Yaraya Giriş: 101
Herkese selamlar. Ben intörn hemşire Hanne. Bu yazımda yara kavramından ve ayrıntılı olarak yara tiplerinden bahsedeceğim. Hazırsak başlayalım.
- Yara Nedir?
Yara; hücre, doku, organ/organların yapısal ve işlevsel özelliklerinin, iç ya da dış etkenler nedeniyle bozulması olarak tanımlanmaktadır.
- Yara Tipleri
- Yaranın Patojen Mikroorganizmalar Tarafından Kirleniş Durumuna Göre:
a) Temiz Yaralar: Cerrahi girişim sırasında sterilizasyon ve aseptik kurallara uyulduğunda herhangi bir bakteri kontaminasyonu olmadan ve primer olarak kapatılan, drenaj uygulanmayan yaralardır. İnflamasyon ve infeksiyon yoktur. Antibiyotik profilaksisi gerektirmez. Basit laparotomiler, pankreas ameliyatları, mastektomi, biyopsi,splenektomi, plastik cerrahi, nöroşirurji bu gruptadır.
b) Temiz – Kontamine Yaralar: Olağan dışı kirlenme söz konusudur. İnflamasyon yoktur. Antibiyotik profilaksisi gerektirir. Aseptik koşullarda solunum, sindirim ve ürogenital sistemleri kapsayan cerrahi girişimler sonrası oluşur. Burun, boğaz ve diş ameliyatları, larenjektomi, histerektomi, kolesistektomi bu gruptadır.
c) Kontamine Yaralar: Mikroorganizmaların bulunduğu koşullarda oluşan açık yaralardır. Akut inflamasyon görülür, drenaj yoktur. 8 saatten daha kısa sürede göreceli temiz kaynaktan oluşmuş travmatik/açık yaralar GİS ve genitoüriner sistem, karaciğer ve safra yolları ameliyatları bu grupta yer alır. Akut apandisit, akut kolesistit, koledok taşı, mide ca ameliyatları, ince ve kalın bağırsak rezeksiyonu bu gruptadır.
d) Kirli ve Enfekte Yaralar: Çok sayıda mikroorganizma içeren yaralardır. Çevreden bulaş söz konusudur. 24 saatten daha uzun sürede oluşan travmatik yaralar, vasküler staz ve basınç ülserleri, gangrenli ekstremite amputasyon ameliyatları, açık ve bileşik kırık, kırık redüksiyonu, rüptüre olmuş apandisit ameliyatları, yara debridmanı, peritonit bu gruptadır.
- Yaranın Görünümüne Göre:
a) Açık Yaralar: Keskin nesne ya da darbelerle oluşur. Ciltte ya da mukoz membranda ayrılma vardır.
b) Kapalı Yaralar: Künt bir obje ile darbe, burkulma, zorlanma, ezici güç uygulamalar sonucu oluşur. Cilt bütünlüğü bozulmamıştır.
- Doku Kaybı Bulunup Bulunmamasına Göre:
a) Doku Kaybı Olmayan Yaralar: Cerrahi insizyonlu ve primer olarak kapatılmış yaralarda doku kaybı yoktur ve iyileşme normal süreci izler.
b) Doku Kaybı Olan Yaralar: Yanık yaraları ve ülserler doku kaybı olan yaralara örnek verilebilir. Bu tip yaralarda iyileşme sekonder olarak gerçekleşir.
- Kırmızı-Sarı-Siyah (KSS) Sistemine Göre:
a) Kırmızı Yaralar: İnflamasyon, proliferasyon ve maturasyon süreçlerinden birinde olan temiz yaralardır. Cilt yırtılmaları/travmatik veya cerrahi yaralardır.
b) Sarı Yaralar: Enfekte veya fibrinöz yara kabuğu içeren, iyileşmeye hazır olmayan yaralardır. Krem renginden sarı-yeşile değişen drenaj, nemli ortam oluşturarak enfeksiyona zemin hazırlar.
c) Siyah Yaralar: Nekrotik doku içerirler ve iyileşmeye hazır değildirler.
Yara kavramından ve tiplerinden kısaca bahsetmeye çalıştım, bir diğer yazıda buluşana kadar görüşmek üzere.
İyi okumalar, sevgi ile kalın.
Hanne Kılavuz
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Hemşirelik Bölümü
4. Sınıf Temsilcisi
Etkin Kampüs Genel Blog Koordinatörü
