Sağım Sobe, Solum Nerede?
Sağ hemisfer lezyonları sonrasında görülen vücudun sol tarafını ihmal etme olarak tanımlanabilecek neglect sendromu genellikle inmeyi takiben gözlenir.
Birdenbire sol bacağını kaybettiğini, yataktaki bacağın kendisinin olmadığını iddia eden bir hasta ile karşılaştığımızda aklımıza unilateral ihmal sendromu yani neglect gelmeli. Bu sendroma sahip hastalardan saat çizmeleri istendiğinde yarısını çizdiklerini, tıraş olduklarında yüzlerinin yarısını traş ettiklerini gözlemleyebiliriz.
Beyin lezyonlarının karşı tarafından gelen uyarıları , nesneleri veya insanları anlamlandırmada problem yaşarlar.
Bir tarafı ihmal etme, sağ hemisfer lezyonu olan hastalarda sol hemisfer lezyonu olan hastalara göre daha sık ve şiddetli olarak görülmektedir (Morris and Dunai 2003).
- Unilateral İhmal Türleri
- Duyusal İhmal
- Hareketin İhmali
- Tanılamada İhmal
- Kişisel İhmal
- Uzamsal İhmal
1)Duyusal İhmal
Algısal ihmal olarak da adlandılır.Görsel, işitsel ve dokunsal duyuların ihmalleri gözlenmektedir.
2)Hareketin İhmali
Kişi uyarıların farkındadır ancak uyarana karşı hareket cevabında yaşanan ihmaller söz konusudur.
3)Tanılamada İhmal
İçsel bir hayal oluşturmada beyin lezyonunun karşı tarafına önem vermemedir. Örneğin hastalardan tanıdıkları mekan hakkında tasvir yapmaları istendiğinde mekanın sol tarafında yer alan nesne ve objelerin ihmal edildiği gözlenmektedir.
4)Kişisel İhmal
Kıyafet giyerken bir tarafı giyememe ,başın sadece bir tarafını tarayamama olarak örnek verilebilir.
5)Uzamsal İhmal
Lezyonun karşı tarafındaki alandan gelen uyaranların ihmali olarak tanımlanmaktadır.
- Neglect Sendromunun Değerlendirilmesinde Kullanılan Testler
1)ÇİZGİ BÖLME TESTİ
Hastadan kağıda çizilen çizginin orta noktasını işaretlemesini istediğimizde sağ parietal lob hasarı olan hastaların çizginin sol kısmını ihmal edip orta noktayı çizginin sağa yakın kısmında işaretledikleri görülmektedir.
2)ÇİZME VE KOPYALAMA TESTİ
Hastaya verilen bir cismi çizmesi istenerek uygulanabildiği gibi çiçek , insan yüzü, ev gibi resimleri çizmesi istenilmektedir. Hasta unilateral ihmal olduğu durumlarda şekillerin sol kısmını çizmediği görülmektedir.
3)İPTAL/ SİLME TESTİ
Kağıdın sağ ve sol kısmına eşit sayılarda semboller çizilir ve hastadan ona söylenen şeklin üzerine çarpı koyması istenir. Hasta ihmal olan taraftaki şekillerin üzerine çarpı koymazken , sağlam taraftaki şekilleri işaretliyorsa yine akıllara neglect sendromu gelmektedir.
Bilateral aktiviteler, etkilenmiş vücut yarısın farkına varılması ve vücut simetrisinin sağlanmasında yararlıdır.
Tedavisinde;
- Pozisyonlama ( yatarken- otururken-ayakta)
- Bilateral aktiviteler
- Vücut simetrisi
- Ağırlık aktarma ( kol ve el ekstansiyonu önemli)
- Duyusal girdisi
Yatak içinde pozisyon değiştirme, bir yandan diğer yana dönme, oturma, ayakta durma, transfer, beslenme, giyinme ve kişisel bakım gibi temel GYA’ni içeren tedavi yöntemleri kullanılarak ihmal edilen tarafın kullanılması sağlanmaktadır.
Yapılan araştırmalar gösteriyor ki düzenli rehabilitasyona alınan hastaların hastalıklarının seyri; fiziksel, bilişsel ve mesleki katılım açısından daha iyiye gidebiliyor. Hastanede kalma süresi azalıyor ve mortalite oranı düşüyor. Bunun yanı sıra akut dönemde başlayan rehabilitasyon sürecinin sonuçlarının anlamlı iyileşmelere neden olduğu yapılan çalışmalarca gözlemlenmiştir.
- Görülebilecek Komplikasyonlar
–derin ven trombozu; vücuttaki bir veya daha fazla derin damarda tromboz (kan pıhtısı) toplanmasıdır.
-pulmoner emboli; Kalpten akciğerlere kan götüren atar damarlardan birinde kan pıhtısı bulunursa buna pulmoner emboli denir.
-pnömoni; bir veya her iki akciğerdeki hava keselerinin iltihaplanmasına neden olan enfeksiyondur.
-disfaji; yutma güçlüğü
-üriner sistem sorunları,
-malnütrisyon; bir kişinin gıdalardan yeterli enerji, protein ve diğer besin maddelerini uzun süreler boyunca alamaması durumunda ortaya çıkar.
-basınç yaraları,
-ortostatik hipotansiyon,
-eklem kontraktürleri,
-ekstremitelerde ödem,
-üst ekstremite ile ilişkili problemler.
Hastanın tüm bu süreçlerde mental olarak etkilendiğini unutmadan, hastalığın psikolojik boyutunu göz ardı etmeksizin ve hastanın sosyal yaşamındaki rollerini göz önünde bulundurarak hasta için anlamlı aktivite ve tedavi yöntemlerini kullanarak ilerleyen bir tedavi süreci planlaması yapılması gerekmektedir. Bu tür tedavi süreçleri için de rehabilitasyon sürecinde multisipiliner bir ekiple çalışmak anlamlı olacaktır.
KAYNAKÇA
- KHORSHİD L, HAKVERDİOĞLU G. BİR TARAFI İHMAL ETME (UNILATERAL NEGLECT). Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2010;10(3):76-84.
- Kirazlı Y. İnme Rehabilitasyonu. Kumral E, editör. Akut İskemik İnme. İstanbul: Argos; 2002. p.329-58.
- Kalra L. Medical Complications after Stroke. In: Stein J, Harvey RL, Macko RF, Winnstein CJ, Zorowitz RD, eds. Stroke Recovery and Rehabilitation. New York: Desmosmedical; 2009. p.405-12
Betül Sönmez
Gülhane Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ergoterapi Bölümü
3. Sınıf Temsilcisi
💡 Neler Öğreneceksin? Gerçek vaka analizleri ile interaktif eğitim, Deneyimli uzmanlardan değerli bilgiler, Ergoterapinin günümüz sağlık sistemindeki rolü, Mesleki gelişim ve network fırsatları
Bu eşsiz deneyimin bir parçası olmak için hemen kaydol! Yerini ayırt ve mesleki geleceğine yatırım yap. Sen de geleceğin sağlık profesyonelleri arasında yerini almak istiyorsan bu fırsatı kaçırma! 🌟
