Yenidoğan Sarılığı (Hiperbilirubinemi)
Merhabalar, ben Elif Lezda Akkoyun.
Bugün sizler için “Yenidoğan Sarılığı” hakkında bir blog yazısı hazırladım. Keyifli okumalar dilerim. 💜
Yeni doğan bebeklerin yaklaşık %60’ında, prematüre bebeklerin ise %80’inde sarılık görülüyor. Yani aslında epey yaygın bir durum. Genellikle zararsız olup kendiliğinden geçse de bazen dikkat edilmesi gereken ciddi seviyelere ulaşabiliyor. O yüzden anne-babaların bu konuda bilinçli olması önemli.
✨Sarılık neden oluyor?
Kısaca anlatmak gerekirse, bebeklerin kanında bilirubin adında bir madde birikiyor. Normalde bu madde karaciğer tarafından vücuttan atılıyor ama yeni doğan bebeklerin karaciğeri henüz tam olgunlaşmadığı için bilirubin düzgün bir şekilde atılamıyor ve ciltte sarı renk oluşuyor. İşte buna yenidoğan sarılığı diyoruz.
✨Her sarılık tehlikeli mi?
Hayır, değil. Fizyolojik sarılık dediğimiz tür, genellikle 2-3. günlerde başlıyor, en geç bir hafta içinde azalarak kayboluyor. Bu tamamen normal bir süreç.
Ama ilk 24 saatte ortaya çıkan, çok hızlı ilerleyen ya da uzun süre geçmeyen sarılıklarda doktora danışmak şart.
Özellikle kan uyuşmazlığı gibi durumlarda “patolojik sarılık” ortaya çıkabiliyor ve tedavi edilmezse ciddi sonuçlara yol açabiliyor.
✨Peki, risk faktörleri neler?
Birkaç önemli nokta var:
– Prematüre doğan bebekler
(Karaciğerleri tam gelişmediği için bilirubin atılımı daha yavaş olur.)
– Anne sütü sarılığı
(Bazı bebeklerde anne sütü içeriği bilirubin seviyesini arttırabiliyor, ama emzirmeye devam etmek genelde en doğrusu.)
– Kan grubu uyuşmazlığı
(Örneğin, anne Rh (-) , bebek Rh (+) ise veya ABO uyuşmazlığı varsa sarılık daha şiddetli olabilir.)
– Doğum travması
(Doğum sırasında morarma veya iç kanamalar varsa, ekstra bilirubin üretilerek sarılığa neden olabilir.)
✨Sarılık nasıl anlaşılır?
Genellikle bebeklerin cilt ve göz aklarında sararma fark edilir. Ama emin olmak için doktorlar “serum bilirubin testi” yaparak kandaki bilirubin seviyesini ölçerler.
Bunun dışında bazı hastanelerde transkutan bilirubin ölçer ile ciltten ışıkla ölçüm yapılabiliyor. Noninvazive yöntemle ölçüm yapan transkutan bilirubinmetre cihazları, bebeklerden kan almadan bilirubin ölçümü yapar.
✨Tedavisi nasıl?
Eğer bilirubin seviyesi tehlikeli seviyelere ulaşırsa en yaygın tedavi fototerapi. Bu yöntemde bebek, özel mavi ışık altında yatırılıyor ve bu ışık bilirubini parçalayarak vücuttan atılmasını kolaylaştırıyor.
Çok yüksek seviyelerde ise kan değişimi yapılması gerekebilir ama bu oldukça nadir bir durum.
✨Evde yapılabilecekler var mı?
Evet! Sarılık genellikle kendi kendine geçse de bebeğin sık sık emzirilmesi çok önemli. Çünkü emzirme, bilirubinin bağırsaklardan atılmasına yardımcı oluyor.
“Güneşe tutayım geçer” diye düşünenler olabilir ama direkt güneş ışığına maruz bırakmak yerine bebeğin yeterli beslenmesini sağlamak çok daha etkili ve güvenli bir yöntemdir.
✨Sonuç olarak:
Yenidoğan sarılığı çoğu zaman korkulacak bir durum değil ama takip edilmesi gerekiyor.
Eğer sarılık çok erken başlarsa, şiddetli olursa ya da iki haftadan uzun sürerse mutlaka bir doktora danışmakta fayda var.
✨Kaynakça
📌 DergiPark. (2024). Yenidoğan sarılığı. DergiPark.
📌Türk Neonatoloji Derneği. (2024). Yenidoğan sarılıklarında yaklaşım, izlem ve tedavi. Neonatoloji Derneği Tanı ve Tedavi Rehberi.
📌Türkiye Klinikleri. (2024). Yenidoğan sarılıklarına yaklaşım. Türkiye Klinikleri.
Elif Lezda Akkoyun
İnönü Üniversitesi Ebelik Bölümü
2. Sınıf Temsilcisi
