Sağlık Hizmetlerinde Fiyatlandırma Uygulamaları
Merhabalar, ben Fatih İlyas Çam. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Yönetimi 4. Sınıf öğrencisiyim. Bugün sizlerle ‘’Sağlık Hizmetlerinde Fiyatlandırma Uygulamaları’’ konusunu ele alacağız. Şimdiden değerli zamanını ayırarak yazımı okuyan herkese teşekkür ederim. Keyifli okumalar.
Sağlık hizmetlerinde fiyatlandırma, hizmet sunucuların sundukları hizmetlerin maliyetlendirilmesi, ücretlendirilmesi ve hasta faturalarına yansıtılması sürecini kapsayan detaylı ve önemli bir süreçtir. Bu süreç hem sağlık kuruluşları hem de hastalar için maliyet etkinliği ve hizmetlere erişilebilirlik açısından kritik bir önem taşır.
Fiyatlandırma sürecinde maliyet hesaplamaları, pazar koşulları ve hastaların ödeme kapasiteleri gibi önemli faktörler dikkate alınır. Fiyatlandırmayı etkileyen birden fazla faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerden en çok kullanılanlar ise şunlardır:
- Maliyet Unsurları: Personellere ödenen maaşlar ve primler, tıbbi malzeme giderleri, ilaçların maliyetleri, sağlık kurumunun tesis giderleri vb. olarak değerlendirilebilir.
- Hukuki ve Düzenleyici Faktörler: Devletin yaptığı ve koyduğu politikalar, sigorta ile ilgili düzenlemeler, taban ve tavan fiyatlar vb. olarak değerlendirilir.
- Hizmetin Kalitesi ve Talepler: Hastaların sağlık kurumlarından beklentileri, kurumlar arası rekabetin düzeyleri, sunulan hizmetlerin nitelikleri vb. olarak değerlendirilir.
- Sigorta ve Geri Ödeme Sistemleri: Özel ve tamamlayıcı sigortalar, devletin zorunlu sigortaları, hasta katkı payları vb. olarak değerlendirilir.
Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonu
Sağlık hizmetlerinin fiyatlandırılması konusunda çalışma gösteren bir komisyon bulunmaktadır. Bu komisyon; SGK’nın finansmanı sağlayan sağlık hizmetleriyle ödenecek gündelik giderlerinin, yol giderlerinin, yatak giderlerinin ve yemek giderlerinin kurumca ödenecek bedelleri belirler.
Komisyon; SGK müdürü ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Maliye ve Hazine Bakanlığını, Sağlık Bakanlığını, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığını ve Hazine Müsteşarlığını temsilen birer kişi olacak şekilde 7 üyeden oluşur.
Sağlık Hizmetlerinde Fiyatlandırma Modelleri
- Ücret Bazlı Fiyatlandırma: Bu fiyatlandırma modelinde hastalar (özel sağlık kuruluşlarında hizmet alımı) veya sigorta şirketleri, verilen her bir hizmet için ayrı ayrı ödeme yapar. Bu uygulamada hizmet sunucular gelirlerini artırabilirken diğer bir yandan bu durum gereksiz hizmet sunumlarını ve maliyet artışlarına yol açabilmektedir.
- Paket Ücretlendirme: Belirli bir tür hastalık veya tedavi süreçleri için tek bir fiyat belirlenir ve bu fiyat üzerinden faturalandırma yapılır. Bu uygulamada maliyet etkinliği ve kontrolü yanında tahmin edilebilirlik sağlanabilirken diğer taraftan hizmet sağlayıcılar için risk oluşturabilir ve paket kapsamının dışında ek masraflar çıkarabilir.
- Küresel Bütçeleme: Bu modelde devlet ya da sigorta sağlayıcı kurumlar sağlık kurumlarına yıllık bir bütçe tahsis edilir ve tüm giderler bu bütçe üzerinden yapılır. Sağlık kurumları bu bütçe dışına çıkamaz, ek bir bütçe talep edemez. Olası bir bütçe fazlası durumunda bu bütçe diğer sene bütçesine aktarılamaz. Uygulama, maliyetleri kontrol altında tutma konusunda avantaj sağlayabilirken hizmet kalitesini ve erişimini azaltabilir ve sınırlayabilir.
- Değer Bazlı Fiyatlandırma: Sağlık sonuçlarına dayalı bir ödeme sistemidir. Hastaların sağlık düzeylerini iyileştirmeye yönelik ödüllendirme sistemini içerir. Hasta odaklı ve kaliteli hizmet sunumuna teşvik ederken sonuçları ölçme konusunda nitel sonuçlara dayalı olduğundan dolayı zorluk çıkarabilir.
- Kapitasyon Sistemi: Sağlık hizmeti sunucularına, hizmet verdikleri hasta başına belirlenen sabit bir ödeme yapılır. Bu uygulama maliyetleri azaltıp önleyici hizmetleri teşvik ederken diğer yandan daha az maliyetli tedavilere yöneltme konusunda olumsuz teşviklere sebep olabilir.
Fiyatlandırma Amaçları
- Kârlılık Amacı: Her sağlık kurumu, sundukları hizmetlerin devamlılığını sürdürebilmek amacıyla kazanmak ve kâr etmek zorundadır. Bu amacını, verdikleri hizmetlerin bedelini hastalara veya sigorta kurumlarına faturalandırma yoluyla gerçekleştirirler.
- Ürünü Konumlandırma Amacı: Bir sağlık hizmetinin veya ürünün pazardaki yerini belirleyerek hedef kitleye sunulmasıdır. Rekabet avantajı sağlamak, hasta algısını yönetmek ve hizmetlerin sürdürülebilirliğini sağlamak için kullanılır.
- Rekabetçi Amaç: Sağlık kurumunun içerisinde bulunduğu pazar içerisindeki payını artırmak ve daha çok hasta çekerek rakip kurumlarla rekabeti sürdürebilmek amacıyla yapılan strateji ve alınan kararları kapsar.
- Satış Hacmini Artırma Amacı: Sağlık kurumlarının satış hacimlerini artırma istekleri; daha fazla hasta çekmek, hizmetleri daha sık kullanmak ve toplam gelirlerini artırmak konularını kapsamı altına alır.
Sağlık Hizmetlerinde Fiyatlandırma Stratejileri
- Dinamik Fiyatlandırma: Talebin artış ve azalışına göre fiyatların değişmesidir. Örnek verecek olursak, bir özel hastanenin yoğun bakım yatak kapasitesinin büyük bir kısmı boşta veya kullanılmıyorsa talep düşüklüğünden dolayı fiyatlandırmada düşük fiyatlandırma yapılmasıdır.
- Kademeli Fiyatlandırma: Sunulan hizmetin kalitesine veya sigorta planına göre farklı fiyatlandırmaların uygulandığı stratejik modeldir.
- Tavan Fiyat Uygulamaları: Devlet tarafından belirlenen ve sağlık kurumlarının bir hizmetten alabilecekleri en yüksek fiyatların seviyeleridir. Bu uygulama ile aşırı maliyetler ve gereksiz hizmet sunumu önlenmesi amaçlanır.
- Hasta Katkı Payı Uygulamaları: Hastaların belirli bir yüzdede ödeme yapmasıdır. Bu ödemeler genelde eczanelerden ilaç aldıktan sonra faturaya yansıtılır, hizmet sunuculara direkt ödeme yapılmaz. Bu uygulama sayesinde gereksiz sağlık hizmeti taleplerinde sınırlandırılma yapılır.
Fiyatlandırma Kararlarını Etkileyen Faktörler
- İşletme İçi Faktörler: Hizmetlerin maliyetleri, işletme yönetimi ve stratejileri, pazarlama karması elemanları, işletmenin elinde bulundurduğu kaynaklar.
- İşletme Dışı Faktörler: Talep durumu ve özellikleri, kanal üyeleri, rekabet koşulları, pazar koşulları, yasal-politik düzenlemeler ve ekonomik durum.
Ülke Bölgelerine Göre Sağlık Hizmetlerinde Fiyatlandırma Yaklaşımları
- Türkiye Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Sistemi
- SGK Geri Ödeme Sistemi: Devlet tarafından belirlenen fiyatlandırma politikaları ile sağlık hizmetlerinin finanse edilmesidir.
- Özel Sağlık Sigortaları: Kapsamlı sağlık paketleriyle farklı hizmet ücretlendirme politikaları uygulanır.
- Özel Hastaneler: Serbest piyasa koşullarına bağlı olarak kendi fiyatlarını belirlerler.
- ABD Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Sistemi
- Özel Sigorta Ağırlıklı Sistem: Sağlık hizmetleri genellikle özel sigorta şirketleri tarafından finanse edilmektedir.
- Medicare ve Medicaid: Düşük gelirli bireyler ve yaşlılar için devlet destekli sigorta sistemleri bulunmaktadır.
- Avrupa Ülkelerindeki Fiyatlandırma Sistemleri
- Almanya: Bismarck modeli kullanılır. Sigorta bazlı sistemdir. Sosyal sağlık sigortaları tarafından finanse edilir.
- İngiltere: Beveridge modeli kullanılır. NHS sistemi (ulusal sağlık sistemi) ile devlet tarafından finanse edilir ve vatandaşlara büyük ölçüde ücretsiz sağlık hizmetleri sunar.
- İsveç: Vergi tabanlı sağlık finansmanı ile herkesin eşit seviyede sağlık hizmetlerine erişmesini sağlar.
Fatih İlyas Çam
Hacettepe Üniversitesi Sağlık Yönetimi Bölümü
4. Sınıf Temsilcisi
Sağlık Yönetimi Departmanı Blog Yazarları Yöneticisi
