Sağlık ve Beslenme Desteği: Gıda Takviyelerinin Gücü!
Günlük hayatın hızlı temposunda, dengeli beslenmeye özen göstermek bazen zorlu bir görev olabilir. İşte tam da bu noktada gıda takviyeleri devreye giriyor! Modern yaşamın yoğunluğu içinde sağlıklı beslenmeyi desteklemek ve vücut fonksiyonlarımızı güçlendirmek amacıyla geliştirilen bu takviyeler, gün geçtikçe daha popüler hale geliyor.
Türk Gıda Kodeksi’ne göre ;
Normal beslenmeyi takviye etmek amacıyla vitamin , mineral , protein gibi besin ögelerinin; bunların dışında fizyolojik veya besleyici etkileri bulunan bitkisel ve hayvansal kaynaklı maddelerin kapsül , tablet gibi formlarda hazırlanmış ürünlere gıda takviyeleri denir.
Esas amaçları ; beslenme sorunları , kronik hastalıklar , hamilelik – yaşlılık gibi durumlarda gereksinimin artması sonucunda diyetle yerine konulamayan ürünlerin yerine konulması yani replasmanıdır.
Gıda takviyeleri genel anlamda 4 başlık altında incelenebilir :
- Vitaminler
- Mineraller
- Fonksiyonel Bileşikler
- Bitkisel Ürünler
Gıda takviyeleri hakkında pek çok yanlış anlama ve yanlış bilgi dolaşıyor olabilir. Bu blog yazısında, gıda takviyelerinin ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve nasıl doğru bir şekilde kullanılabileceğini keşfedeceğiz.
-
Vitamin Nedir ve Türleri Nelerdir?
Canlılığın devamı ve büyüme için dışarıdan alınması zorunlu olan biyokatalizörlerdir. Vitaminler yağda çözünen ve suda çözünenler olmak üzere iki alt başlıkta incelenir. Yağda çözünen A , D , E ve K vitaminlerinin fazlalığı karaciğerde depo edilirken suda çözünen B ve C vitaminlerinin fazlalığı idrarla atılmaktadır.
A Vitamininin (Retinol) Faydaları
- A vitamini eksikliğinde gözde kornea kuruması görülür ve gece körlüğü ortaya çıkar.
- Karotenler fazla miktarda alındığında hiperkarotenemi denilen zararsız bir durum oluşur. Cilt rengi yeşil/turuncuya döner, besin kesilirse renk düzelir.
- Meme, mide, karaciğer ve mesane kanseri oluşumunu inhibe ettiği bilinmektedir.
- Genellikle akne gibi cilt problemlerinde haricen veya dahilen formları kullanılır.
D Vitamininin Faydaları
- Bir ön hormondur.
- Gıdalarla alınan ergokalsiferol (vitamin D2) ve deride sentezlenen kolekalsiferol (vitamin D3) olmak üzere iki kaynağı vardır. Ancak gıdalarla alınan miktarı , deride sentezlenen miktarın yanında ihmal edilecek kadar azdır. Yani güneş ışığı D vitamini sentezinde temel kaynaktır.
- D vitamini eksikliği kemikleşmenin engellenmesine sebep olmaktadır. Bu durum kemiklerde eğilip bükülme gibi deformasyonlara sebep olabileceği için çocuklarda raşitizm , ileri yaşlarda ise osteoporoza (kemik erimesi) yol açabilmektedir. Ve bu hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.
E Vitaminin Faydaları
- Antioksidandır.
- Tümör oluşumunu engeller. Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatır.
- Eksikliğinde göz kaslarının felci, refleks kaybı gibi nörolojik etkiler görülür.
- Prematüre doğan bebeklerde E vitamini eksikliğinde hemolitik anemi kesin olarak gözlenmiştir
- Göz sağlığı için , yaşlanma karşıtı cilt sağlığı için ve bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde , LDL- Kolesterol oksidasyonunu önlediği için de koroner kalp damar hastalıklarının önlenmesinde kullanılır.
K vitaminin Faydaları
- K vitamini kanın pıhtılaşmasında rol alan bir vitamindir. Eksikliğinde kan pıhtılaşma zamanı uzadığından kanamanın artma durumu gözlenir.
- Yetersizliği ; fazla antibiyotik alan, safra kesesi tıkalı, karaciğer rahatsızlığı olan hastalarda görülür.
- Bağırsak bakterilerini öldüren bazı ilaçlar (antibiyotik gibi) , buradaki vitamin K yapımını engeller. Bunun gibi durumlarda dışarıdan vücuda yeteri kadar vitamin K alınmadığından yetersizlik ortaya çıkabilir.
C Vitaminin Faydaları
- C vitamini Çok hassas bir gıda vitaminidir. Oksijen, yüksek sıcaklık ve ağır metaller askorbik asidin parçalanmasına sebep olmaktadır.
- Yetersizliğinde eklem ağrıları görülür. Yaraların geç iyileşmesi, skorbüt gibi sorunlara neden olabilir. Kişinin enfeksiyonlara karşı direnci azalır. C vitamini eksikliğinde grip ve diş eti kanamaları, fazlalığında da ishal meydana gelir.
- Antioksidandır.
- Leke açıcı etkisi nedeniyle cilt tedavisinde kullanılır.
B Vitaminlerinin Faydaları
- B2 vitamini büyüme, gebelik , emziklik vb. nedenlerle metabolizmanın hızlanması riboflavin ihtiyacını arttırdığı için kullanılır.
- B1 vitamini karbonhidrat metabolizmasında anahtar madde olduğundan, karbonhidrat tüketimine bağlı olarak gereksinimi artar . Eksikliğinde, beriberi hastalığı, nöritler, felçler, kalp fonksiyonunda bozukluklar ve ödem meydana gelir.
- B3 vitamini yetersizliğinde “pellegra” görülür.
- B7 vitamini (Biotin) çoğunlukla saç dökülmeleri gibi dermatolojik problemlerde kullanılır.
- B9 vitamini için (folik asit) folattan zengin besinler tüketilse de gebelik süresince artan folik asit ihtiyacının karşılanması mümkün değildir. Düşük riski, erken doğum, düşük doğum ağırlığı, fetal büyüme yetersizliği, nöral tüp defekti riskinden korunmak içingebe kalmayı planlayan tüm kadınlara günde 400 μg folik asit takviyesi önerilmektedir.
- B12 vitaminin diğer vitaminlere kıyasla oldukça kompleks bir yapısı vardır. Esas vitamin kısmı; insan için hayati öneme sahip ve inorganik bir bileşen olan kobalt içermektedir. Eksikliğinde kan hücreleri sayısı azalır.
-
Mineraller Nedir ve Türleri Nelerdir?
Mineraller , canlı vücudunda üretilmeyen ancak hayati öneme sahip olduğu için dışarıdan alınması zorunlu olan inorganik bileşiklerlerdir.
Kalsiyum
- Kalsiyumun en önemli görevi, kemik ve dişlerin gelişimini ve sağlığını korumaktadır. Hamilelik, laktasyon ve büyüme en fazla kalsiyum gereksinimi duyulduğu evrelerdir. Menapoz ve hareketsizlikte kemiklerden kalsiyum çekilir.
- Kalsiyum kanın pıhtılaşması, kalp kaslarının normal kasılma ve dinlenmesi için gereklidir. Tansiyon düzenler.
- Özellikle büyüme çağında, gebelik ve emziklilikte, güneş ışığını az alan (D vitamini emilimi artırdığından) kişilerde kalsiyum ihtiyacı artar.
- Yetersizliğinde kemik ve diş sorunları, çocuklarda raşitizm, erişkinlerde osteoporoz görülür.
Fosfor
- Kalsiyumla birlikte kemik ve dişlerin yapı maddesini oluşturur.
Magnezyumun Önemi
- Metabolizmada görevli birçok enzimin çalışması için gerekli olduğu gibi kalpteki damarların esnekliğini artırarak kalp krizlerini önler. Sinir sistemi ve kasların düzenli çalışmasını sağlar.
- Yetersizliğinde büyümede gerilik ve kasların çalışmasında bozukluklar görülür.
Sodyum ve Potasyumun Vücuda Etkisi
- Vücut sıvısının elektrolitleridir. Sinir ve kasların duyarlılığında önemlidirler.
Demirin Önemi
- Yaşam için vazgeçilmez bir elementtir. Yetersizliğinde kansızlık, baş dönmesi, yorgunluk, iştahsızlık, sindirim sistemi bozuklukları, tırnakların incelmesi, nefes alıp vermede güçlükler, bağışıklık sisteminde yetersizlikler görülür
İyotun Önemi
- Eksikliği tiroid bezinde büyümeye neden olur. Sonunda guatr hastalığı ortaya çıkar.
3.Fonksiyonel Bileşikler
Omega Grubu Yağ Asitleri
- Omega 3, Omega 6 ve Omega 9′ dan oluşan omega yağ asitleri ; beyin gelişimi, bağışıklık sisteminin güçlenmesi, koroner kalp hastalıklarının önlenmesinde kullanılır.
- Yetersizlik durumunda bireyde ciltte kuruma gibi bazı deri hastalıkları , büyümede gerileme, diyabet ve kanserin bazı türlerinin yanında öğrenme eksikliği de görülmektedir.
Koenzim Q10
- Hücredeki enerji üretimi sırasında kilit enzimatik reaksiyonlarda koenzim olarak görev yapan, her hücrede bulunabilen, yağda çözünen, vitamin benzeri bir bileşiktir
- İyi bir antioksidandır.
4.Bitkisel Ürünler (H2)
- Ginseng stres faktörlerine karşı fiziksel, kimyasal ve biyolojik olarak özellikle bağışıklık sistemini güçlendirme amaçlı bir kullanıma sahiptir.
- Sarı kantaronun antidepresan etkilerine odaklanılmış olsa da son zamanlarda antimikrobiyal özelliklerini ortaya çıkaran ve yara iyileşmesi üzerine etkilerini gösteren çalışmalar yapılmıştır.
***Gıda takviyeleri ilaç değildir , tedavi edici olarak kullanılamaz. Ancak tedaviyi destekleyici olarak kullanılır. Yan etki gösterebilir ve ilaçlara etkileşebilir. Bu sebeple doktor kontrolünde ve eczane gibi sağlık kuruluşlarından temin edilerek kullanılmalıdır.
Kaynakça :
www.acikbilim.yok.gov.tr
www.wikipedia.org
EtkinKampüs, eczacılık bölümü öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların eczacılık alanındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Etkinliklere ulaşmak için tıklayın.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
YAZAR:
Zeynep Özaltay
Çukurova Üniversitesi Eczacılık 2. Sınıf
