Tortikollis Nedir?
Tortikollis diğer bir adıyla eğri boyun olarak da bilinmektedir. Boyun bölgesinde bulunan SKM(Sternokleidomastoid) kasının zayıflığı ya da kasılı kalmasıyla oluşmaktadır. SKM kasının görevi; tek taraflı kasıldığında boynun o yöne doğru lateral fleksiyonu ve karşı yöne doğru rotasyonu, çift taraflı kasıldığında ise boyna fleksiyon yaptırmayı sağlamaktadır. Boynun öne ve yana doğru hareketlerini sağlayan bu kasın kasılmasıyla oluşan ve baş pozisyonunda tipik görünümü olan bir hastalıktır. Başın bu pozisyonu, boynun kasılan kas tarafına doğru eğrilmesiyle çene ve yüzün ise karşı tarafa doğru rotasyonu ile karakterizedir. Sıklıkla bebeklerde görülen bu hastalık çocuklarda ve yetişkinlerde de görülebilmektedir. Bebeklerde görülen en yaygın şekli yaşamlarının ilk 2 ayında oluşan ve doğuştan gelişen bir durum iken çocuklarda veya yetişkinlerde görülürse daha ciddi semptomların gelişmesine eşlik edebilmektedir. Bebekler baş ve boyun hareketleri yeteneğini ilk iki aylarında kazanmaya başladığı için bu dönemlerde tortikollisi daha iyi fark edilmektedir. Hastalığın görülme sıklığı %0-2 civarı olarak bilinmektedir.
Tortikollis SKM kasının iyi huylu tümörüne bağlı olarak ya da sadece SKM kasında sertlik şeklinde de ortaya çıkabilmektedir. Bebeklerde sıklıkla konjenital musküler tortikollis görülmektedir. En sık kas kaynaklı görülen bu tipinin yanı sıra bazı nörolojik hastalıklara da eşlik edebilir. Tortikollisin sebepleri arasında çoğunlukla zor doğum öyküsü saptansa da başka faktörlerde bulunmaktadır:
Rahim içinde sıkışma
SKM kasının primer bozukluğu
Damarsal olaylar (kasın beslenememesi)
Kompartman sendromu (doku basıncı ile o bölgedeki kas ve sinirlerde gelişen patolojik bir durum)
Tortikollis Belirtileri Nelerdir?
Bebeklerin başı etkilenmiş SKM kasının olduğu tarafa doğru eğik, çene ve yüzü ise karşı tarafa doğru dönüktür. Bebeğin başını hep aynı tarafa doğru çevirdiği ve etkilenen taraftaki yüzün yarısı sanki daha küçükmüş gibi görünür.
Bebeklerde görülen diğer bulgular ise şöyledir:
- Baş ve boyun hareketleri kısıtlanır
- Boyunda bulunan kaslarda şişlik veya sertleşme görülebilir
- Omuzların birisi diğerine göre daha yüksektedir
- Başını döndüremediğinden bir şeylerin takibini gözleri ile yapabilir
- Boyun ağrıları yaşanabilirken baş titremesi de olabilir
Tortikollis Tanısı Nasıl Konur?
Hastalığın tanısı, doktor tarafından bebekte görülen belirtilerin incelenmesi ve bazı görüntüleme yöntemlerinin kullanılması sonucunda yapılmaktadır. Erken tanı her hastalıkta olduğu gibi burada da önemlidir bu yüzden tüm bebeklerde baş boyun muayenesi detaylı bir şekilde yapılmalıdır. Hekim tarafından hastanın baş boyun hareketleri incelenir ve SKM kasının sertlik, kitle veya kısalma yönünden fizik muayenesi yapılır. Bebek ilk görüldüğü anda tipik baş pozisyonu ile belli olur ve sıklıkla yenidoğan döneminde hekimin yapacağı ilk gözlem muayenesi ile de tanısı konulmaktadır. Teşhisi desteklemek ve tortikollise neden olabilecek diğer sebepleri belirlemek için kullanılan görüntüleme yöntemleri de vardır. En sık tercih edilen görüntüleme yöntemi SKM kasının ultrason ile incelenmesidir. Uygulanması kolay ve anestezi gerektirmeyen bir yöntemdir.
Tortikollis Tedavisi
Her hastalıkta olduğu gibi burada da erken tedavi en iyi sonuçları vermektedir. Tedavi hastanın durumuna göre konservatif (fizik tedavi) veya cerrahi olarak değişmektedir. Tortikollisin bütün türleri için fizik tedavi ilk sırada yer alır. Yeni doğan döneminde fizyoterapistin önerdiği ev egzersizleri ve pozisyonlamalarla düzelme olasılığı çok yüksektir. Fizik tedavi ile düzelme sağlanmamış olgularda cerrahi tedavi uygulanır. Kısalmış olan SKM kası cerrahi tedavi ile uzatılır. Tedavi edilmediği durumlarda tortikollis kalıcı hale gelebilir. Tortikollis tedavisinde fizyoterapist, daha iyi bir iyileşme sağlamak için oluşturduğu hedefler doğrultusunda hastanın ailesi ile birlikte çalışmalıdır.
Tedavideki Amaç;
- SKM kasının kısalmasını önlemek
- Boyun kaslarını güçlendirmek
- Başı simetrik pozisyonda tutmak
- Postür kontrolü sağlamak
- Hareket sırasında oluşan ağrıları azaltmak
Tedavideki bu hedeflerin sağlanabilmesi için boyun ve sırt kaslarının güçlendirilmesi ve gerilmesi için egzersizler, etkilenen bölgeye masaj, bebeğin doğru konumlandırılması için ebeveynlere rehberlik ve ev egzersiz programları doğru bir şekilde uygulanmalıdır.
Tedaviye konservatif yöntemlerle başlanmalıdır. Hastaların tedavisinde ki en önemli unsur ailenin eğitilmesi aşamasıdır. Ailelere yapılacak hareketler ve egzersizler tek tek gösterilmelidir. Tortikollis tedavisi aşamalı olarak üç gruba ayrılır;
-Pozisyonlama
-EHA egzersizleri
-Germe egzersizleri
Pozisyonlama; aileler tarafından uygulanması gereken tedavinin ilk ve en önemli basamağıdır. Pozisyonlamada bebeğin başı, SKM kasının kısa olduğu tarafın tersi yönünde olacak şekilde tutulmalıdır. Buradaki amaç, bebeğin eğri tarafta kalan başını ve boynunu karşı tarafa doğru hizalamaya çalışmaktır. Bebek kucakta taşınırken de bir elle boynun altından desteklenip hizalı bir şekilde tutulmalıdır. Bebeğin dış uyaranlara yanıt vermesi sağlanacak şekilde başının pozisyonlanıp baş hareketlerini kendisinin yapması teşvik edilmelidir. Bunun için görsel ve sesli uyaranlar kullanılmalıdır örneğin, renkli çıngırağını başının eğri olmayan tarafından sallayarak bebeğin o yöne hareketini kendisinin yapması sağlanabilir.
Eklem hareket açıklığı egzersizleri; boynun sağa ve sola dönme, öne ve arkaya eğilme hareketleri yavaş ve dikkatli bir şekilde uygulanmalıdır.
Boyun germe egzersizleri; eha egzersizlerine benzer mantıkla uygulanmalıdır. Başlangıçta sert olan germe hareketleri zaman içinde kasta yumuşama sağlamaktadır.
Bebeklerde bu egzersiz programlarının uygulanmasıyla yüksek oranlarda iyi sonuçlar alınmaktadır. Egzersiz programındaki hareketlerin sıklığı ve süresi terapistler tarafından belirlenmelidir.
EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Tüm etkinliklere ulaşmak için tıklayın.
YAZAR:
Esma Enise UZUNOĞLU
İstanbul Arel Üniversitesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon 3.sınıf
Linkedln
KAYNAKÇA
