Sınav kaygısı, yoğun stres ve korku dolayısıyla meydana gelen, hemen hemen her insanda görülen uzun süreli kaygıdır. Bu kaygı genelde kişinin, sınavı kendi gözünde aşırı büyütmesi ya da kendi becerilerini de aşırı küçültmesinden kaynaklanabilmektedir. Bu büyültme ve küçültme aynı zamanda kişinin olumsuz bilişiyle de ilişkilendirilebilir. Çünkü sınav esnasında ve öncesinde kişi fark etmeden kendi olumsuz bilişini devreye katmaktadır. Örneğin, “Zaten çok zor bir sınav bu yüzden çalışsam bile yapamayacağım.” Ya da “Sınavda hiçbir şey aklımda kalmayacak boşuna çalışıyorum.” Gibi kişinin bilişinde olumsuz düşünceler yatmaktadır. Kişi bu olumsuz düşüncelerin sürekli bir şekilde üstüne ekleyerek sınav kaygısını daha da arttırabilmektedir. Aynı zamanda olumsuz biliş dışında yaşadığı çevre, ebeveynlerinin de bu konu üzerindeki tutumu kişinin sınav kaygısını yaşamasına da yol açtığını söylemekte oldukça faydalı olacaktır.
Yapılan çalışmalarda üniversiteye giriş sınavları gibi daha büyük ve daha çok kişinin girdiği sınavlarda özellikle daha fazla kaygı görüldüğü ve bu kaygıya bağlı olarak kişilerde başarısızlığa yol açtığı da görülmüştür. Sınav kaygısı her ne kadar basit bir kaygı olarak görülse de kişinin sadece o an ki sınavını değil aynı zamanda tüm hayatında da stresle karşı karşıya kalmasına yol açabilmektedir. Bu stres kişinin hem zihnini hem de bedenini oldukça olumsuz etkilemektedir.
Peki sınav kaygısı ve stresi esnasında zihinde meydana gelen olumsuz belirtiler nelerdir?
– Kişinin kendi becerileri ve yetkinliğini oldukça küçümsemesi
– Kişinin sınava dair çok düşünmesi ve zihninde sınavı oldukça büyüklendirip ve yenemeyeceği bir yere koyması
-Kişinin önceki sınav deneyiminden kaynaklı bilişinin öğrenmiş olduğu çaresizlik ve bunun tekrarlayacağına dair inancı gibi zihnini sürekli olumsuz düşüncelerle meşgul etmektedir.
Sınav kaygısı ve stresi esnasında bedende meydana gelen olumsuz belirtiler nelerdir?
-Kişinin ellerinin titremesi, terlemesi, ağız kuruluğu, mide bulantısı, karın ağrısı gibi temelde somatik belirtiler görülebilmektedir. Fakat bu kaygı daha da kronik hale gelirse ilerde panik ataklara da sebep olabilmektedir.
Yine literatür de sınav kaygısı ile ilgili yapılan çalışmalara bakıldığında, düşük düzeyli sınav kaygısının kişilerin, sınav başarısını arttırdığını fakat yüksek düzeyli bir sınav kaygısının da bu başarıyı oldukça azalttığına dair çalışmalar da bulunmaktadır.
Peki bu sınav kaygısıyla nasıl baş edebiliriz?
-Her şey den önce kişinin kendi yaşadığı bu kaygıyı fark etmesi en temel ve ilk adım olacaktır.
-İkinci adım olarak kişinin farkında olduğu bu olumsuz bilişini yeniden yapılandırmaya çalışması gerekmektedir. Örneğin, az önce bahsettiğimiz “Zaten çok zor bir sınav bu yüzden çalışsam bile yapamayacağım.” Gibi olumsuz düşünce yerine, “Zor bir sınav olmasına rağmen çalışırsam yapabilirim.” Gibi daha olumlu ve motive edici düşünceler kişinin kaygı yaşamasına engel olacaktır.
-Üçüncü adımda eğer kişi kendi olumsuz bilişini tek başına düzenleyemiyorsa ve bu sınav kaygısı kişiyi daha da sıkıntıya sürükleyip herhangi bir psikolojik rahatsızlık yaşamasına neden oluyorsa, kişinin bu aşamada alanında uzman bir psikoloğa başvurması gerekmektedir. Uzman psikolog yaşanılan yoğun kaygıya, gevşeme egzersizleri gibi daha çözümleyici, kişinin kabullenmesini sağlayacak şekilde yaklaşmakta farkındalığını da arttırabilmektedir.
KAYNAKÇA
- Ceylan, G., & Merkezi, P. D. (2022). Üniversite Adaylarına Özel Sınav Kaygısı ve Baş Etme Yolları.
- Erözkan, A. (2004). Üniversite öğrencilerinin sınav kaygısı ve başa çıkma davranışları. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12), 13-38.
EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Tüm etkinliklere ulaşmak için tıklayın.
YAZAR:
Şerife Okur
Ufuk Üniversitesi Psikoloji 4. Sınıf
