza indirilmesi amacıyla protez plağı eliminasyonuna önem verilmelidir.
Sabit Protezlerin Bakımı
Diş temizliği sabit protezlerde çıkarılmadan yapılır. Doğal dişlerde olduğu gibi dişlerin günde 2 kez fırçalanması gerekir.
Sabit protetik restorasyonlarda, interproksimal temas alanlarının periodontal cep oluşumu ile ilişkili olduğu klinik çalışmalarda öne sürülmüştür. Yetersiz interproksimal bütünlüğün rolü belirsizken, gıda sıkışmasına yol açan açık temas alanlarının çoğunlukla hastayı rahatsız ettiği, yeterli interproksimal temas alanlarının ise gingival sağlık için faydalı olduğu yaygın olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle diş fırçasının her dişin arasına yeterince uzanamadığı durumlarda diş ipinin ya da arayüz fırçasının kullanılması gerekmektedir. Köprü dişlerde diş temizleme süper floss denilen malzeme kullanılarak işlem gerçekleştirilmelidir. Süper floss kullanılırken diş ipine benzer olan biraz daha kalın ip sayesinde protezin altında kalan bütün gıda artıkları temizlenerek ağız hijyeni sağlanmış olur.
Son zamanlarda teknolojinin gelişmesine bağlı olarak “ağız duşu” da temizlik için kullanılabilir.
İmplantüstü Protezlerin Bakımı
Bakım ve temizlik de implantlı dişlerin ömrünü arttıran önemli etmenlerin başında gelmektedir. Bakımı iyi olmayan implantlarda, subgingival bölgede bakteri oluşumu vardır. Bu nedenle özellikle temizliği zor olan posterior bölgelerin arayüz fırçalarıyla temizlenmesi, gerekliyse ağız gargaraları kullanımı önerilmektedir.
İmplantlı diş bakımı, klasik diş bakımına göre çok farklılık göstermez. Ancak ulaşılması zor bölgelerin varlığından dolayı daha dikkatli gerçekleştirilmesi önem arz eder.
Günde iki kez dişlerinizi fırçalamayı ihmal etmemeniz gerekir.
Özellikle düzenli diş ipi kullanımı oldukça faydalı olmaktadır.
Eğer proteziniz vidalı diş üstü hareketli yapıldıysa, mutlaka implantın üst yapılarının da düzenli olarak fırçalanması gerekmektedir.
Hareketli Protezlerin Bakımı
Hareketli protezlerin temizlenmesi bir takım temizleme ajanları ile yapılmaktadır. Su içerisine konan efervesan tablet vasıtasıyla protezler temizlenmektedir. Bunun yanında bölümlü hareketli protezler ağızdan çıkarılıp, ağızdaki mevcut dişler temizlendikten sonra protez temizlenip yerine takılabilir. Ancak total protezlerde hastanın dişleri çıkarıp ağzını çalkalaması yeterli olacaktır.
Protezler için özel üretilmiş fırçaların kullanılması gerekmektedir.
Protezler asla ağız içindeyken fırçalanmamalı, temizlikleri ağız dışında yapılmalı.
Protezler ağız dışındayken su içinde bekletilmeli. Gece su veya %0.2-2’lik klorheksidin solüsyonunda veya alkalin peroksit temizleyicilerde saklanabilir.
Alkalen hipoklorit çay lekesini çıkarmada en başarılı olandır ama metal korozyonu riski var.
Protezi aşındırabilecek ürünler kullanılmamalıdır. Bunlar protezin ömrünü kısaltabilmektedir.
Deterjan veya çamaşır suyu, asit içerikli vb. temizlik malzemeleri metal içerikli protezlerde korozyona sebep olacağı için kullanılmamalıdır.
Standart diş macunları protezin cilasını bozarak renklenmelere sebep olabilir.
Protez kullanan kişilerin, her altı ayda bir mutlaka bir diş hekimine başvurması ve kontrollerini sağlaması gerekmektedir.
Protezinizin olması, ağız hijyeni ve bakımınıza daha az dikkat edeceğiniz anlamına gelmez. Aksine diş hekiminize düzenli olarak gitmeniz protezlerinizin ömrünü artıracak ve ağız sağlığınızı koruyacaktır.
EtkinKampüs, diş hekimliği bölümü öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların diş hekimliği alanındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Etkinliklere ulaşmak için tıklayın.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Ece Eren
Uşak Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi 3. Sınıf
