Ülkemizde ve uluslararası düzeyde spor, artık bir eğlence ve fiziksel aktiviteden ziyade özellikle şirketlerin, medya kuruluşlarının ve hatta bazı siyasi aktörlerin de katılımı ile kitlesel bir organizasyona dönüşmüştür. Günümüz spor faaliyetlerinin kitleleri yönlendirme gücü ve spora harcanan paralar da göz önüne alındığında, spor faaliyetleri ile ilgili ulusal ve uluslararası kuralları belirlemek, spor kulüplerini ve sporcuları denetlemek üzere spor federasyonları kurulmuştur.
Ülkemizde teşkilat yapısı ve spor hukuku alanı adeta futbol ve diğer sporlar şeklinde yapılanmıştır. Ülkemizde futbol için özerk ve tarafsız nitelikte Türkiye Futbol Federasyonu ve diğer spor dalları için Spor Genel Müdürlüğü kurulmuştur.
Bu federasyonlar görevlerini yerine getirirken hak ihlallerinin yaşanması durumunda hukuki denetimin sağlanması için kesin karar merci olarak tahkim kurulları öngörülmüştür. Ülkemizde futbol için Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu ve diğer sporlar için Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu bulunmaktadır.
Ülkemizde spor hukukunda mevzuat açısından da tüm spor faaliyetlerine yönelik, en azından genel nitelikteki ilkeleri ortaya koyan ve yeknesaklığı sağlayacak bir “ Spor Kanunu” çıkarılmamıştır. Yakın zamanda çıkartılan 7405 Sayılı “Spor Kulüpleri Ve Spor Federasyonları Kanunu” Spor Hukukunda yeknesaklığı sağlamayı amaçlamıştır. Fakat kanun hazırlama tekniği, içeriği, Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın federasyonlar üzerinde vesayet makamı haline getirilmesi yönlerinden ağır tenkitlere uğramıştır.
Tahkim kurumu; teknik, hızlı karar almayı gerektiren ve içerisinde birçok hukuk disiplinini barındıran Spor Hukuku’nun en kilit noktasında yer alıyor diyebiliriz.
Ülkemizde bu tahkim kurullarının oluşumunda ilk kaynak Anayasanın 59. maddesidir. Maddede sporun yönetimine ve disipline ilişkin zorunlu tahkim yolu öngörülmüştür. Transfer sözleşmeleri, menajerlik ve mali hak talepleri gibi ihtilafların çok yaşandığı bu konularda zorunlu tahkim öngörülmemiş, genel mahkemeler görevli ve yetkili kabul edilmiştir. Genel mahkemelerin iş yükü ve davaların karara bağlanma süresi göz önüne alındığında ilgili konularda da zorunlu tahkim öngörülmesi yerinde olmaz mıydı? Zira Spor Hukuku, hızlı karar almayı ve bir an önce icraya koymayı gerektiren bir alandır. Ayrıca madde devamında tahkim kurulları kararlarının kesinliği ve bu kararlara karşı yargı yoluna başvurulamaması anayasal temele dayandırılmıştır. Bu konu daha öncesinde yasama tasarrufu ile “kanun” ile düzenlenmişti. Anayasa Mahkemesinin ilgili kararına konu “kesin” ve “bu kararlar aleyhine yargı yoluna başvurulamaz” hükümlerinin Anayasa ile güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerden olan hak arama özgürlüğü ve adil yargılanma hakkına aykırı olduğu ileri sürülmüştü. Anayasa Mahkemesi 2011 yılındaki verdiği kararla “bu kararlar aleyhine yargı yoluna başvurulamaz” hükmünü iptal etmiştir. Bu iptal kararından iki ay sonra Anayasanın 59. maddesine üçüncü fıkra eklenmiştir. İşte tahkim açısından birincil kaynak 59. maddenin bir nevi serüveni de Spor Hukuku açısından zorlu geçmiştir.
Sonuç olarak; spor faaliyetlerinin artık ticari amaçlarla yapılması, çok daha geniş kitlelere hitap etmesi, rekabetin sahadan çıkıp yöneticiler arasında olmaya başlaması sporun yönetilmesini ve disipline edilmesini zorlaştırmaktadır. İşte bu sebeple teknik, hızlı karar alacak, bağımsız ve tarafsız yargısal bir mekanizmaya ihtiyaç vardır. Birçok sorunla karşılaştığımız Spor Hukuku alanında sağlam hukuki ve teknik bilgiye sahip kişilerin yetiştirilmesi ve “Spor Hukukunda Tahkim” kurumu işte bu sebeplerle ayrı bir öneme sahiptir. Dünya çapında ve ülkemizde de Spor Hukuku alanında bilimsel çalışmaların artması ve yetkin hukukçuların yetişmesi dileğimle.
Burak Çongara
İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Hukuk Fakültesi 4. sınıf
LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/burak-%C3%A7ongara-b52a431b9
