Sosyal Fobi ve Sosyal İzolasyon

Sadece bir dakikalığına gözlerinizi kapatın ve düşünün. Önemli bir iş görüşmesine geldiniz ve aynı odada birçok meslektaşınız var. Herkese size bakıyor yere doğru bakıyorsunuz ve pantolonunuzun her yerinin yırtıldığını görüyorsunuz. Bu hayal dünyasında hissettiğiniz sosyal fobi yaşayanların gerçek yaşantısı ve duyguları. Bireyin başkaları tarafından yargılanabileceği kaygısını taşıdığı toplumsal ortamlarda mahcup ya da rezil olacağı konusunda belirgin ve sürekli korkusunun olduğu bir kaygı bozukluğudur. Kişiler başkalarıyla etkileşimde bulunmalarını gerektiren ya da bir eylemi başkalarının yanında yerine getirmeleri gereken durumlardan korkarlar ve bunlardan olabildiğince kaçınmaya çalışırlar. Başkalarının kendileriyle ilgili olarak zayıf, çirkin ve kusurlu gibi yargılarda bulunacağını düşünürler. Ellerinin ya da seslerinin titrediğinin farkına varacaklarıyla ilgili kaygılarından ötürü toplum önünde konuşmaktan korkabilirler ya da düzgün bir biçimde konuşamıyor gibi görünmekten korktukları için başkalarıyla karşılıklı konuşurken aşırı kaygı duyabilirler. Diğer insanların ellerinin sallandığını görmesinden utanç duyacaklarından korktukları için başkalarının yanında yemekten, içmekten ya da yazı yazmaktan kaçınabilirler.

Normal şartlarda bazı sosyal durumlarda, örneğin yeni tanışılan birisiyle ilk randevuya çıkmak, derste sunum yapmak veya bir iş başvurusuna katılmak bireyde gerginliğe yol açabilir, ancak sosyal anksiyete bozukluğunda korku ve anksiyete, bireyin olaylardan hayatını bozabilecek derecede kaçınmasına yol açar. Şiddetli stres bireyin günlük rutinini, işini, okulunu veya diğer aktivitelerini etkileyebilir. Sosyal fobi iki şekilde kendini göstermektedir. Korkular birçok toplumsal durumları kapsıyorsa yaygın tip, bazı durumları kapsıyorsa (Başkalarının önünde imza atmak, yemek yemek, konuşma yapmak gibi) yaygın olmayan tiptir. Sosyal fobi alt tipine göre değişmekle birlikte erken ve geç ergenlik dönemi arasında başlar (10-17 yaş) Yaygın tipin daha erken yaşta başladığına dair bilgiler vardır. Toplulukta konuşma, sosyal ortamlarda kendini ifade edebilme gibi konularda çekingenlik sık görülen bir durumdur. Bunların büyük bir kısmı hastalık kapsamında değildir. Hatta bir işe başlamadan önce “yapamazsam rezil olur muyum?” düşüncesi kişiyi motive eder ve daha iyi hazırlanmasına yardımcı olur. Sosyal fobi demek için ise kişide korkunun yanı sıra kaçınma davranışlarının olması gerekmektedir. Ya da kişi kaçmıyorsa, bu duruma katlanmaya kendisini zorluyorsa; büyük bir sıkıntı yaşar. Ayrıca sosyal fobi kişi korkularının aşırı ya da anlamsız olduğunu bilir. Eğer gerçekten korku duyulabilmesi anlamlı bir olay varsa, tanı sosyal fobi değildir. Örneğin sözlüye hiç çalışmamış bir öğrencinin sınıfta adının çağrılmasından korkması gibi. Sosyal fobide kalıtsal geçişin rolü çok güçlü olmasa da vardır. Akrabaları arasında sosyal fobik olan kişilerin bu hastalığa yakalanma riski bir miktar daha yüksektir. En önemli etmenlerden biri beyinde bir takım kimyasal ve elektriksel bozukluklar olduğudur, özellikle seratonin adı verilen bu kimyasal maddenin sosyal fobililerin beynindeki oranının normalden az olduğu veya iletimde aksaklıklar bulunduğu ileri sürülmüştür. Ayrıca zihinsel altyapısı önceden hazırlanmış olan SF bazen belirli bir olaydan sonra gün yüzüne çıkmış ve örseleyici bir yaşantı ile koşullanarak yerleşmiş olabilir. Örneğin öğrenci sınıfta ders anlatırken bir hata yapmış ve arkadaşları ona gülmüştür. O da küçük düştüğünü, rezil olduğunu düşündüğü için utanç hissine kapılmış ve bedensel belirtiler göstermiştir. Bir dahaki sefere ders anlatmak için yine tahtaya çıktığında önceki deneyimi olumsuz beklentilere yol açacak, bulunduğu ortam duygularını tetikleyecek ve belirtiler ortaya çıkacaktır. Sosyal fobide ilaç tedavisi ve psikoterapi (konuşmaya dayalı ruhsal tedavi) uygulanır. Tedavi süresi, ortalama 9-12 aydır. Sosyal fobide en sık uygulanan terapi şekli Bilişsel ve Davranışçı Terapidir. Bilişsel terapide kaygı duyguları ve bu kaygıya karşı oluşan bedensel tepkileri tanıma, kaygı doğuran durumlardaki düşüncelerin ne olduğunu anlama, bunlara karşı başa çıkma stratejileri geliştirme gibi aşamalar vardır.

Sosyal İzolasyon Durumu

Sosyal fobi durumunda, sosyal izolasyon ise sosyal ilişki, temas veya etkileşim eksikliği şeklinde tanımlayabiliriz. Bireyin sosyal olarak aidiyet duygusundan yoksun olması, başkalarıyla etkileşimde bulunmaması, sosyal temasların minimum düzeyde olması, doyum verici ve kaliteli ilişkiler kurma konusunda yetersiz olması durumudur. Sosyal ilişkilerin akıl sağlığımızı korumda ne kadar önemli olduğu konusundaki farkındalık son zamanlarda iyice arttı. Özellikle de COVID-19 pandemisinden sonra izolasyonun hiç kimseye iyi gelmediğinde hepimiz hemfikir olduk. Sosyal fobi yaşayan kişiler kendilerini toplumdan izole etmek isterler, İnsanlardan uzak evde vakit geçirmek onların kaygılarını rahatlatmaktadır. Fakat bu durum sonunda hiçbir şekilde evden çıkmamayı ve günlük hayatta işlevselliği etkilemektedir. Günlük hayatınıza etki edecek kadar bu durum ile karşılaşıyorsanız bir ruh sağlığı uzmanından destek almalısınız. Unutmayın, terapi almak bir kusur veya olumsuz durum değildir. Fiziksel sağlığımız için hastaneye giderek çözüm aramamız gibi ruh sağlığımız için de bir ruh sağlığı uzmanı ile görüşerek bu durumların önüne geçebiliriz. Erken dönemde terapi almak uzun vadede hayatımızı etkileyecek olumsuz durumların önüne geçmektedir.

EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Tüm etkinliklere ulaşmak için tıklayın.

YAZAR:

Semiha Melisa Üzmez
Nişantaşı Üniversitesi Psikoloji ve Beslenme Diyetetik 3.Sınıf
Linkedln